وقوع انقلاب اسلامی نظریات مسلط جامعه شناسی سیاسی در حوزه مطالعات انقلاب و رابطه دولت و جامعه را به طور نسبی تحت تاثیر خود قرار داد. مهم ترین سوال ها پیرامون این حادثه سیاسی در تاریخ معاصر ایران مربوط به «چرایی و چگونگی» وقوع آن است. هدف اصلی در این مقاله پاسخ به «چرایی» ساختاری فروپاشی رژیم پهلوی دوم است. در پاسخ به این «چرایی» به سه علت/ فرضیه ساختاری و مکانیسم‏های علّی آن اشاره خواهد شد که نشا...

رساله حاضر تحقیقی است پیرامون زندگی نامه مردی که در دوران اشغال ایران توسط متفقین و تغییر سلطنت از رضا شاه به محمد رضا پهلوی، پا به عرصه سیاست گذارد و زندگی نامه اولیه او تحصیلات و نقش او در حوادث دوران اشغال و جدایی آذربایجان و افزایش فعالیت گروه ها و احزاب که با ورود او به دایره سیاست همراه بوده است. همچنین قلم او و نقش او در نگارش مقاله ها که به انتشار روزنامه داریا انجامید و افشاگری های لاز...

این پژوهش درصدد بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332ش، می¬باشد. یافته¬های پژوهش حاکی از آن است که در این سالها که سالهای گذر از بحرانهای بسیار در زمینه¬های مختلف برای کشور محسوب می شد، بخش¬های مختلف جامعه از جمله شهرها و روستا، سینما، مطبوعات و غیره به تبع شرایط این دوره دچار تحولات مثبت و منفی شدند. اشغال ایران توسط متفقین، ضعف قدرت مرکزی، و جابجایی کابینه...

در سال های 1341 و 1342 که روحانیون ایران با پیشگامی آیت الله خمینی به مخالفت با اقدامات حکومت پهلوی برخاستند، منویات کلی آنان ازسوی حوزه ی علمیه ی نجف مورد حمایت و پشتیبانی قرار گرفت. در این میان، مواضع حمایتگرانه و همدلانه ی آیت الله خویی بیش از سایر علمای این حوزه بود و موجب دلگرمی روحانیان داخل ایران می شد. در این مقاله، مواضع ایشان دربرابر مسائلی چون مصوبه ی دولت اسدالله علم، رفراندم شاه، د...

کودتای سوم اسفند 1299 ش در نوع خود صفحه جدیدی در تاریخ ایران گشود. سید ضیاء الدین طباطبایی و رضاخاان میرپنج رهبران ایرانی کودتا برای مدت کوتاهی باهم همکاری داشتند اما به زودی در دوره زمامداری کابینه سید ضیاء به پایان رسید و رضاخان یکه تاز مدیریت کودتا گشت. وی در مقام وزارت جنگ باقی ماند و با تشکیل قشون جدید موفق شد به چهره شاخص سیاسی –نظامی کشور تبدیل شود و با سرکوب کلنل محمد تقی خان پسیان ماژو...

ساختار نظامی ایران از سالهای 1320 تا 1357ش دستخوش دگرگونی هایی شده است. این ساختار که در جریان جنگ جهانی دوم به هم ریخته بود، بعد از شهریور 1320 به صورت کند و عادی بازسازی شد. اما با وقوع کودتای 28 مرداد 1332 روند بازسازی ساختار نظامی که شامل بخش های مختلف ارتش و واحدهای اطلاعاتی و امنیتی می باشد، توسط محمدرضا پهلوی تسریع بخشید. نیروهای زمینی، هوایی و دریایی ارتش بعد از کودتا تحت تأثیر فضای ایج...

هدف مقاله بررسی امکان کاربرد مفهوم «سنت گرایی بازتابی» با مطالعه سفرنامه رضا قلی میرزا است. منظور از سنت‌گرایی بازتابی واکنش سنت در ایران در مقابل خود سنت ناشی از برخورد با مدرنیسم غربی است. روش تحقیق کتاب‌خانه‌ای و با استفاده از اسناد تاریخی انجام شد. فتحعلی شاه جمادی الثانی 1250ق 1834 از دنیا رفت. پس از مرگ او بین فرزندانش در باره جانشینی او اختلاف افتاد. حسینعلی میرزا فرمانروای فارس جانشین م...

«مدیر مدرسه» یکی از رمانهای معروف جلال آل احمد است. این رمان در دهۀ سوم قرن اخیر شمسی نوشته شده است؛ دهه ای که در طیّ سالهای آن هنوز آل احمد از جوّ فکری متأثّر از افکار حاکم بر جریانات فکری حزب توده کاملاً بیرون نیامده است. در این رمان می توان به آسانی رگه های نظام فکری ماتریالیسم مارکسی را که «حزب کمونیست ایران» در زمان رضا شاه و «حزب توده» در زمان پهلوی دوم مبلّغ آن بود، پیدا کرد.1 درون مایۀ (them...

تحقیق حاضر با هدف بررسی مقایسه ای تشکیل و تداوم دو حزب "توده" و ایران نوین" صورت گرفته است. دو حزب مذکور که در عصر پهلوی شکل گرفتند، در دو سوی ساختار سیاسی ایران آن عصر قرار گرفتند. هرچند هر کدام به برهه متفاوتی از این عصر تعلق داشتند و حدود دو دهه فاصله زمانی داشتند لیکن همانطور که در نوشتار آتی خواهد آمد، هر دوضمن تفاوتهای ساختاری، در عین حال متاثر از متغیر هایی مشابه در سطح اقتصاد و سیاست بو...

گسترش نفوذ و سلطه اروپا در کشورهای آسیا و آفریقا در قرن هیجدهم و نوزدهم موجب شد تا بسیاری از آن کشورها به ضعف خود در زمینه علوم جدید تکنولوژی و فنون نظامی پی برده و به دنبال کسب این علوم باشند. ایران از جمله کشورهایی بود که به فکر اخذ علوم جدید و فنون نظامی افتاد و به این منظور مستشاران اروپایی را در میان خود پذیرا شد و مدرسه های جدید تاسیس کرد و دانشجویانی را به اروپا اعزام داشت. به دنبال ایجا...