برخی از صنایع ادبی در زبان فارسی، صنایعی هستند که ارزشهای بلاغی پدیده دوزبانگی را نشان می دهند. متأسفانه، در کتابهای بلاغت ارزش زیباشناختی این صنایع را شرح نداده اند، اما امروزه با استفاده از نظریه های گوناگونی که در خصوص پدیده رمزگردانی مطرح شده است و با توجه به رواج این نظریه ها در حوزه ادبیات و نقد ادبی، می توان ابعاد زیباشناختی این صنایع را نشان داد. بنابراین، در این مقاله مشخص می شود که از...

شناخت گرایی ادبی، چنان که من آن را می فهم، دو دعوی عمده دارد: (1) برخی از آثار ادبی می توانند شناختی غیرپیش پاافتاده را به خواننده منتقل سازند و (2) ارزش شناختی اثر ادبی، بخشی از ارزش زیبایی شناختی آن است. در این مقاله، من از دعوی نخست دفاع می کنم. برای انجام این کار، نخست به سراغ افلاطون می روم و طرحی را از اشکالات معرفت شناختی او بر آثار ادبی که از موضع ضدشناخت گرایانه مطرح شده اند به دست می ...

چکیده   یکی از گونه های ادبی در ادب رسمی و فرهنگ مردم ایران چیستان است. چیستان نوعی تفنن ادبی است که جز کارکرد سرگرم کننده ، جنبه های آموزشی و فرهنگی دیگری نیز دارد. این گونة ادبی در ادبیات محلی مناطق مختلف ایران از تنوع فراوانی برخوردار است و با نام هایی مانند چیزچیزک، متّلوکه، واگوشک، تِشتانوک، چاچاک، چنچن، چوچه، چی چی کی، چاوچه، ماتال، مسئله، تاپماجالار و نظایر آن شناخته می شود. در این مقاله ب...

فرمالیسم روسی، رویکردی است که اوایل قرن بیستم به وجود آمد و هدف نظریّه پردازان آن مشخّص کردن شیوه ای علمی در نقد متون ادبی بود. آنان ادّعا داشتند که به جای نویسندۀ اثر، خود اثر ادبی باید در محور توجّه قرار گیرد و «ادبی بودن» متون ادبی، موضوع اصلی در نقد ادبی محسوب شود. آنان با اتّخاذ این شیوه، مطالعه و بررسی متون ادبی را به سوی مسائل مربوط به شکل و تکنیک سوق دادند. در مقالۀ حاضر، علاوه بر توضیحی درب...

این مقاله به بررسی پیشینه فنون و صناعات ادبی و مبتکران آن می پردازد، موضوعی که تا کنون تحقیق جامع و دقیقی درباره آن نشده است. بررسی پیشینه فنون ادبی به بحث و تحقیق پیرامون صناعات کمک زیادی می کند و باعث درک عمیق دانش پژوهان در راستای درست تشخیص دادن زیبایی های سخن و بهبود بخشیدن کلام ادبی می گردد.در واقع، هدف از بررسی سابقه صناعات ادبی، آشنایی دانش پژوهان با مبدعان و تحول و تطور آن است تا با مر...

بازکاوی روش طبرسی در برخورد با دانش نحو و چگونگی کار بست آن در تفسیر »مجمع البیان« است. شیخ طبرسی به عنوان یک مفسّر، مانند هر پژوهنده ای که در تعامل با دانش مورد پژوهش خود از روش و متد ویژه ای پیروی می کند، روش خاصی در زمینه نحو، در تفسیر مجمع البیان در پیش گرفته است. نویسنده، نخست، شیوه ترتیب مطالب تفسیر مجمع البیان و جایگاه اعراب، نحو و لغت در این تفسیر را مشخص می کند و از فراوانی بحث های نحوی...

مطالعة فرایند تنشی گفتمان ادبی، مبتنی بر بررسی تعامل بین گستره ها و فشاره های گفتمانی است. پایگاه اندیشه ای چنین مطالعه أی را باید در نظریه های زبانی مربوط به حوزهء آواشناسی جست: تکیه برهای ز بانی از دو ویژگی مهم پیروی می کنند یا این که از فشار و شدت برخوردارند که أوج آن ها را در پی دارند و یا این که بدون فشار و ضعیف اندکه افت آن ها را سبب می شوند. اما در گفتمان ادبی، به دلیل فرایندی بودن عملیا...