جامعه­شناسی تفکر رویکردی نسبتاً جدید به مطالعۀ اندیشۀ سیاسی است که ظهور و افول و نیز محتوای اندیشه­ها را براساس مطالعۀ زمینه­های اجتماعی آنها توضیح می­دهد. در این مقاله، با استفاده از الگوهای تحلیلی دو تن از جامعه­شناسان معاصر (روبرت ووسنو و رندال کالینز) تلاش می­شود الگوی مرکبی برای تحلیل جامعه­شناختی ظهور تفکر سیاسی نوین در دهه­های پیش از انقلاب مشروطۀ ایران طراحی می‌کنیم. سپس با استفاده از ای...

       اینکه شاه آرمانی و آرمان شهری در اندیشۀ ایرانیان باستان چه مفهومی دارد در این تحقیق بدان پرداخته شد،از اینرو متن های باستانی و  کتب مرتبط با موضوع واکاوی شد، سپس مطالب تدوین و تبیین گردید.نتیجه اینکه آرمان شهر اندیشۀ آرمانی است که می خواهد بهشت از دست رفته را بازآرایی کند،این اندیشه بر ذهنیّت و تخیّل تکیه دارد و در عالم مثال رخ می دهد،شکل گیری آرمان شهر در سرزمین مقدّس است بدین جهت ویژگی ها...

در سدۀ سوم هجری برخی راویان حدیث از سوی احمد بن محمد بن عیسی اشعری از شهر قم اخراج شدند. از آنجا که بیشتر اخراج شدگان متهم به غلو بودند، دلیل اخراج ایشان، غلو و انحراف عقیده دانسته شده است و با یک تعمیم کلی اظهار می‌شود که قمی‌ها راویان را به کوچک‌ترین شائبه غلو از شهر اخراج کرده‌ و در حقیقت به حذف کلی آنان حکم می‌کردند، ولی به نظر می‌رسد که دلایل اخراج این افراد، تنها انحراف در عقیده نبوده است...

سید جعفر کشفی به لحاظ زمانی در دوره‌ای قراردارد که مطابق با نظریة زوال، باید اندیشة سیاسی در آن دوره از جامعة علمی ایران رخت بربسته باشد. با وجود این، کشفی از اندیشمندان بزرگ عصر قاجار است که در دو کتاب خود یعنی «تحفه‌الملوک» و «میزان‌الملوک»، بر مبنای اسلوبی عرفانی، اندیشه‌های سیاسی خود را ارائه داده است. ما در این مقاله در پی بررسی این نکته‌ایم که کشفی چه سنخی از اندیشة سیاسی را در عصر خود ار...

بحث زمان و ارتباط آن با هستی یکی از مباحث مهم فلسفی است. حقیقت زمان و رابطۀ آن با هستی و انسان پرسش­های مطرح در تاریخ تفکرات فلسفی بوده­اند. زمان در اندیشۀ ملاصدرا در عالم طبیعت، جلوه­ای از هستی است؛ هستی صدرا که هستی عام و اعم از سیال و ثابت بوده و زمان، منتزع از وجود سیال است. ملاصدرا با تلقی زمان به عنوان بُعد چهارم جسم، در اندیشۀ گذشتگان تحول جدی پدید می آورد و با این نگاه گسست میان اجزای زم...

هدف اصلی مقالۀ حاضر بازشناسی نوع نگاه فوکو به مقولۀ قدرت و ماهیت آن است. او از آبشخورهای فکری اندیشمندانی چون هایدگر، فروید، مارکس، و به‌خصوص نیچه بیش‌ترین تأثیر را پذیرفته است. فوکو با بدیل روش‌شناختی خود در قالب روش‌های دیرینه‌شناسی و تبارشناسی و با مفاهیمی مانند گفتمان و اپیستمه، که بیش از همه محصول فکری خود اوست، تأثیری پردامنه در اغلب قلمروهای اندیشه و اندیشمندان هم‌دوره و پس از خود بر جای...

ابوسعید ابوالخیر از بزرگ­مردان عرفان ایران بوده‌است. از بارزترین ویژگی‌های شخصیّتی ابوسعید، انسان‌دوستی، عشق و محبّت وی به تمام انسان‌ها و موجودات است. در این مقاله سعی شده‌است نگرش ابو‌سعید به انسان و منابعی که بر نگرش وی به انسان تأثیر‌گذار بوده، بیان و نحوۀ برخورد وی با اقشار مختلف جامعه مشخّص شود. نتیجۀ حاصل از این پژوهش این بوده که ابوسعید تمام انسان‌ها را، بدون توجّه به رنگ، نژاد، جنس و دین آ...

پژوهش حاضر، به بررسی دیدگاه‌های ریکور و ملاصدرا در مبحث خیال و نقش مؤثر تخیل به‌ویژه در حوزة معرفت می‎پردازد. گرچه مبادی دو فیلسوف در این باره متفاوت است، در حوزه‎های خاصی شباهت‌های قابل توجهی در اندیشه‌های این دو ظاهر می‌شود. ریکور که یکی از فیلسوفان معاصر حوزة هرمنوتیک است از مباحثی نظیر نشانه‎شناسی، زبان‎شناسی، ساختارگرایی، و معرفت‎شناسی رایج در فلسفة تحلیلی، برای غنی‎ساختن هرمنوتیک استفادة ...

«رؤیت‌پذیری» به­عنوان یکی از مؤلفه­های اصلی تحلیل­های فوکو جایگاه ویژه­ای در اندیشۀ وی دارد. تأکید او بر رؤیت‌پذیری به عنوان یکی از عوامل اصلی در شکل‌گیری علوم، و همچنین یکی از تکنولوژی­های قدرت، نشان دهندۀ این اهمیت است. استناد بر توصیفات تجسمی در تحلیل‌های فوکو سبب شده است که بسیاری از مفسران وی را فیلسوفی دیداری بدانند، ولی از دیگر سو، افشاگری او درباره جایگاه نگاه در اعمال قدرت، برخی دیگر ر...

روح آدمیان قبل از ورود به عالم دنیا در مکانی مجرّد، حضور داشته است و با اقرار به ربوبیّت پروردگار با او پیمان بسته است. این رویداد در عالمی به نام «ذر» صورت گرفته است که ذهن بسیاری از اندیشمندان را به خود مشغول داشته است. مولانا از جملۀ عارفانی است که در مورد رجعت انسان به فطرت، و شکوفاسازی قوای ادراکی وی با پرداختن به حیات ذر، نکات و پیام‎های برجسته‌ای را مطرح نموده است؛ بنابراین پژوهش حاضر به ت...