با ظهور فلسفه های زبانی با آراء راسل و ویتگنشتاین، مسالة معناداری گزاره ها محور توجه قرار گرفت. با نوع نگاه تجربیِ آنها، معناداری گزاره های دینی، اخلاقی، هنری و مابعدالطبیعی محل تردید شد. پس از ایشان، پزیتیویست های منطقی همچون آیر، گزاره های دینی را با ملاک تحقیق پذیری و سپس ابطال پذیری، بی معنا (نه کاذب) دانستند. در این مقاله به طرح شبهة معناداری گزاره های دینی توسط آنتونی فلو و پاسخ های ریچارد...

لودیک یوزف یوهان ویتگنشتاین از زمرۀ فیلسوفان تحلیلی زبان به‌شمار می‌آید. او امور ماورای طبیعی از جمله اخلاق و دین را به فراسوی مرزهای زبان می‌فرستد و معتقد است که آنچه نمی‌توان دربارۀ آن سخن گفت، پس به‌ناچار باید سکوت کرد. سخنان وی در باب دین در دورۀ نخست فکری بسیار موجز، فشرده و گاه مبهم به‌نظر می‌آید و همین امر سبب شده است تا شارحان و مفسران ویتگنشتاین در باب جایگاه دین از منظر وی، دو موضع کا...

ویتگنشتاین در دورة دوم حیات فلسفی خود، با توجه به کاربرد کلمات برای شناخت معنای آنها و با تأکید بر تنوع کاربردهای زبان و کثرت بازیهای زبانی، معتقد است که بازیهای مختلف زبانی از نحوه های حیات گوناگون نشئت می گیرند و هر نحوه ای از حیات دارای زبان خاص خود است. گفتار دینی هم یک بازی زبانی مستقل با زبانی یکتاست که در نحوه ای از حیات حک شده است و قواعد و منطق خاص خود را دارد. بنابراین، مفاهیم و گزاره...

از مهم‌ترین مباحث فلسفۀ دین، مباحث انسان‌شناختی است، چون انسان هم گیرندۀ دین و هم مخاطب آن است. از رهگذر نگاه ما به انسان، نگاه ما به دین نیز شاید تغییر کند. مقالۀ حاضر نگاه دو فیلسوف، یکی از شرق و دیگری از غرب را در مورد انسان مقایسه می‌کند. ملاصدرا با طرح حرکت جوهری در مرکز فلسفۀ خود، به تبیین انسان و جهان و نسبت میان آنها پرداخته است. این طرح که بر اصالت وجود مبتنی است، حرکت اشتدادی انسان در...

هدف این مقاله بررسی و ارزیابی دیدگاه تفسیری شش مفسر مشهور، با پیش‌زمینه‌های فکری مختلف، امین‌الاسلام طبرسی، جاراللّه زَمَخْشَری، فخر رازی، ابوالقاسم قشیری، رشیدالدین میبدی و علامه طباطبایی است تا دریابیم از دیدگاه آنان، در تفسیر آیات متشابه قرآن، وزن هر کدام از سه نظریۀ مطرح دربارۀ چیستی زبان دین، یعنی اشتراک معنوی، اشتراک لفظی، و تمثیلی،‌ چیست. برای رسیدن به این هدف، ابتدا، این سه نظریه را بررسی و ...

از آن‌جا که دین در جامعه‌ی ایران به‌عنوان بخشی مهم از فرهنگ ایرانی به شمار می‌رود و تعداد زیادی از فارسی‌آموزانِ غیرایرانی نیز زبان فارسی را جهت ادامه‌ی تحصیل در رشته‌هایِ دینی می‌آموزند، پژوهش حاضر به بررسی نحوه‌ی بازنمایی و ارائه‌ی عناصر دین به فارسی‌آموزان در چهار کتاب‌ آموزش فارسی به غیرفارسی‌زبانان در سطح پیشرفته می‌پردازد. این کتاب‌ها عبارتند از جلد هفتم کتاب آموزش فارسیِ جامعه‌المصطفی، جلد ...

در تکوین زبان فارسی دری، زبان کلاسیک مردم تاجیک و فارسی‌زبانان در سرزمین بخارا یا شرق ایران‌زمین تاریخی، سهم علمای عرب‌‌نژاد مسلمان بسیار زیاد است؛ زیرا آن‌ها با همدستی دانشمندان ایرانی‌نژاد از بین زبان‌های فارسی میانه، لهجة پارسی دری را برگزیده و در غنی کردن ذخیرة لغوی و ارتقای مقام و منزلت این زبان کوشش‌های بسیاری به خرج دادند که از این زبان در علم زبان‌شناسی با اصطلاح «فارسی نو» یاد می‌شود. ...