بحث اسماء و صفات الهی از دیرباز تاکنون مورد توجّه متکلّمان و مفسّران بوده است. در قرآن، این اسماء بسیار فراوان دیده می‌شود و بسیاری از آیات آن، به یک یا دو اسم خداوند ختم شده‌اند. این مقاله درصدد است تا با روش کتابخانه‌ای و با نگرشی توصیفی‌ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع تفسیری فریقین، ارتباط میان اسماء مذکور در پایان آیات را، با محتوای آیات در سورة آل‌عمران مورد ارزیابی قرار دهد. از این رو، اسماء مزب...

از جمله مسائلی که از دیرباز در همة انحای نگرش تفسیری و در همة اعصار تا امروز، معرکة آرای مفسّران قرار گرفته است، وجه ارتباط هدایت قرآن کریم به متّقین می‌باشد. قرآنی که حکمت نزول آن هدایت عالمیان معرّفی شده، به چه علّت در آیة دوم سورة بقره هدایت آن به متّقین نسبت داده شده است؟ منظور از هدایت و متّقین در این آیه چیست؟ آیا این نسبت دالّ بر انحصار هدایت قرآن به متّقین است؟ نظرات مختلف مفسّران را به دو بخش ا...

چکیده قرآنیون با طرح دیدگاه کفایت قرآن و کنار گذاشتن سنت جهت استخراج مسائل فقهی،خود را محدود به قرآن کرده اند . در حالی که بسیاری از احکام فقهی توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم تشریع شده،همچنان که خداوند متعال می فرماید:(وَ مَا ءَاتَئکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نهَئکُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا)«آنچه را پیامبر به شما عطا کرد بگیرید و از آنچه شما را نهى کرد، باز ایستید»(حشر/ ۷)مسلمانان دستورات او را اجرا نموده و به صدق...

اصلی ترین دلیل اثبات قاعدة نفی سبیل، آیة و لن یجعل الله الکافرین علی المؤمنین سبیلاً (نساء 141) است. ناظر بودن آیه بر آخرت، اردة «حجت و برهان» از «سبیل» و دلالت بر نفی جعل و اعتبار منجر به تسلط، سه نظریة مطرح در مفاد این آیه است. به مقتضای اطلاق آیه، آن بر اندیشة سوم قابل حمل است و تمسک به آیه، جهت اثبات قاعده پذیرفته می شود. دربارة متصدی اجرای این قاعده باید توجه داشت که بحث مصداقی ست نه حکمی و...

در کتب روایی شیعه، مناظره­های فراوانی از پیامبرخدا(ص)  و امامان معصـوم:  با مخالفیـن گزارش شده است­که از جملة آنها، مناظرة امام صادق(ع) با زندیق مصری، به نام «عبدالملک» و با کنیة «ابوعبدالله» است. امام(ع) بخشی از این مناظره را در حین طواف و بخشی از آن را بعد از طواف انجام داده­ است. امام صادق(ع)  در این مناظره، از هر سه شیوة دعوت (حکمت، موعظة حسنه و جدال احسن)،  که خدای متعال در آیة 125 س...

یکی از واژگانی که در حوزة معنایی کتابت در قرآن قرار می‌گیرد، لوح محفوظ است. واژة «لوح محفوظ» یک مفهوم بنیادین بوده و به این شکل تنها یک ‌بار در قرآن آمده و همین امر سبب به‌وجودآمدن اختلاف‌نظرها دربارة ماهیت این واژه از دیرباز میان قرآن‌پژوهان بوده است. واژه‌شناسان در بررسی معنای لوح از تورات، قرآن و منابع عصر نزول استفاده کرده و معانی الواح موسی، تخته­های کشتی و هر چیزی را که بتوان بر روی آن نو...

مسلمانان بر پایة آیة شریفة 13 سورة حجرات (49): « إنا خلقناکم من ذکر و انثی و جعلناکُم شعوباً و قبائلَ لِتَعارَفُوا » توجه فراوانی به جامعة مدنی و شهرنشینی داشتند و دانش­مندانی هم­چون فارابی، طرح مدینة فاضله را به عنوان جایی که مردم در آن گرد آیند و به یاری یک­دیگر بپردازند ریختند و مورخّان و جغرافی­دانان در آثار خود جنبه­های مختلف شهرنشینی و زندگی شهری را آوردند. یکی از ابتکارات آنان تألیف کتاب­هایی مس...

آیة اولی‌الامر (نساء: 59)، از مهم‌ترین ادله مشروعیت اطاعت در حوزه مرجعیت دینی و سیاسی در قرآن است که به مسئله اجتماعی یعنی رهبری امت اسلامی و اطاعت مطلق همه مسلمانان از آنان اختصاص دارد. مفسران و دانشمندان فریقین در طول تاریخ از جهات مختلفی درباره این آیه بحث و گفتگو کرده‌اند، یکی از جنبه‌هایی که به آن پرداخته نشده است، ارتباط بینامتنی آیه اطاعت با دیگر آیات امامت، ولایت و فضائل اهل‌بیت (ع) است...

نفقه عبارت است از تأمین مخارج شخصی مانند غذا، لباس، مسکن و امثال آن.نفقه در مورد زوجیت و قرابت مطرح می‌شود؛ نفقه در زوجیت، به معنی وجوب پرداخت نفقة زوجه توسط زوج و در قرابت، به معنی وجوب پرداخت نفقة اقارب از ارحام توسط اقارب می‌باشد. برای وجوب نفقة زوجه به کتاب، سنت، اجماع و قیاس استناد شده است.از کتاب به آیة «وعلی المولود له رزقهن و کسوتهن بالمعروف» بقره/ 233.استناد شده که منظور، وجوب نفقة زوج...

برای تعیین شیوة صحیح ارزیابی خسارت، ابتدا باید تعیین کرد که بر اساس کدام دلیل ناقض قرارداد مسئول است تا نوع مسئولیت او روشن شود و بتوان بر اساس آن حیطة و قلمرو مسئولیت او را تعیین نمود. نویسندگان قانون مدنی با طرح مادة 221 تلاش کرده‌اند تا با قراردادی کردن مسئولیت قراردادی و به واسطة نوعی شرط ضمنی تعارضی را که میان مبانی مسئولیت ناشی از نقض قرارداد و فقه تصور کرده بودند حل کنند. همین تصور موجب ...