حضور و زندگی گروهی از خوارج پس از جنگ نهروان در بصره و تحت تأثیر قرار گرفتن ایشان از بافت جمعیتی بصره، مانند صحابه صاحب نام حاضر در این شهر هم چون عبدالله بن عباس، ایرانیان و موالی ایرانی، فقها و تابعان و حضور برخی از بزرگان خوارج مانند مرداس بن ادیة و برادرش عروة که با در پیش گرفتن روش اعتدالی مورد توجه سایرین بودند سبب شد اباضیان تحت تأثیر آنان، به مرور راه اعتدال در پیش گیرند. این پژوهش با ا...

روایات نبوی و نیز واقعیت های تاریخی را نقد می کنیم. انکار وصایت، دیدگاه کسانی است که معتقدند پیامبر اکرم، آگاهانه با امتناع از تعیین جانشین خود، آیندۀ امت را به صحابه خویش سپرد. از زاویه ای دیگر، بررسی وصایای خلفای اسلامی، نشان می دهد که اساس انتقال قدرت در تمامی خلافت های اموی و عباسی و عثمانی (جز در موارد استثنایی) بر پایه وصیت حاکم بوده است و به طور پیش فرض در این نظریه، تنها پیامبر اکرم (ص)...

ملا علی قاری از علمای متأخر اهل‌ سنت‌ است‌ که‌ در کتاب‌ «الاسرارالمرفوعه‌» به‌ بررسی اخبار موضوع‌، همت‌ گماشته ا ست. اهمیت‌ بحث‌ از حدیث‌ موضوع‌ در این‌ است‌ که‌ گاهی احادیث‌ سست‌، موجب‌ وهن‌ اسلام‌ می‌شود و ا همیت‌ نقد کتاب‌ مورد بحث‌ در این‌ است‌ که‌ مؤلف‌ از آثار متقدمین‌ در این‌ فن‌، بهره‌ برده‌ و به‌ بررسی «احادیث‌ موضوعه‌» مشهور بین‌ عموم‌ مردم‌، اکتفا کرده‌ است‌. انگیزه‌ مصنف‌، تمییز بین...

قرآن، کتاب هدایت است و آدمی با مراجعه به آن می‌تواند به اهداف هدایتی قرآن دست یابد؛ ولی از آنجا که قرآن به کلیات پرداخته است و جزئیات را به عهده پیامبر (ص) گذاشته است، ضروری است که برای فهم عمیق قرآن به احادیث آن حضرت مراجعه شود. اما به جهت عمق نامحدود قرآن، پیامبر (ص) نمی‌توانستند همه‌ی آیات را با همه‌ی بطون آن تبیین کنند؛ لذا بر خود لازم دانستند که در کنار قرآن برای آیندگان منبعی دیگر در اختی...

شهر مدینه به جهت جایگاه و اهمیتش، از دیرباز کانونی برای مورخان؛ از جمله محمد بن محمود، معروف به ابن نجار (متوفای 643ق.)، نگارندة کتاب «الدرة الثمینة فی أخبار المدینة» بوده است. ابن نجار این اثر را  در قرن هفتم هجری نگاشت که در نوع خود ممتاز و  توصیفی دقیق از شهر مدینه است. «الدرة الثمینة»، به شیوه‌ای ج...

حمزة بن حبیب ‏(80–156ق)، یکى‌ از قاریان‌ هفتگانه کوفی است که گفته‌شده اساسی‌ترین ویژگى قرائتش، فراگیری از طریق نقل ‏و اثر بدون هیچ‌گونه اجتهاد و اختیار بوده به‌گونه‌ای که به‌واسطه بررسی قرائت او، می‌توان به قرائت بزرگ‌ترین مشایخ و ممتازترین ‏‏اساتید ‏قرائت از صحابه دست یافت. مسئله نقل از طریق اثر بدون اجتهاد آن‌چنان در قرائت حمزه شاخص است که برخی از عالمان ‏این دانش راه دستیابی به قرائت صحابه ر...

امام رضا (ع) به عنوان امام هشتم شیعیان در ادامه راه پیامبر اکرم (ص) در تبیین قرآن، روشی منحصر به فرد ارائه داده اند که با تفاسیر معتبر تفاوتی اساسی دارد. ایشان با استفاده از شیوه های قرآن به قرآن، روش مأثور، روش عقلی و کلامی و بعضاً علمی، به تفسیر قرآن پرداخته اند. امام رضا (ع) در تفسیر قرآن، برخلاف تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان طبرسی به سراغ ظاهر سخن مانند: لفظ، لغت، بلاغت، صرف، نحو و ... نرفت...

در عصر جدید پژوهش‌های تطبیقی بین مذهبی عمدتا در حوزه شیعی با هدف بررسی دیدگاه‌های فریقین و نقد و ارزیابی آنها در حال انجام است. در همین راستا این نوشتار به بررسی آیه بیست و ششم سوره نور که دیدگاه‌های مفسران فریقین و همچنین روایات تفسیری اهل بیت، صحابه و تابعان دربارۀ آن متفاوت بوده پرداخته است. بدین صورت که نظرات مفسران صحابه و تابعین از یک سو و روایات اهل بیت از دیگر سو گزارش شده سپس با تطبیق ...

شناخت صحیح فرقههای اسلامی از یکدیگر موجب نزدیکی و انسجام گروههای مختلف فکری مسلمانان در جامعه اسلامی است. نگارنده در این نوشتار در صدد شناساندن یکی از گروههای فکری به نام سلفیه است.گرچه سلفیه با این عنوان، پدیدهای نوظهور است اما ریشههای فکری آن، به اهل حدیث و ابن تیمیه و پیروان او برمیگردد.یکی از مسائل مورد اختلاف میان متفکران، تعریف «سلفیه» و مصادیق «سلف صالح» به ویژه «سلف صحابه» پیا...

اصحابه پیامبر نقش مهمی را در دوران نبوت پیامبر«ص» ایفا می کردند . به طور طبیعی صحابه از پایگاه اجتماعی - اقتصادی متفاوتی برخوردار بودند. انصار از قبیلۀ اوس و خزرج بودند که در خارج از یثرب با اسلام آشنا شدند و تعدادی از صحابه آنان به اسلام گرویده و با پیامبر«ص» بیعت کردند. بیعت کنندگان عقبه هرکدام به طایفه ای تعلق داشته و دارای جایگاه اجتماعی – اقتصادی ویژه بودند. در این پژوهش با استفاده از ر...