کتابخانه همواره یکی از نهادهای مهم تشکیلات دربار سلسله های مختلف محسوب می شده و در ابتدا وظیفه آن گردآوری کتب از مناطق مختلف و تولید کتاب های جدید برای بهره مندی اعضای دربار و خاندان شاهی بوده است. با گذشت زمان و رواج تذهیب و تصویر و کتابت زیبا در امر کتابداری? بر اهمیت کتابخانه در چارچوب دربار افزوده شد و به تدریج وجه تزیینی بعضی از نسخه ها هم بر جنبه کاربردی آن پیشی گرفت و بدین ترتیب شماری از...

ملاصدرا با این تلقی که کلام: انشاء چیزی است که بر ضمیر و نهان متکلم دلالت می‌کند، اظهار می‌دارد که کلام الهی شامل موجودات و افعال خداوند می‌شود؛ پس اطلاق کلمه و کلام برجهان آفرینش صحیح است و خداوند هم به این اعتبار متکلم است. صدرالمتالهین، مراتب سه‌گانه کلام الهی را تبیین و بر این نظر است که کلام اعلی، عالم امر؛ کلام اوسط، عالم نفس و کلام نازل، عالم تشریع است. از نظرگاه صدرایی، اما می‌توان هر ک...

در نسخ مصور چاپ ‌‌سنگی- اگر نسخه افتادگی نداشته ‌باشد- نام و رقم کاتب در صفحة اول یا آخر آمده‌ است. این در حالی است که در بسیاری از این نسخ، نام هنرمند تصاویر ذکر نشده‌ است. نمونه‌ای از این مورد، نسخه‌‌‌‌ای از داستان عامیانة فارسی است به‌نام نوش‌آفرین گوهرتاج که با تاریخ کتابت 1308 ﻫ.ق. در کتابخانة آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود و یازده تصویر ماهرانه اما بی‌رقم دارد. در این پژوهش با هدف بازشناسی...

خمسه سرایی و خمسه نگاری از سنت‌های دیرپای ادب و هنر فارسی است، چنانچه می‌توان از آن بعد از شاهنامه نگاری به عنوان پراقبال ترین کتاب مورد توجه هنرمندان و حامیان نام برد. یک نسخه از خمسه مصور به تاریخ 904 ه.ق، زمان فرمانروایی ترکمانان بر ایران اکنون متعلق به مجموعه نسخ محفوظ در موزه هنر های اسلامی کوالالامپور، مالزی به شماره 5/25/2012 است؛ که تاکنون بررسی نشده است . این نسخه دارای 68 تک نگاره و 5...

رویکرد اصلی مقالۀ حاضر این است که یکی از میراث‌های ادبی زبان و ادب فارسی، یعنی تذکرة الشعرا، را به دوستداران فرهنگ و ادب معرفی کند و گردوغبار گذشت زمان و بی‌توجهی اهل ادب را از چهرۀ آن بزداید و با ارائۀ گزارشی از ساختار و محتوای آن، گامی هرچند کوتاه، در زنده نگه داشتن یکی از آثار گرانسنگ عرصۀ زبان و ادب فارسی بردارد. نسخۀ خطی این کتاب در بخش نسخ خطی کتابخانۀ وزیری یزد به شمارۀ 2604 نگه...

شاهنامه فردوسی محفوظ در کتابخانه ملی فرانسه به شماره 490 متعلق به عصر صفویه است. با توجه به امضا و کاتب آن در تاریخ ذی قعده 1012 ه.ق (30 آوریل 1604 میلادی) به دست محمد جان الکرمانی کتابت آن به پایان رسیده است. این نسخه دارای 55 نگاره بدون امضا و رقم است. هدف از این پژوهش شناسایی و معرفی حامی، کارگاه و نگارگران آن است. به این منظور از طریق بررسی ویژگی‌های این نسخه همچون تذهیب، شیوه اجرایی نگاره‌...

أنساب الأشراف بلاذری از برجسته‌ترین آثار تاریخی سده سوم، با وجود روایت‌های پرشمار و مهمی که درباره وقایع صدر اسلام دارد، به طور شایسته مورد توجه محققان قرار نگرفته است. برخلاف رویکرد دینی بیشتر مورخان سده‌های نخستین به تاریخ، بلاذری پایبندی چندانی به تمام محورهای اندیشه اهل‌سنت ندارد. بر این اساس، در پژوهش حاضر تلاش شده تا با بررسی روایت‌های أنساب الاشراف و مقایسه آن با آثار مورخان هم‌عصر، جریا...

  یکی از مباحث مطرح شده در علوم قرآنی، جمع آوری و تدوین قرآن است. در کتابهای علوم قرآنی از چهار جمع سخن به میان آمده است: جمع صحابه، امام علی علیه السلام، ابوبکر و عثمان. این نوشته در پی پاسخ به این سوال است که از میان جمع­های فوق کدامیک و بر اساس چه دلایلی از ارزش و اهمیت بیشتری برخوردار بوده است؟ بعضی از اهل سنت عقیده دارند، نخستین جامع قرآن ابوبکر بوده که این کار را با مشورت خلیفه دوم انجام ...

متن داستانی جامع الحکایات از نویسنده‌ای ناشناس به خط نستعلیقِ تحریری ساده است و از جملۀ نسخ خطّی نفیس سدۀ دوازدهم هجری است. این کتاب شامل داستان‌هایی جذاب و شگفت‌انگیز است که در سبک و سیاق با داراب‌نامه‌های طرسوسی و بیغمی مانندگی دارد؛ نویسنده در طرح هر یک از حکایت‌ها با بهره‌گیری از اصول ساده‌نویسی و استفاده از توصیفات زیبا و دلکش، در جمله‌هایی کوتاه به بیان مضامین گوناگون پرداخته‌است و با بهره‌...

یکی از موضوعات اصلی نسخ و کتب خطی زندگی نامه ها است ، که بخشی از این زندگی نامه ها به افراد مذهبی اختصاص دارد که یکی از آن ها حضرت عبدالعظیم (ع) است . کتبی که در شرح زندگی حضرت عبدالعظیم نگاشته شده اند عبارتند از : رساله صاحب بن عباد به نام رساله فی فضل عبدالعظیم ، منتقلهالطالبیه تألیف ابواسماعیل ابراهیم بن عبدالله ، نسب نامه حضرت عبدالعظیم اثر احمد عمله خزانه دار ، امام زادگان شهر ری اثر محمد ...