بحثِ «الهیات‌ایجابی و سلبی»، دو جریان متقابلی که در طول تاریخ تفکرِفلسفی در باب خدا هر یک متفکران بزرگی را از آنِ خود کرده­اند، بحث از یکی از مهم­ترین وجوه رابطة معرفت­شناختی انسان و خداست. مقالة‌حاضر به بحث از تلقی "مایستر اکهارت" (Meister Eckhart) (حدود1260-1328م)، عارف بزرگ مسیحی، در باب این دو رویکرد ایجابی و سلبی می­پردازد. در این مقاله، در ابتدا باتوجه به تعابیر اکهارت هر دو الگوی‌سلبی و ا...

امروزه الهیات مسیحی، بیش از هر زمان دیگر، با مسئلة وجود خدا، شناخت او و به‌ویژه، ارتباط میان علم و ارادة الهی با اراده و تقدیر انسان، درگیریِ فلسفی و کلامی دارد. در دوران معاصر، با ظهور نحله‌های جدید فلسفی در غرب، الهیات مسیحی نیز نحله‌های فلسفیِ مختلفی را درون خود تجربه کرده است، که الهیات یا خداباوریِ کلاسیک، خداباوریِ گشوده و خداباوریِ نئوکلاسیک را می‌توان سه مورد از برجسته‌ترین این نحله‌ها دانست...

الهیات ادیان خدامرکز، الهیات حضور است. تعالی و حضور امر الوهی در تاریخیت ما به هم آمیخته است و  متفکران و عارفان هریک کوشیده اند این دوتایی درهم رفته را از هم واکنند. مطالعۀ حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی،  دالّ مرکزی در متن ارکون را دوگانۀ تعالی و حضور در تاریخیت اسلام  می بیند. دوگانه های دیگر از این دوگانۀ مرکزی سرچشمه گرفته اند: 1. دو گانۀ «خدا و خدا»؛ 2.دوگانۀ «قرآن و قرآن» (تفکیک میان کلام ...

گرچه بحث از رشته فلسفی مستقلی تحت عنوان متافلسفه (metaphilosophy) پیشینه چندانی ندارد، وبویژه بعد از تاملات جدی کانت در باب هویت معرفتی فلسفه آغاز ودر دهه 1960 به عنوان یک موضوع جدی طرح شده است. اما از همان آغاز ظهورتفکر فلسفی در یونان _ هرچند به نحو جنبی وپراکنده _بحث از چیستی خود فلسفه ومباحثی چون موضوع ، غایت وروش فلسفه یکی از مباحث فلسفی بوده وارسطو چنانکه در این مقاله بدان پرداخته ایم در م...

این جستار درصدد به‌ پرسش‌ گرفتن مبانی و اندرکنش سطوح فکری و اجتماعی الهیات یهود است. بر پایه فرضیه پژوهش، الهیات و عرفان یهود را نمی‌توان جدای از ارتباط آن با بعد سیاسی - ‌اجتماعی‌اش تحلیل کرد. بر این اساس، در کنار باور یهود به اینکه قوم برگزیده خدا است، آنان معتقدند رنج<strong...

از منظر آیت الله ملکی میانجی، در ادیان توحیدی معرفت به ذات مقدس خداوند مشکوک و مجهول نیست؛ بلکه معرفت خداوند در قلب و جان انسان به ودیعت نهاده شده است. از سوی دیگر بر اساس الهیات کالوینی بسیاری از تلاش ها برای رد و انکار وجود خداوند و زیستن بدون او، خود شاهدی بر وجود میل و گرایش فطری به خداوند است. آیت الله ملکی میانجی و جان کالوین بر وجود معرفت فطری خدا در نهاد انسان تأکید دارند. در این مقاله ...

ویتگنشتاین به گرامر زبان اشاره کرده است واز نظر او گرامر زبان تعیین می کند که درباره یک واژه چه می توان گفت و چه چیز نمی توان گفت. او الهیات را گرامر می داند و با توجه به معنایی که از گرامر مطرح می کند ،الهیات ، مسئولیت معناداربودن گزاره های دینی را به عهده می گیرد.یعنی الهیات تعیین می کند که چه چیز در دین معنادار است و چه چیز بی معناست.ریس هم زبان دین را دارای گرامر خاص خود می دانست که این گرا...

طرح مباحث خداشناسی و الهیات بالمعنی الأخص در فلسفة اسلامی اهمیت خاصی دارد. در این میان، مسألة اثبات وجود خدا از اهمیت بیشتری برخوردار است و محوریت دیگر مسائل خداشناسی را به خود اختصاص می دهد. جایگاه و نقش ابن سینا و تأثیر او در حکیمان بعد از خودش از یک طرف و شهرت برهان سینوی در اثبا ت وجود خدا از طرف دیگر، تأملی دوباره در این استدلال را می طلبد تا با تحلیل ادلة آن، نقاط قوت و ضعف آشکار گردد، اش...

یکی از جریان‏های مهم عصر رنسانس، شکاکیت معرفتی حاصل از پیشرفت‌های علمی- تجربی و ظهور آرای متعارض در حوزۀ الهیات و به تبع آن، تزلزل خداشناسی بود. دکارت نخستین متفکری است که در پاسخ به این شکاکیت، با امید به کشف حقیقت، حوزۀ فلسفی نوی گشود و اهتمام خود را از میان انبوه مسائل فلسفی، به مسئله خدا و نفس معطوف داشته است. دراین حوزه، مسئله فطرت و خداشناسی فطری، به جهت اشتراک و انط...