در جامعۀ ایران قبل از انقلاب اسلامی مباحثی شکل گرفت که این مباحث به شکل دو گفتمان رقیب با محوریت عبدالکریم سروش و رضا داوری به بعد از انقلاب کشیده شد. گفتمان سروش با علایق دینی و متأثر از تجربیات و اندیشه‌های اسلامی، فلسفۀ علم پوپر، دقت‌های منطقی و معرفت‌شناختی فلسفۀ تحلیلی و لیبرالیسم آگاهانه در پی سازگاری با مدرنیته بود. گفتمان داوری با علایق دینی و هویتی به تأثیر از هایدگر و فلسفۀ قاره‌ای به...

رشد علوم تجربی و تأثیرگذاری آن بر زندگی انسانها باعث گردیده تا عده ای به فکر مرزبندی بین علم و غیر علم بیفتند. با تشکیل حلقة وین مباحث روش شناسی حالت رسمی پیدا کرد، منتهی اندیشمندان وابسته به این حلقه با محدود کردن علم به علوم تجربی و کنار گذاشتن معارف دیگر، آنها راه حصول به علم را مشاهده و آزمون فرضیه ها قلمداد کردند. دامنة این دیدگاه به علوم انسانی نیز کشیده شد و عده ای با این رویکرد به مطالع...

مدعای پوپر به میزان زیادی قرین صحت است و شاید کمتر موضوعی را در جهان علم بتوان سراغ گرفت که همچون بحث از «روش » توانسته باشد، این چنین معادلات و محاسبات جاری رادر هم ریخته و به بنای بنیادهای ازه ای از علم و دانش کمک کرده باشد. از این منظر «پرسش ازروش »، نخستین سؤالی است که در مواجه با قولات و دست آوردهای علمی مطرح می شود و برهمین اساس نیز می توان به روش های مختلف برای تجزیه و تحلیل یک امر واحد ...

در این نوشته، تأثیرات اتّخاذ یک مبنای فلسفی در مورد کلّیّات در فلسفه را در حوزه علوم اجتماعی بررسی خواهیم کرد. اتّخاذ مواضع ریالیستی، نومینالیستی یا مفهوم گرایانه در ارائه شکل و محتوا و روش های علوم اجتماعی تأثیر بسزایی داشته است. در این نوشته سعی شده است با روش تحلیلی و استنباطی، ارتباط نومینالیسم با علوم اجتماعی با ارائه موارد عینی در حوزه علوم اجتماعی به بررسی گذاشته شود. نومینالیسم، در روش بنیا...

مدعای‌ پوپر به‌ میزان‌ زیادی‌ قرین‌ صحت‌ است‌ و شاید کمتر موضوعی‌ را در جهان‌ علم‌ بتوان‌سراغ‌ گرفت‌ که‌ همچون‌ بحث‌ از «روش‌» توانسته‌ باشد، این‌چنین‌ معادلات‌ و محاسبات‌ جاری‌ رادر هم‌ ریخته‌ و به‌ بنای‌ بنیادهای‌ ازه‌ای‌ از علم‌ و دانش‌ کمک‌ کرده‌ باشد. از این‌ منظر «پرسش‌ ازروش‌»، نخستین‌ سؤالی‌ است‌ که‌ در مواجه‌ با قولات‌ و دست‌آوردهای‌ علمی‌ مطرح‌ می‌شود و برهمین‌ اساس‌ نیز می‌توان‌ ب...

در این مقاله، ابتدا دو معناى متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگرى به معنا و مفهوم «حادثه ى تاریخى» یا «موضوع علم تاریخ». مطلب مورد بحث این مقاله فقط دانش تاریخ است و درباره ى موضوع علم تاریخ اصلا سخنى به میان نیامده است. در این مقاله، ابتدا دو معناى متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگرى به معنا و مفهوم «حادثه ى ت...

از قدیم مساله دو بعدی بودن انسان، یعنی واجد جسم و روح بودن او، مورد مناقشه بوده است. در عصر جدید که فلسفه تجربه گرائی حاکم گردید، بیشتر این نظر رایج شد که اصالت با ماده است و روح و حیات ناشی از فعل و انفعالات ماده هستند. در دهه های اخیر تعداد رو به افزایشی از محققان معتقدند که ذهن (شعور یا روح) مادی است ، اما علم امروز نمی تواند مساله شعور انسانی را توضیح دهد، و این به دلیل پیچیدگی ذهن است. ام...

پس از کتاب معروف کارل پوپر در زمینه فلسفه سیاسی و در حمایت از آموزه­های لیبرال با عنوان «جامعه باز و دشمنانش»، مشهورترین نظریه از جان رالز، استاد فلسفه سیاسی دانشگاه‌ هاروارد است که در کتابی با عنوان «نظریه‌ای در باب عدالت» در سال 1971 منتشر شد. این کتاب دربرگیرنده مقالات چندی است که نهایتاً به شکل یک کتاب عرضه شده و مخاطبان پرشماری در دانشگاه و مجلات تخصصی، به ویژه در کشورهای انگلیسی زبان یافته...

در این مقاله، ابتدا دو معنای متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگری به معنا و مفهوم «حادثه ی تاریخی» یا «موضوع علم تاریخ». مطلب مورد بحث این مقاله فقط دانش تاریخ است و درباره ی موضوع علم تاریخ اصلا سخنی به میان نیامده است. در این مقاله، ابتدا دو معنای متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگری به معنا و مفهوم «حادثه ی ت...

در این مقاله، ابتدا دو معنای متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگری به معنا و مفهوم «حادثه ی تاریخی» یا «موضوع علم تاریخ». مطلب مورد بحث این مقاله فقط دانش تاریخ است و درباره ی موضوع علم تاریخ اصلا سخنی به میان نیامده است. در این مقاله، ابتدا دو معنای متفاوت تاریخ از یکدیگر تفکیک شده است. اول به معنا و مفهوم «دانش تاریخ» و دیگری به معنا و مفهوم «حادثه ی ت...