در این موضوع که دهه‌های اخیر تحولات و رخدادهای همگرایانه‌ای در سطح جهان به‌وقوع پیوسته و آینده‌ای بسیار متمایز و متفاوت از گذشته و امروز را، فراروی بشریت قرارداده، هیچ اختلاف‌نظری نیست وکلیة‌متفکرین واندیشمندان‌جهان‌باهرنگاه و گرایشی بر آن اتفاق‌نظر دارند و قرائن و شواهد موجود نیز به‌خوبی نشان می‌دهند که وضعیت جدیدی در راه‌است ونوعی تغییرودگرگونی‌شگرف وبنیادینی درمناسبات‌وقوانین جهانی و الزامات...

آیه شریفه ﴿... أخرَجنا لَهُم دابةً مِن الأرض تُکَلِّمُهُم اَنَّ الناسَ کانُوا بِآیاتِنا لایُوقِنونَ﴾(نمل/82) بسیار پرسش برانگیز، و از جمله آیاتی است که معرکه آرای مفسران است. نوشتار حاضر بر آن است که تبیین نماید این آیه حاکی از وقوع چه رخدادی است، و آیا غرض از آن انذار و دعوت است و یا گواهی و شهادت در دادگاه عدل الهی؛ و منظور از «دابة» انسان است یا غیر انسان، و تکلم او چگونه تکلمی است و مخاطبان او چه کسانی هستند. د...

سیاق یکی از قرائن پیوسته در متن قرآن است که به مثابه ابزاری برای فهم بهتر قرآن به کار می‌رود. ابعاد گوناگون سیاق عبارتند از: سیاق کلمات، سیاق جمله‌ها، سیاق آیات و سیاق سوره‌ها. امام رضا، علیه‌السّلام، که از بزرگ‌ترین مفسران قرآن کریم هستند و قرآن در اندیشه، گفتار و کردار ایشان تجسّم و عینیت تمام یافته است، سیاق و روند کلی کلام را یکی از قواعد زبان‌شنا...

پیشینۀ مفردات‌پژوهی قرآن کریم به سال‌ها و دهه‌های آغازین صدر اسلام بازمی‌گردد. در میان صحابۀ رسول خدا(ص) پس از امام علی(ع)، عبدالله‌بن‌‌عباس را باید مشهورترین و برجسته‌ترین مفسّر قرآن برشمرد. با وجود شواهد و قرائن روشن و استوار در تبیین جایگاه و نقش ارزندۀ ابن‌عباس در تفسیر مفردات قرآن و اتکای او به منابع اصیل عربی از جمله اشعار و ضرب‌المثل‌ها، برخی همچون ایگناس گولدزیهر با طرح برخی توهّمات، اصال...

      سخن آغازین هیأت تحریریه یکى از فضائل برجسته آدمى عقلانیّت است. بدون شک، هر که عقلش کامل‏تر است، بر دیگران برترى دارد. قطعا صحابه پیامبر اعظم| به لحاظ عقلانیّت یکسان نیستند. با سیرى در معارف اسلامى و آثارى از اندیشمندان معلوم مى‏شود که عقل به یک لحاظ به عقل نظرى و عقل عملى، و به لحاظى دیگر به عقل جزئى و عقل کلّى، و به لح...

یکی از تفاسیر مهم غرب اسلامی، تنبیه­الأفهام الی تدبّرالکتاب­الحکیم و تعرّف­الآیات و النبأالعظیم نوشتۀ ابن­برّجان، عارف و مفسر اندلسی در سدۀ ششم هجری است. هدف این مقاله، روش‌شناسی تفسیری ابن­برّجان در این تفسیر است. این پژوهش به روش اسنادی، توصیفی ـ تحلیلی و با توجه به مباحث روش‌شناسیِ تفسیر قرآن انجام شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد تفسیر قرآن از دیدگاه ابن­برّجان، کشف معانی ظاهری و باطنی آیات...

رجعت از جمله مسائل مورد اختلاف بین فرق اسلامی است؛ در بین آن ها شیعیان با اعتقاد به رجعت، به زنده شدن برخی از مومنان و گروهی از کافران بعد از ظهور حضرت مهدی عج و قبل از برپایی قیامت باور دارند اما در مقابل، اهل سنت منکر رجعت هستند. معتقدان به رجعت در اثبات امکان رجعت، به وقوع آن در امت های گذشته به شکل معجزاتی همچون زنده کردن مردگان توسط حضرت عیسی7 استناد می کنند و برای اثبات وقوع آن در آخرالزم...

وجود برخی از عناصر زبانی مثل اشتراک، معانی حروف و ... در منابع فقهی [قرآن و احادیث] موجب پیدایش اختلاف نظر فقیهان در احکام شرعی شده است برای مثال هنگامی که در ادلّه شرعی واژه ای مشترک بیاید و به وسیله ی قرینه ای یکی از آن معانی تعیین نگردد، نوعی ابهام و غموض در دلیل پدید می آید که می بایست آن را از میان برداشت تا بتوان به دلیل شرعی، عمل کرده و مکلّف هم تکلیف خود را به روشنی بداند. فقهاء با استفا...

نظریة «نفس کلی و نفوس افلاک» در این مقاله با توجه به بطلان مبانی آن که از طبیعیات قدیم گرفته شده، ابطال گردیده و تأثیر آن بر فهم صدرا از آیات قرآن مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به این منظور، با بررسی تمام کتب تفسیری و فلسفی صدرا، مواردی که او آیات قرآن را بر نفس کلی و یا نفوس افلاک منطبق کرده، جمع آوری شده است. سپس با توجه به سایر آیات، روایات، معنای ظاهری و سیاق آیات و قرائن موجود در آنها، ...