در این مقاله ضمن تعریف عقل و تعیین جایگاه آن در آیات و روایات، به نقد و بررسی نظرات افراطی و تفریطی در آن خصوص، پرداخته شده است. این نقد و بررسی در مقاله حاضر، اختصاص به جنبه نقلی ندارد، بلکه تحلیلی عقلی نیز در این خصوص صورت گرفته و ریشه های افراط و تفریط تبیین شده است. کوشش نگارنده آن است که اهمیت عقل را معلوم نماید و از افراط و تفریط نسبت به آن دوری جوید و راه صحیح بهره مندی از عقل را در پیش ...

تأمل در آیات وحی حاکی از آن است که علی رغم تأکید قرآن بر جایگاه عقل و منطبق بودن حکم آن با فطرت الهیِ انسان، همچنان ابتلا به بی خردی ریشه ای ترین آسیب در میان دینداران است. آسیبی که با انحرافات گوناگونِ باورهای معرفتی ارتباطی مستقیم داشته و بستر ساز آنان شده است. لذا تأمل در آیاتی که قرآن در آنها دعوت به تعقل نموده و یا بر بی خردی عتاب کرده، نمایانگر آن است که آسیب های اعتقادی همچون عدم تعامل منا...

اینمقالهبهموضوعاعتبارسنجیادراکاتعقلیومراتبشناختازنظرغزالی،کهنقطهعزیمتنزاعاوبافیلسوفاناست،می پردازد. پرسشمقالهایناست: وقتیعقلفلسفی (شناختآزادعقلانی) ازمحدودهمعرفتیخودفراترمی رودومی کوشدباروشخود،مفهومیدینیراتبیینکند،اعتبارشتاچهحداست؟غزالیمعتقد است عقل برای شناخت چنین اموری اعتبار کافی ندارد، زیرا این امور فراترازتوانعقل اند.عقلبایدبرایشناساییاینقسممفاهیم،بهتعبیراو،منوّربهنورنبوتشود.عقل،درنظراو،منب...

تلاش و کوشش که در این تحقیق به انجام رسیده، این است که دیدگاه های علآمه طباطبایی (ره) را در باره عقل و دین مورد بررسی و ارزیابی قرار داده شده است. نگارنده کوشیده است که دیدگاه های و نظرات ایشان را از تفسیر المیزان به اندازه توان علمی خود در باره نسبت عقل و دین مورد بحث و بررسی قرار دهد. بررسی رابطه عقل و دین یکی از بحث های دیرینه در میان دین پژوهان بوده است که هر کدام نسبت به سازگاری و ناسازگا...

ابوعلی مسکویه از دانشمندان مهم در تاریخ اندیشه اسلامی است و سامان یافتن اخلاق فلسفی مرهون تلاش های اوست. وجه تمایز او با بسیاری از فیلسوفان و اندیشمندان، مشارکت جدی او در فعالیت های سیاسی و اجتماعی زمان خود است که حضور در عرصه های حکومتی بر اندیشة او مؤثر بوده است؛ تا جایی که مشکل اساسی جوامع و حکومت ها را عدم توجه به تهذیب نفس و اخلاق دانست و به همین دلیل همت خویش را صرف مباحث اخلاقی کرد. این...

تکثر فهم پیامبران، از جمله دلایلی است که عده‏ای از طرفداران نظریۀ پلورالیسم حقانیِ ادیان برای تقویت دیدگاه خود بیان می کنند. آنان فرضیۀ خود را از دو منظر تفسیر کرده‏اند. نخست اینکه پیامبران با قابلیت‏ها و حالات ویژۀ خود، هر یک از نظر گاه ویژۀ خود به حقیقت واحد نگریسته و دریافت‏های متفاوت خود را به شکل دین به پیروان خود عرضه کرده‏اند؛ و دوم اینکه تجلیات و ظهورات خداوند بر پیامبران گوناگون بوده و ...

چرا خداوند پیامبرانی را به سوی انسان ها فرستاده است؟ از زوایای مختلفی به این پرسش، پاسخ داده شده است. اما یکی از ابعاد این مسئله این است که انسان چه کمبودی دارد که با وحی الاهی برطرف می شود. نوع پاسخ هایی که از این بُعد به این پرسش داده شده در این جهت مشترک اند که عقل و خرد آدمی را در وضع قوانین برای اداره اجتماع یا رساندن انسان به سعادت یا کمال، ناقص و ناتوان به شمار می آورند. در این نوشتار چها...

عالمان شیعه، قلمرو وحی را وسیع دانسته و معتقدند همه گفتارها و رفتارهای پیامبر| برآمده از وحی است؛ اما برخی از محققان می‌کوشند نظریه «تفکیک وحی و رأی» را که متفاوت با نظر مشهور است، به علامه طباطبایی نسبت دهند. براساس این نظریه، باید بین سخنان آن حضرت در حوزه دین و احکام آن و گفته‌هایی که مربوط به زندگی عادی و امور روزمره و مدیریت جامعه است، تفاوت قائل شد. به دیگر سخن، گرچه پیامبر اسلام| سه مسئو...

چکیده پیامبر صلی الله علیه و آله در قرآن کریم، فرمان ابلاغ دریافت کرد؛ اما در این مسئولیت چه میزان نقش ایفا کرده است. آیا در فرآیند ابلاغ به تبیین محصول وحی پرداخته  و اگر به تبیین دست زده به چه میزان و کیفیتی بوده است؟ رویکرد قرآن به نقش پیامبر در ابلاغ وحی دوگونه است: الف)دلالت آیات بر انحصار نقش پیامبر در ابلاغ وحی؛ ب)دلالت آیات برکیفیت نقش داری پیامبر و کمیت آن. آنچه باعث می­شود پیامبر دست...

امروزه نقش هویت در معماری هندسۀ رفتار فردی و اجتماعی برای دانشمندان علوم جغرافیایی و اجتماعی موضوع انکارناپذیری‌ است؛ بنابراین پژوهش‌های متعددی برای دستیابی به شیوه‌هایی که بتواند این موضوع را محقق کند در دستور کار محققان قرارگرفته است. معماری رفتار بشری فرایند بسیار پیچیده‌ای است که برای دستیابی به آن شگردهای گوناگون لازم است. این فرایند یکی از شاخصه‌های اصلی در هدایت رفتارهای انسان و یا جوامع...