اُرسی، بازشوهای دست‌ساز ایرانی، با قدمتی طولانی از صفویه تا قاجار همواره زینت‌بخش بناهای ایرانی بوده است و در جای جای ایران به چشم می‌خورد. بیش از هر بنا اُرسی‌ها را در خانه‌ها می‌بینیم و خانه‌های اردبیل نیز از این موهبت معماری بی‌نصیب نمانده‌اند. عناصر تزینی –معماری گسترده ای در آثار تاریخی به جای مانده در شهر اردبیل به چشم میخورند.و اُرسی‌ها به‌عنوان یک هنر ایرانی از این قاعده مستثنی نیستند. ...

در این مقاله برای دستیابی به نگاه متفاوت از دیدگاه عکاسان ایرانی و اروپایی در عکس برداری از ایران دوره قاجار، از روش کتابخانه ای و تطبیق عکس ها استفاده شده است با این دریافت که عکس ها تأثیری مستقیم و غیر مستقیم بر روابط سیاسی ـ فرهنگیِِ شرق و غرب در قرن نوزدهم دارند و نقش تعیین کننده شاه و دربار در عکاسی ایرانی را نشان می دهند. دو فرضیه در این مقاله پی گرفته شده است: میزان تأثیر نگاه عکاسان غربی ...

در این نوشته با ورود به بحث کتاب‏‌آرایی هنری دورۀ قاجار و عوامل مؤثر بر آن، چون زمینه‏‌های تاریخی و حمایت‌های درباری، به زندگی و جایگاه ادبی ‏ـ‏ هنری فتحعلی‏‌خان صبا سرایندۀ شهنشاهنامه پرداخته می‏‌شود. سپس با نگاهی به شهنشاهنامۀ پیش از وی، در باب جایگاه ادبی شهنشاهنامه به عنوان محملی برای بروز هنر نقاشی این دوره، نسخه‌های مختلف شناسایی می‏‌شوند و در پی آن، نسخه‏‌شناسی...

کاشی‌های هفت‌رنگ قاجاری نمود بارزی از هویت تصویری هنر این دوره را به نمایش می‌گذارد که از نظر سبک و سیاق هنری تفاوت‌های عمده‌ای با دوران قبل از خود دارد. از این میان، کاشی‌نگاران شیرازی در این دوره مطابق با فرهنگ عامیانه، کاشی‌هایی با ویژگی‌های خاص تولید کردند و سبک کاشی‌نگاری شیراز را بنا نهادند.  این مقاله به بررسی یک دروازه مزین به کاشی‌نگاره کتیبه‌دار در حراجی بونامز لندن می‌پردازد و می‌کوش...

تغییرات و تحولاتی که از سده یازدهم به بعد در اوضاع سیاسی و اجتماعی حکومت صفوی و قاجار بوجود می آید،تحولی در نگاه به انسان در نقاشی ایرانی را سبب می شود که از جهاتی با ارزشهای پیکرنگاری ایرانی فاصله پیدا می کند.تفاوتهای میان تصویر انسان در مکتب اصفهان و قاجار، چگونگی رابطه پیکر نگاری با عواملی نظیر دربار ،شرایط اجتماعی و سیاسی و چگونگی روند غلبه انسان بر طبیعت در نقاشی های ایرانی سوالات مطرح شده...

نازک‌کاری از جمله هنرهایی است که وسایل کاربردی و هنری از چوب‌های خوش نقش و رنگ با ظرافت و دقت بالا ساخته می‌شود. شواهد و مدارک نشان می‌دهد که از دورۀ صفوی هنر اُرسی‌سازی و به تبع آن هنر نازک‌کاری در شهر سنندج گسترش یافته است. فعالیت اُرسی‌سازی اکنون به دلایل متعدد، از جمله کمبود استادکار و هزینه‌های بالا، رونق ندارد، امّا هنر نازک‌کاری هنوز پر‌رونق است. هر چند که آثار نازک‌کاری دورۀ صفوی در سنندج ...

پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل موثر بر پذیرش اجتماعی هنر مدرن و پیدایش هنر ملی آغاز شد. اهداف فرعی عبارت اند از شناخت تغییرات انگاره های ادراکی دریافت اثر هنری در ذهن مخاطب و نیز شناخت عوامل اجتماعی موثر بر رشد گرایش به هنر اروپایی از دوره صفویه تا پهلوی. بر پایه نظریه بُرد متوسط (theories of middle range)، الگوهای تبیینی و روش شناسی برگرفته از بررسی تاریخی و نظریه تمایز (differentiation)، شالوده...

دوره صفویه ، یعنی از حدود اوایل قرن دهم هجری قمری تا حدود نیمه قرن دوازدهم هجری قمری ؛ را همگان ، اوج شکوفایی و عصر طلایی قالی ایران می دانند . در زمان حکومت شاه اسماعیل و شاه طهماسب اگر چه تبریز به عنوان پایتخت ، یکی از مراکز مهم قالی بافی بوده است ، اما ازکاشان ، هرات ، همدان و شوشتر نیز به عنوان مراکز پر رونق قالی- بافی یاد کرده اند . تعداد قالی و قالیچه های به جای مانده از دوره صفویه را ...

مساجد شاهی یا سلطانی، یکی از انواع مساجدی هستند که در دوره­ی صفویه ظهور نمودند. سازندگان این مساجد، مرکز ثقل امور دینی را از مساجد جامع به این گونه مساجد منتقل کردند، تا آنان که نامشان با مسجد همراه بود نیز، در مرکز توجّه عموم قرار گیرند. ساخت مساجد شاهی در دوره­ی قاجار، به­خصوص در دوره­ی حکومت فتحعلی شاه قاجار، توسعه و گسترش بسیاری یافت، به­گونه ای که در پنج شهر قزوین، تهران، زنجان، بروجرد و سم...

در دوران قاجار که مقارن بود با تحولات بزرگ فرهنگی و اجتماعی درایران از جمله انتقال علوم دقیقه از حوزه به مدرسه، به دانشمندی جامع بهنام میرزا ابوتراب برمی خوریم. وی به مسأله تثلیث زاویه پرداخته و در رسالهدر معرفت وتر ثلث قوس معلومه الوتر، راهی نوین برای حل آن گشودهاست. مقاله حاضر درصدد روشن نمودن شرایط زندگی و شخصیت میرزاابوتراب و نیز معرفی رساله و تبیین راه حل اوست.