در تفسیرقرآن توجه به سیاق و اسباب‌النّزول آیات به عنوان دو قرینة مهم از قرائن فهم قرآن همواره از سوی مفسّران فریقین مورد توجّه و اعتنای بسیاری واقع شده‌اند. بدون شک یکی از موارد صحّت و اعتبار اسباب النّزول، هماهنگی و مطابقت آن با سیاق است. این مقاله پس از بیان میزان تأثیر این دو قرینه در فهم قرآن و شرایط تحقّق آنها، به مقایسة اسباب‌النّزول سورة آل‌عمران در تفاسیر شیعه و سنّی پرداخته تا بتواند با بررسی ...

در بین مدافعان تفسیر اجتهادی در مورد حیطه و دایره حجیت عقل در تفسیر قرآن، اختلاف نظر وجود دارد. در این تحقیق برآنیم تا قلمرو حجیت عقل‌منبع را در تفسیر المیزان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تفاسیر اجتهادی فریقین بررسی نماییم. برای تحقق این منظور، ابتدا مراد از عقل و گونه‌های آن (عقل‌منبع و عقل‌مصباح) روشن گردید، و بر اساس آن تفسیر اجتهادی قرآن به سه گونه نقل‌گرا، عقل‌گرا و کشف‌گرا تقسیم‌بندی شد، و با...

امانت الهی از مباحث میان ژرف و ارزشمندی است که درک آن مستلزم مطالعه و پژوهشی عمیق ، میان رشته ای و گسترده است. پژوهش های صورت گرفته در این زمینه چشمگیر نیست. در متون تفسیری و عرفانی  حقایق و مصادیقی برای آن ذکر شده است. در متون تفسیری شیعی مصداق «ولایت و حقیقت دین » از میان مصادیق ذکر شده، از بسامد بالایی برخوردار است. در تفاسیر اهل سنت  مصداق «تکالیف دینی» بیشترین تأکید را  دارد. در متون عرفان...

بى‌گمان، سنگ­بناى همة اندیشه‌ها و رفتارهاى امام را باید در اندیشة عرفانى و خداشناسى شهودى ایشان جستجو کرد. امام با خرق حجاب ضخیم سلوک علمی‌ و برهانى، حقیقت عبودیت را در وجود خویش نمودار ساخت و در پرتو ‌‌قرآن به مرتبت کامل ایمان و اطمینان قلبى دست یافت. رویکردى که به تحریر مبانى نظرىِ عرفان در صحیفه‌هاى عرفانى چون شرح دعاى سحر، تعلیقه و حاشی...

نقش اساسی مباحث ادبی در تفسیر قرآن بر همگان عیان است و کاربرد فراوان مباحث ادبی در تفاسیر فریقین در دوره های مختلف تاریخ تفسیر قرآن، نشان از نقش مهم آن در علم تفسیر دارد. تفسیر «المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز» «ابن عطیه اندلسی» از تفاسیر مهم مکتب اجتهادی ـ ادبی معتبر و مؤثر جهان مغرب اسلامی می باشد که مباحث ادبی یکی از منابع اساسی آن است. ذکر معنای دقیق واژگان غریب قرآن و اولویت دادن به آ...

مسأله ی ما در این پژوهش، فهم هرمنوتیک عرفانی قرآن در اندیشه ی ابن عربی است. البته در عرفان ابن عربی، واژه ی هرمنوتیک وجود ندارد و اصطلاح تأویل اصطلاحی است که می تواند با واژه ی هرمنوتیک معادل باشد. پس ما می توانیم برای درک مراد عارف از هرمنوتیکِ قرآن، در باب تأویلِ عرفانی پژوهش کنیم. برای آن که بدین مسأله پاسخ دهیم، از مدخل هرمنوتیک کلاسیک، رمانتیک و فلسفی، در فهم هرمنوتیک عرفانی قرآن وارد شده ای...

موضوع این تحقیق، تفسیر تطبیقی روایی سوره های جاثیه و احقاف از دیدگاه مهمترین تفاسیر شیعه و اهل سنت می باشد و روش آن کتابخانه ای است. در این پژوهش روایات دو تفسیر گرانقدر نورالثقلین و الدرالمنثور به عنوان محور بحث قرار گرفته و مطالب در پنج فصل سامان پذیرفته است. در این پژوهش پس از بیان مفاد ظاهری آیات سوره های جاثیه و احقاف از دیدگاه مفسران امامیه و بیان مفاد روایی آیات از تفسیر نورالثقلین و الد...

نظام ولایت تکوینی شعبه ولایت مطلقه الهی است که در تمام شئون و مراتب هستی جاری است. این نظام بر مبنای براهین علم، قدرت، مالکیت و صمدیت خداوند، در مرتبه اول متشکل از سه نظام دیگر یعنی نظام سنت های الهی، نظام اسباب و مسببات و نظام اسماء و صفات الهی می باشد که مجاری تحقق آن را شکل می دهند.

چکیده اساطیر، میراث به‌جامانده از باورهای انسان نخستینند که در طول زمان ادامه یافته و در ضمیر ناخودآگاه جمعی بشر به یاد آورده می‌شوند. آنها در خود، نمادهایی را جای داده‌اند که در دوره‌های مختلف به اشکال گوناگون در آثار ادبی و هنری انعکاس یافته‌اند.استفاده از این نمادها برای ترسیم جهان انتزاعی بزر‌گ‌تر، اساطیر را که اغلب در مورد حوادث ماورایی خلقت سخن می‌گویند با عرفان که عرصة نادیده‌ها را به تص...

÷عارفان برای بیان تجربیات و اندیشه های عرفانی خود از زبان ویژه های بهره می گیرند که می توان آن را زبان عرفانی نامید. این زبان را می توان به دو بخش زبان عبارت و اشارت تقسیم کرد. از ویژگی های زبان اشارت کاربرد رموز،استعارات و نمادهاست که درک صحیح افکار و آرای عارفانی کهاز زبان اشارت استفاده کرده اند بسته به تأویل و تفسیر دقیق این زبان است. زبان عبارت که در مقایسه با زابن اشارت از پیچیدگی کمتری بر...