چکیده تسلسل عبارت است از ترتب یک شیء بر شیء دیگر یا وابستگی یک شیء به شیء دیگر تا بی‌نهایت. بر استحاله تسلسل براهین متعددی اقامه شده که مهم‌ترین آنها چهار برهان طرف و وسط، اسد و اخصر، تطبیق و وجود، و رابط و مستقل است. میرداماد مجرای براهین تسلسل را فقط سلسله صعودی دانسته، دو شرط ترتب و اجتماع در وجود را برای تسلسل محال شرط می‌داند. ولی محمدحسین طباطبایی آن را در هر دو جانب صعود و نزول جاری ...

رباعیات خیامی به عنوان نمایندۀ یک سنت فکری، در طول سال‌ها و سده‌ها در گسترۀ ادب فارسی نمود و ظهور یافته است. شاعران بسیاری در این سنت حکیمانه که در تقابل با نظام اندیشگانی جبرگرا شکل گرفته بود، نقش داشتند و رباعیات بسیاری سرودند، اما در نهایت، امروزه مجموعۀ این تراوش‌های ذهنی به نام حکیم خیام نیشابوری شناخته می‌شود. نوع اندیشه‌ای که در قالب رباعیات خیامی طرح و شرح شده، پیوسته مورد تقلید و پیروی...

زبان شناسی دین و بررسی ساختار آن یکی از مهم ترین موضوعاتی است که از دیرباز در عرصه دین پژوهی درخور توجه بوده و سابقه ای دیرینه دارد. این مبحث در فلسفه دین آمیخته با موضوع تمثیل همواره به تحلیل و بررسی معانی اوصاف الهی و تبیین گزاره های دینی در تمامی ادیان آسمانی اختصاص داشته و امروزه با مطرح شدن شبهاتی درخصوص تعارض علم و دین، زبان دینی به عنوان موضوعی مستقل اهمیت به سزایی یافته است. در دهه های ...

تفسیر صافی اثر ارزشمند محمدمحسن ابن مرتضی مشهور به ملا محسن فیض کاشانی، از تفاسیر مهم و معروف شیعه در قرن یازدهم هجری است. فیض در این اثر، به بیان احادیث معصومان در ذیل آیات پرداخته، به هنگام نیاز آنها را شرح داده و در جایی که حدیثی در خور بیان ندیده، از تفسیر بیضاوی بهره برده است. وی در آغاز کتاب، نکات بسیاری را در باب احادیث تفسیری و مبانی و روش تفسیری خود آورده است. با توجه به مقدمه و متن کت...

شیخ محمدحسین اصفهانی - اندیشور اصولی شیعی - با استناد به سخنان حکیمان مسلمان تلاش کرده است تا تصویری عُقلایی از نظریهٔ مشهور بودن قضایای اخلاقی ارائه کرده و طرحی نو در افکند. بنا به دیدگاه او، خوبی و بدی اخلاقی به معنای «استحقاق مدح و ذم» است؛ زیرا در مرحلهٔ معناشناسی آنچه از ارزش اخلاقی اراده می‌‌شود، همین بُعد تحسین‌‌پذیری و تقبیح‌‌پذیری است. در تبیین وجودشناختی محقق اصفهانی از حُسن و قبح اخلاقی د...

پژوهش حاضر به منظور استخراج مؤلفه‌های درمان وجودی بر اساس آموزه‌های قرآن کریم با تأکید بر دیدگاه محمدحسین طباطبایی انجام شده است. طرح تحقیق در قالب مطالعات کیفی، در گروه طرح‌های مفهومی یا نظری به انجام رسید. نتایج، علاوه بر کشف کاستی‌های موجود در درمان‌های وجودی رایج، شامل مؤلفه‌های زیر است: ۱. ایمان؛ ۲. خودآگاهی؛ ۳. جهان معنادار؛ ۴. عشق به دیگران. هر مؤلفه شامل دو بعد شناختی و رفتاری است. بر ا...

«انسان‌شناسی» واژه‌ای است که، به‌ ‌رغم فراگیر‌شدن استفاده از آن در مجامع علمی، هنوز نگاه روشنی در خصوص نحوه‌های دخالت آن در علوم انسانی وجود ندارد. در این نوشتار، به منظور نشان‌دادن مناسبات بین مباحث فلسفی و علوم انسانی و نشان‌دادن چگونگی دگرگونی علوم انسانی با ایجاد تغییر در مبانی فلسفی آن، به سراغ بخشی از انسان‌شناسی محمدحسین طباطبایی رفته‌ایم که در صدد بیان مقولات عقل عملی یا همان نظ...

انقلاب مشروطیت فصلی تازه در تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران‌‌زمین به‌‌شمار می‌آید. در پی این انقلاب، انگاره‌‌هایی جدید در پهنة سیاسی کشور به‌‌میان آمد. انقلاب مشروطیت برایند خواست جامعة ایرانی است برای انضمامی‌کردن بسیاری از فراورده‌‌های ذهنی و ایده‌‌آل‌‌هایش. قانون‌‌گذاری و وکالت و یا نمایندگی انگاره‌‌ای بود که در سایة برپایی مجلس شورای ملی برجسته شد. مقالة پیش‌‌رو به دنبال بررسی و کندوکاو در بنیا...

از سده های نخستین تاریخ اسلام تا کنون تفاسیر فراوانی برای قرآن نگاشته شده است و برای شناخت بیشتر آن ها بررسی مبانی و روش آن ها ضروری است. در این میان تفسیر «من وحی القرآن» از تفاسیر معاصر شیعه است که فضل الله‏ در آن کوشیده است روح قرآنی را در همه زمینه‏های زندگی مادی و معنوی احیا کند. این تفسیر با رویکردی نواندیشانه و انتقادی نگاشته شده و ازاین جهت که بیشتر انتقادات او متوجه مفسران شیعه همچون ع...

وطن و وطن پرستی مقوله ای است که در دل بیشتر مردم جای دارد. در طول تاریخ بشری، این حس میهن پرستی در میان همه اقوام به شکل های گوناگونی رواج داشته است. به هر حال همه انسان ها برای جایی که در آن زندگی می کنند ارزش قائل می شوند و در راه دفاع از سرزمینشان در بسیاری مواقع از جان و مالشان نیز می گذرند. بعد از گذشت زمان ها شاعران این واژه را در نوشته هایشان به کار بردند و به آن زیور و زینت بخشیدند که د...