در این پژوهش که بر اساس مطالعات کتابخانه ای و تا حدی نیز بررسی های میدانی انجام گرفته است آثار فرهنگی بازمانده از ساسانیان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. از جمله مهم ترین این آثار فرهنگی کاخ ها، آتشگاه ها، معابد، کتیبه ها، نقش برجسته ها، استودان ها، پوست نوشته ها، کتاب ها و.... هستند، که همگی از دیدگاه کیفیت ساختاری، فلسفه و ساخت و محتوا و نوع کاربرد مورد مطالعه قرار گرفته اند. البته شایان...

آب همیشه به مصداق آیۀ «و جَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کلَّ شَیءٍ حَی» (الانبیاء آیۀ  )۳۰مهم  ترین عامل زندگانی انسان ها و طبیعت است. به همین جهت پدیده سقایی و سقایت و عرضۀ آب خنک در مسیر راه های کاروانی و بافت های قدیمی شهرهای کویری و مساجد و بقاع متبرکه و حتی حمام ها در فرهنگ اسلامی ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است. وقف آب و آب  انبارها و برکه ها و یخچال ها و سنگاب هایی که آب شرب و گوارای مسجد و بقاع متبرکه ...

ایلخانیان از دست نشاندگان مغولان پس از تصرف ایران بودند که میراث هنر سلجوقیان را در تصرف خود گرفتند و تحولاتی در آن ایجاد نمودند که به شکوفایی برخی از آن ها انجامید. یکی از تزئینات وابسته به معماری که در این دوره بسیار مورد توجه بود و به اوج رسید، هنر گچبری است که آثار بسیار زیادی از آن در قالب تزئینات معماری به جای مانده است. تقریباً تمامی نمونه های موجود از این دوره توسط محققین شناسایی شده، اک...

مناره در معماری اسلامی تقریبا عمری به درازای تاریخ اسلام دارد. این عنصر معماری با توجه حاکمان مرکزی و محلی توانسته است به یکی از نمادهای استوار قدرت اسلامی بدل شود که با کارکردهای گوناگون در سرتاسر دنیای اسلام به اشکال مختلف خود را نمایان کند. در دوره ی تاریخی سلجوقی از مناره در اکثر مناطق ایران برای استفاده های همچون میل راهیابی و یادمان پیروزی استفاده میشد. در این دوره مناره ها با تزئینات بسی...

در قسمت ورودی شرقی مسجد جامع کبیر یزد دهلیزی با پلان مربع به مساحت تقریبی 50 متر مربع وجود دارد که در حاشیه مستطیل شکل دور زیر سقف آن کتیبه ی شعری عربی به رنگ آبی و خط ثلث بر روی گچ در یازده بیت، مورخ به سال 777 هجری نقاشی شده است. این کتیبه به علت گذشت زمان ساییده شده و قسمت هایی از متن آن از بین رفته است. ایرج افشار، با استناد به کتاب های تاریخ جدید یزد و جامع مفیدی، از کتب تاریخی قرن نهم هجر...

تقسیم بندی جهان به بخش های مختلف، از مسائلی است که با آغاز زندگی اجتماعی بشر در گوشه و کنار جهان شروع شده است و هنوز هم ادامه دارد. قدیمی ترین تقسیم بندی ها دارای جنبه اسطوره ای و افسانه ای است که از حدود اطلاعات جغرافیایی یا معتقدات مذهبی و قومی پیشینیان خود حکایت می کند. در سنت ایرانیان باستان، تقسیمات جغرافیایی متنوعی مشاهده می شود. هر کدام از این تقسیمات، در ذکر مناطق جغرافیایی، از آرایشی خ...

جریان عرفان، جنبه شاخصی از معنویت اسلام است که در عرصه های گوناگون فرهنگی، هنری، ادبی و... فرصت رشد و نمو یافته است. یکی از بارزترین عرصه های رشد این جریان مربوط به بناهای مذهبی به ویژه مقابر است که پس از مساجد بیشترین و مهم ترین حجم بناهای بازمانده از معماری ایران دوران اسلامی را به خود اختصاص داده است. مقابر شیوخ و بزرگان متصوفه گونه ای از مقابر دوران اسلامی است که معمولاً به وسیله مریدان در د...

یکی از مکان‌های مهم در مجموعۀ تاریخی تخت‎جمشید، کاخ تچر است. از دیدنی‌های این کاخ، تعدادی کتیبه است که به پادشاهان، ‌امیران و حاکمان معروف، از پیش از اسلام تا دورۀ قاجاریه تعلّق‎دارد. از جملۀ این کتیبه‌ها، دو کتیبۀ عضدالدولۀ دیلمی است. عضدالدوله در یکی از کتیبه‎های خود به بیان واقعۀ حملۀ ابن‎ماکان به اصفهان و لشکرکشی به اصفهان برای دفع او می‌پردازد و کتیبۀ دوم از خوانده‎شدن کتیبۀ ساسانی توسط دو ...

ایران باستان عصری تاریخی است که دوران هخامنشی،اشکانی و ساسانی را در برمی گیرد؛ دراین دوران، اخلاق جایگاه ویژه ای داشته وحتّی به ادبیات رسمی راه یافته است که نمود آن را درکتیبه های این دوران می توان دید. اخلاق در این دوران مجموعه آموزه هایی است که در دو مقوله پاسداشت زندگی و جدال با شر خلاصه می شود. کتیبه های این دوران به ویژه دوره هخامنشی دارای مفاهیم اخلاقی، چون: راستی، خیرخواهی، محبت، شادی، شج...

نقد بدخوانی‏ها و تصحیح اشتباهاتی که پژوهشگران در خوانش و ترجمه دو کتیبه پهلوی ساسانی مرتکب شده‏اند، انگیزه نوشتن این مقاله است. تلاش نویسنده بر این بوده است که در حدّ امکان با بهره‏گیری نقّادانه از آثار پژوهشگران پیشین درباره این دو سنگ‏نبشته پهلوی، پیشنهادهایی بهتر پیش نهد و آن سخن به نبشتار درآمده را به‏درستی بازنمایاند. نتیجه این پژوهش، ارائه ترجمه‏ای است که بر پایه رعایت کامل اصول دستورزبان پ...