به درازنای تاریخ چهار رویکرد کلی‏ پیرامون گوناگونی و کثرت ادیان و مذاهب وجود داشته است: ابطال‌گرایی،[1] انحصارگرایی،[2] شمول‌گرایی[3] و کثرت‌گرایی.[4] در رویکرد به گوناگونی ادیان، ابطال‌گرایی و انحصارگرایی، باطل، ولی شمول‌گرایی در حقانیت و کثرت‌گرایی در نجات پذیرفته است؛ اگرچه چند و چون آموزه‌ها و گزاره‌های ادیان دیگر با اسلام قیاس‌کردنی نیست، ولی به هر روی جملگی دربر دارنده حقیقت است؛ حتی چنان...

اشتیاق اولیّه من نسبت به مسائل فراطبیعی از آشنایی با نائومی هانفری نویسنده کتاب مدیتیشن یا طریقت باطنی شروع شد. این کتاب روشهای سلوک باطنی را بر اساس بودیسم تعلیم می-دهد. بعد آن عملاً وارد تأمّلات عمیق درونی یا همان مدیتیشن شدم. از طریق موسّسه حلّت با تکنیکهای شبه روانشناختی بیشتری چون رلکسیشن، اعتماد به نفس، ... که بیشتر با موفّقیّت در زندگی روزمره مرتبط بود و نیز از طریق شاگردان استاد کابوک با هیپنو...

یکی از مباحث مهم در جامعه ما بحث جامعه مدنی است. دیدگاه اندیشه های دین موجود در جامعه، درباره جامعه مدنی چیست؟ در این باره دو اندیشه دینی سنتی‏‎‎‏ و نوگرا مشخص و تعریف شده اند که دیدگاه آنها درباره جامعه مدنی با هم متفاوت است. اندیشه دینی سنتی، جامعه مدنی را که با زمینه های فرهنگی و ارزشهای تمدنی غربی شکل گرفته است با ارزشهای دینی قابل جمع نمی داند. اما اندیشه دینی نوگرا اموری مانند فرهنگ سازی،...

تساهل و مدارا در عرصه­های گوناگون و به دلایل مختلفی پدید می­آید. گاه، منفعت‏طلبی موجب مدارا با گروه­های متنازع می­گردد و گاه، پشتوانة فکری دیگری دارد. در میان برخی عارفان، روحیۀ تساهل و مدارا به‏سبب آمیختن قواعد عالم وحدت و کثرت پدید می­آید؛ بدین معنی که آنان در عالم وحدت باقی مانده، و خواسته­اند که با نگاه وحدت‏گرایانه به عالم کثرت بنگرند؛ پس، به خلط مراتب و آمیختن قواعد روی آورده­اند. درحقیقت...

موضوع نوشتار پیش رو «بررسی تطبیقی نفس از دیدگاه ارسطو، فارابی و ابن سینا» می باشد. یکی از مسائل مهمی که از دیرباز، مورد مطالعه و پژوهش فلاسفه‎ی بزرگ و اندیشمندان صاحبنظر قرار گرفته است، مسئله‎ی نفس و مباحث مربوط بدان می باشد. ژرف کاوها پیرامون حقیقت و ماهیت موجودات زنده به ویژه انسان، ظهور مکاتب مختلف و ارائه‎ی نظرات گوناگون پیرامون این مهم، تراوشی است از حاصل زحمات آنان. از میان فلاسفه‎ی مغرب ...

 کثرت گرایی ارزشی مدّ نظر برلین، با تأکید بر توافق ناپذیری و تلفیق ناپذیری ارزش ها بر این نکته صحه می گذارد که هیچ گونه معیار  و مقولات عام و مشترک وجود ندارد که به کمک آنها بتوان به اولویت بندی ارزش ها در یک نظام منسجم ودر نتیجه ارزشداوری خیرها و غایات پرداخت. از سویی به نظر می رسد  نسبی گرایی با ردّ هرگونه عینیت در اخلاق و ارزشها و با تأکید بر عدم وجود معیارهای عام برای مفاهمه و داوری ارزشی، و ...

 توحید خداوند متعال و تحلیل اسما و صفات الاهی همواره مورد توجه متکلمان، فیلسوفان و عرفا بوده است و با توجه به این‌که از سویی، اسماء و صفاتی گوناگون به خداوند متعال اسناد یافته و از دیگر سو، بر وحدت و بساطتش تأکید شده است، این سؤالات مطرح می‌شود که آیا کثرت اسما و صفات الاهی یک کثرت واقعی است؟ و در فرض واقعی بودن کثرت، آیا اسناد آن‌ها به خداوند متعال یک اسناد حقیقی است؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ،...

پرواضح است که در جهان، ادیانِ بسیاری با باورها و خاستگاه های گوناگون وجود دارد. برای پیروان هر دینی نسبت به ادیان دیگر پرسش هایی بنیادین مطرح است از قبیل: حقانیت آن ادیان، نجات اخروی و چگونگی تعامل با پیروان آن. در این باره چهار رویکرد مشهور وجود دارد: ابطال گرایی1، انحصارگرایی2، شمول گرایی3 و کثرت گرایی.4 کثرت گرایی از موضوع های مهم فلسفی‏ دوران معاصر است که به حوزه های متعددی همچون دین، سیاست،...

در اندیشه فلوطین جهان از سه اقنوم احد، عقل و نفس تشکیل شده است. مهم ترین این سه، اقنوم احد است و اصلی ترین مسئله فلسفه فلوطین، شناخت احد و صفات و ویژگی های اوست. دیدگاه فلوطین دراین باره دووجهی و میان سلب و ایجاب است. گاه هرگونه صفت و نامی را از احد سلب می کند تا آنجا که انتساب هر صفتی به او را غیرممکن می سازد و گاه اوصاف و ویژگی های متعددی را به او نسبت می دهد. این دیدگاه متناقض سبب شده که وی ...

هدف این نوشتار تبیین رابطه اسلام با مسیحیت، یهودیت، زرتشت و صابئین است. اسلام با تمامی ادیان حتی ادیان بدون کتاب راه تعامل سالم را باز می داند و از میان همه ادیان با مسیحیت روابط معنوی و مشترکات افزون تر دارد. نگارنده بر آن است که اسلام در محیطی مسیحی روحانی زاده شد و این ایده را که حیات هستی و انسانی نفس خداست از مسیحیت وام گرفته است. او همچنین از تعامل اسلام و یهودیت، مسیحیت و سایر ادیان چون ...