دراین پژوهش، مضامین یادداشتهای نسخه های خطی (قرن 6ـ 12 ق) موجود درکتابخانه مرکزی دانشگاه تهران (مجموعه سیدمحمد مشکوه شامل 183 جلد و 45 یادداشت بررسی شده است و نگارنده سعی کرده است تا با بررسی عناوین و مضامین یادداشتهایی که در أغاز یا پایان نسخ خطی نگاشته شده و ارزش کتابشناسی ونسخه شناسئ دارند ویژگیهای آنها را- با تحلیل محتوا و تجزیه تحلیل علمی و تحقیقی، شناخت نوع موضوعات، ارتباط موضوعات با متن...

کتابخانه همواره یکی از نهادهای مهم تشکیلات دربار سلسله های مختلف محسوب می شده و در ابتدا وظیفه آن گردآوری کتب از مناطق مختلف و تولید کتاب های جدید برای بهره مندی اعضای دربار و خاندان شاهی بوده است. با گذشت زمان و رواج تذهیب و تصویر و کتابت زیبا در امر کتابداری? بر اهمیت کتابخانه در چارچوب دربار افزوده شد و به تدریج وجه تزیینی بعضی از نسخه ها هم بر جنبه کاربردی آن پیشی گرفت و بدین ترتیب شماری از...

پایان نامه حاضر تصحیح انتقادی نسخه نصیحت نامه شاهی اثر تاج الدین حسین خوارزمی است. تصحیح بر اساس نسخه اساس و با مقابله دو نسخه خطی یکی از دانشگاه تهران با عنوان نصیحت نامه شاهی و نسخه دیگر متعلق به مجلس تحت عنوان ینبوع الاسرار فی نصایح الابرار انجام گرفته است. برای جبران افتادگی ها از نسخه های بدل استفاده شد که با علامت <> مشخص شده است. نسخه اساس متعلق به کتابخانه آستان قدس رضوی است که تاریخ کت...

کتابخانه های ایران پس از اسلام همواره دارای دو وظیفه اساسی بوده: خدمات کتابداری و خدمات کتابت. عده ای کاتب و محرر د ر بخشی ازکتابخانه ها کار می کردند و کار آنها استنساخ کتب و تکثیر آنها بود. آنها در حقیقت کار چاپخانه امروزی را بر عهده داشتند. خدمات کتابت از سده ششم هجری به بعد توسعه بیشتری یافت و با حمایت و پشتیبانی دربارها , مسأله ای به نا م کتاب آرایی ونسخه پرد ازی پدید آمد و هنرهای تحریر (خط...

جامع البیان عن تأویل ای القرآن معروف به تفسیر طبری، به استفتای منصور بن نوح بن نصر سامانی در میانه سال های 350 تا 366ق در فرارود (ماوراءالنهر)، به دست عدّه ای از علمای ماوراءالنهر به فارسی برگردانده شد. برگردان آیات قرآن در این کتاب، کهن ترین ترجمه از قرآن به فارسی و کهن ترین متن فارسی پس از اسلام به شمار می رود، از این رو هم از حیث تاریخ متون دینی و هم از نظر تاریخ نثر فارسی و از جنبه زبانی بسی...

نیمه اول صفوی یکی از اعصار طلایی هنر کتابت قرآن در ایران است و سبک ها و مکاتب هنری شاخصی در شهرهای مختلف تحت حکومت صفوی پدیدار شده است. یکی از مکاتبی که همواره در طول تاریخ ایران نقشی کلیدی در هنرهای مربوط به کتاب­آرایی ایفا کرده است، مکتب شیراز می­باشد. نقطه اوج هنر تذهیب نسخ دست نویس و قرآن­نگاری در شیراز را باید در سال های قرن نهم و دهم ه. ق جستجو کرد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سوال است ک...

: برخی از آیات و سوره ها در پی اسبابی نازل شده اند که آگاهی از سبب نزول صحیح این آیات، ما را در فهم بهتر آنها یاری خواهد کرد. اما شایان ذکر است که، ثبت روایات اسباب نزول در زمان پیامبر 9و صحابه به دلیل حضور در موقعیت نزول، چندان مورد توجه قرار نگرفته است و آغاز توجه به کتابت آن در دوره تابعین بوده است. این فاصله تقریبا صد ساله، باعث ورود جعل و تحریفاتی در اسباب نزول شده است که نیاز به بررسی دقی...

یکی از مهم‌ترین کتاب‌های فارسی درباره تاریخ سلسله بهمنیان و عادل­شاهیان تذکره الملوک، نوشته رفیع‌الدین ابراهیم شیرازی، مورخ دربار عادلشاهیان است. نسخه­هایی از این اثر در موزه و کتابخانه سالارجنگ، کتابخانه آصفیه، کتابخانه بریتانیا و کتابخانه ملی پاریس نگهداری می‌شود. در این مقاله تنها به معرفی نسخه موجود در کتابخانه ملی پاریس و ویژگیهای آن پرداخته شده است. در این نوشتار کوشیده‌ایم پس از بررسی شر...

این کتاب، درمقدم? نسخه،“مَطلَع مَقاصِداللُّغَـه" نامیده شده اسـت و چون نخستین برگ آن افتاده به نام مولف آن پینبردم. همچنین تاریخ و جغرافیای کتابت آن نامعلوم است. از طرز انشاء تصور می کنم که در قرن هفتـم و یا پیش از آن تألیف شـده است. با توجه به شواهد موجود در متن، مولف را از اهالی ماوراء النَّهر و به احتمال بسیار از قصب? "بانیحانِ" ایالت "فرغانه" می پندارم. مولف، این کـتاب را به دو بخش تقسیـم نموده است....

حدیث، به عنوان دومین منبع استنباط احکام اسلام پس از قرآن کریم از زمان رسول خدا(6)مورد توجه مسلمانان بوده است به گونه ای که در زمان حیات پربار آن حضرت همواره عده ای سعی در حفظ این میراث گرانبار داشته اند و این مهم را در دوران های بعد نیز به شیوه های مختلف به سرانجام رساندند. در دوران برخی از حاکمان، به دلایلی نقل و نگارش حدیث رسول خدا (6)را جایز ندانستند و در همان دوران عده ای از صحابه آن حضرت، ...