هر چند به نظر می‌رسد آیه «إِنِّى ‏جاعِلٌ ‏‏ِفِى‏ الْأرْضِ ‏ِخَلِیفَةً» در سورة بقره تنها طلیعه و مقدمه داستان‏ خلقت‏‏‏‏‏‏‏‏ِ حضرت‏‏‏ ‏آدمعلیه‌السلام است، لکن این آیه مشتمل بر نکات ‏‏‏‏‏‏‏‏تفسیری ـ ‏کلامى ‏ارزشمندی است که برخی از آنها از دیرباز به اجمال و پراکنده در آثار علمى ‏فریقین به‌ویژه امامیه بیان شده ولی هیچ‌گاه تبیین نشده است.‏ ‏‏‏‏‏‏نوشتار حاضر بر آن است تا ابعاد تفسیری ـ کلامی این ‏‏‏‏‏آیه را در میراث...

نزول قرآن به شکل تدریجی و در طول قریب به دو دهه و به مناسبت های ناهمگون انجام پذیرفته است. این واقعیت، می تواند موهِم نوعی ناهماهنگی و عدم تناسب در آیات قرآنی باشد. مسأله ای که برخی مستشرقان را به ویژه در سده ی اخیر به خود مشغول نموده و رزمگاه دفاع مفسّران مسلمان از تناسب و انسجام آیات قرآن را فراآورده است. با این حال، دانش تناسب در قرآن از سده های نخستین هجری، مورد توجه مفسّران و دانشوران علوم قر...

آیه هفتم سوره مبارکه حمد یا فاتحهالکتاب از جمله آیاتی است که در معنای آن، میان مفسّران و مترجمان قرآن کریم اختلاف است. در این جستار، قسمت پایانی این آیه کریمه، یعنی «غَیْرِ الْمَغْضُوب عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّالِّین» مورد توجّه می باشد که هم در اِعراب و نقش کلمات و هم در تفسیر و ترجمه آنها تفاوت قابل توجّه میان عالمان قرآنی مشاهده می شود. پرسش مقاله حاضر این است که آیا «غَیْرِ الْمَغْضُوب عَلَیْهِمْ وَ لَا الضَّالِّین» نقش وصفی برای «...

سابقه و اهداف: قرآن کریم از آغاز نزول تاکنون، سرچشمه ی بی پایان علوم و معارف اسلامی بوده است. همچنین، برای ما مسلمانان بیانات و سیره ی پیامبر و امامان(ع) نیز از دیگر منابع ارزشمند در شناسایی راه و رسم زندگی به شمار می رود. هدف از انجام این بررسی، تعیین میزان استفاده از آیه های قرآن کریم و روایت های معصومان(ع)، طی فرآیند آموزش درس های تئوری، در میان دانشجویان علوم پزشکی بوده است. مواد و روش ها: ...

بررسی وجوه تناسب معنوی در آیات سوره ممتحنه و بررسی دقیق تر محوریت این سوره و تطابق آن ها با قرآن و روایات معصومین معلوم می شود آغاز سوره ممتحنه با اظهار تبری از دشمنان خدا و رسول خداست و در انتها نیز تأکید بر نهی تولی از مغضوبین الهی (که در واقع دشمنان وصی رسول و پیامبر و خدایند) به پایان می رسد. در واقع تبری نشانگر وحدت رویه ای است که حاکم بر این سوره می باشد. در هر آیه از این سوره مظاهر و جلو...

دانشمند برجستة ایرانی، فیض کاشانی که از نوابغ علمی عصر خویش به شمار می رفت، نه تنها در علوم عقلی و نقلی از تبحّر و تضلّعی خاص برخوردار بود، بلکه در حوزة ادب وعرفان دستی توانا داشت و به موازات آثار علمی گرانقدرش، دیوان شعری از خود به یادگار نهاد که مضامین بکر حکمی، عرفانی و توحیدیِ مبتنی بر دو اصل متین قرآن و حدیثبه وفور در آن یافت م یشود. هدف از نگارش و تدوین این مقاله، بررسی میزان تأثیر امثال قرآ...

تکرار در کلام بشری به عنوان یک ابزار‘هرگاه در راستای تأمین هدف اصلی از وضع الفاظ‘ یعنی انتقال معانی قرار گیرد‘ مطلوب است و گرنه نامطلوب خواهد بود. در کلام الهی یعنی قرآن نیز پدیده تکرار حتی تمام الفاظ آیه دیده می شود. این تکرارها با چنین گستردگی از کدام نوع هستند؟ دو بخش این مقاله‘ پاسخگوی این سؤال اساسی است. در بخش اول‘ پس از آشنایی با مفهوم تکرار به طور کلی‘ ضمن برشماری و طبقه بندی انواع تکرا...

قائل بودن به «معنا » و «باطن» برای اشیاء و پدیده ها و مفاهیم، موضوعی است که همیشه و در همه جوامع ومکاتب با شدت و ضعف متفاوت مطرح بوده است. طبیعی که معیارهای برای دریافت و شناخت و ارزیابی «معنا» و «باطن» از جهان بینی و فرهنگ جامعه استخراج می شده است و به این ترتیب افراد یا جوامع(بسته به جهان بینی خویش) از «صورت» به «ظاهر» موضوعی واحد، معانی متفاوتی را ادراک می نموده اند. نوشتار حاضر سعی بر آن دا...

برخی از مفسّران و متکلّمان اهل سنّت کوشیده اند برای آنچه پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)رخ داد، مستندات قرآنی بیابند. یکی از این مستندات، آیه 69 از سوره نساء به انضمام آیه ششم و هفتم سوره حمد است که در نظر برخی از مفسّران اهل سنّت از جایگاه خاصّی در مبحث خلافت برخوردار است و یکی از مستندات و دلایل آنان برای اثبات خلافت ابوبکر می باشد. به نظر می رسد که اختلاف در تعیین مصداق «صدّیق» که به دلیل روایات متعارض ب...

استعاره تشبیهی است که یکی از ارکان آن حذف شده است و ذهن را از چیزی به چیزی شگفت انتقال می دهد. این تحقیق که با روش کتابخانه ای و از راه تبیین بلاغت استعاره در صدد شناخت مفاهیم آیات به کمک این آرایۀ بیانی است نشان می دهد که هشت نوع استعاره در جزء سی ام قرآن کریم به کار رفته است که عبارتند از: مصرحه، مکنیه، مرشحه، تمثیلیه، اصلیه، عنادیه و تخییلیه. همچنین از میان انواع استعارۀ، استعاره های مصرحه و...