اقتباس سینمایی یکی از شاخه‌های مطالعات بینارشته‌ای می‌باشد که در حوزه پژوهش‌های ادبیات تطبیقی تقسیم‌بندی می‌شود. نظریه‌پردازان این حوزه در تعریف اقتباس از یک درگیری بینامتنی طولانی‌مدت با اثر اقتباس‌شده سخن می‌گویند. بنابراین مطالعة اقتباس سینمایی یک مطالعۀ بینامتنی است. از آن‌جا که در مطالعة بینامتنی،متنفقط به متن نوشتاری محدود نمی‌‌شود، می‌توان اثر ادبی و فیلم سینمایی اقتباس‌شده از آن را در ق...

تحلیل گفتمان روایی با یک رویکرد کل‌گرایانه یکی از شاخه‌های تحلیل گفتمان است. این مقاله سعی دارد محتوای داستان عیناک قدری غادة السمان را در قالب یک پژوهش ساختار محور و با تأکید بر مهمترین مباحث گفتمان روایی مورد اشارة ژرار ژنت نظریه‌پرداز ساختارگرای فرانسوی مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. هدف اصلی در این جستار، بررسی سه عنصر زمان، وجه و لحن به­عنوان تکنیک‌های روایتی و کارکرد آنها در به تصویر کشیدن...

مفهوم «مرزشکنیِ روایی» را نخستین بار ژرار ژنت (1972) در این دو وجه لاینفک معرفی کرده است: وجهی مبتنی بر «صورت» پاره‌‌روایت‌‌های مرزشکن و مشخصاً ممیزه‌‌های کلامیِ داستان از فراداستان و فروداستان؛ و وجه دیگر مبتنی بر «کارکرد» دوگانة ‌‌پاره‌‌روایت‌‌های مرزشکن در پرداخت داستان از راه داستان‌‌پریشی. با این‌که سال‌‌ها از معرفیِ مهم‌‌ترین مؤلفه‌‌های مفهوم «مرزشکنی» در دیدگاه‌‌های نوآورانة ‌‌ژنت می‌‌گذرد، ...

«چشم­هایش» نخستین رمان بزرگ علوی به حساب می­آید. ترتیب نقل حوادث در این رمان برحسب توالی زمانی نیست و راوی از انتهای داستان با استفاده از شیوه های مختلف شروع به نقل حوادث کرده است.در این مقاله پس از بحث مختصر پیرامون روایت، پیرنگ و داستان، روایت این داستان براساس دیدگاه­های ژرار ژنت نقد و تحلیل می­شود. ژرار ژنت پنج مقوله محوری را که عناصر روایت به شمار می­آیند، برای تحلیل قصه تمیز می دهد که عبا...

پژوهش‌های نوین تطبیقی با به‌کارگیری روش‌های نقد بینامتنی به دنبال کشف روابط متون با یکدیگرند. ژرار ژنت، در الگوی ترامتنیت، از مناسبات میان متون سخن می‌گوید. به تعبیر وی، ترامتنیت هرآن چیزی است که یک متن را در ارتباط با متون دیگر قرار می‌دهد. در نگارگری ایرانی، متون تصویری غالباً الهام از متون کلامی خلق می‌شوند. مکتب هرات از برجسته‌ترین مکاتب نگارگری ایران است که هم‎‌نشینی کلام و تصویر در کتاب‌نگ...

زمان در روایت یکی از مباحث مهم و مؤلفه‌های اساسی در آفرینش داستان است که در دهه‌های اخیر مورد توجه روایت‌شناسان مختلف قرار گرفته است. با بررسی زمان می‌توان به اهمیّت یک رویداد در نظر نویسنده برای دستیابی به هدفش پی برده، از این میان، نقش ژرار ژنت، ساختارگرای فرانسوی، در تکوین نظریه‌ی زمان روایی به عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های پیشبرد روایت داستانی، بسیار قابل توجه است. ژنت نظریه‌ی زمان در روای...

نحوۀ به­کارگیری عنصر زمان در برخی از داستان­های مدرن، داستان را به فرآیندی دیریاب برای دریافت­کننده تبدیل می­کند. امروزه نظم حاکم در داستان­های سنتی، جای خود را به آشفتگی در داستان­های مدرن می­دهد؛ چراکه برخی داستان­پردازان با وارد ساختن خاطرات، رؤیاها و کابوس­های انسان در جوامع مدرن به عنوان تکنیکی جدید، باعث می­شوند که مرزهای زمان، دچار فروپاشی شود و بالطبع، سرعت­ سیر داستان و تکرار برخی روید...

روایت‌شناسی شاخه‌ای از مطالعات ادبی است که ریشه در ساختارگرایی دارد و در پی یافتن یک دستور زبان جهانی واحد برای متون روایی مختلف است. هر یک از روایت‌شناسان به برخی از الگوهای تکرار شونده در متون روایی اشاره کرده‌اند. ژرار ژنت هم یکی از روایت‏شناسان مطرح ساختار‏گراست که طرح جامع و کاملی برای بررسی متون روایی پیشنهاد می‏دهد. او در نظریّات خود به بررسی سه جنبه از سخن روایی، یعنی زمان، وجه یا حالت و...

یکی از بارزترین ویژگی‏های داستان مدرنیستی معاصر استفاده از صناعات روایی فراوان در آن است. نویسندگان مدرنیست روزگار معاصر برای عرضه‌ی هستی‏شناسیِ نوین خود همواره از تکنیک‏های روایی پیچیده بهره گرفته‏اند و از روایت‏های کلاسیک و خطّیِ سده‏های پیشین دوری جسته‏اند. هوشنگ گلشیری یکی از داستان‏نویسان روزگار ماست که با بهره‏گیری از صناعات روایی فراوان آثاری پیچیده، چندلایه و دیریاب خلق کرده است. روایت پیچ...

کیومرث در تمامی متون پهلوی و روایت‌های بازمانده از سیرالملوک ها، نخستین انسان معرفی شده است. بر اساس این متون، نسل بشر پس از کشته شدن کیومرث در مواجهه با اهریمن و با همخوابگی مشی و مشیانه ادامه می‌یابد اما شاهنامه فردوسی تنها متنی است که بر اساس آن، کیومرث نخستین پادشاه است. در شاهنامه فردوسی نبرد کیومرث با اهریمن نیز به گونه‌ای دیگر روایت شده است. مقایسه داستان کیومرث در شاهنامه و متون متأثر ا...