سوره حج در زمره سوره هایی قرار دارد که محققان درباره زمان نزول و مکی یا مدنی بودن آن اختلاف دارند. پیدایش این اختلاف، متأثر از مطالب سوره و روایات ترتیب نزول است. با این همه، بیشتر روایات ترتیب نزول به نزول سوره حج در مدینه دلالت دارند. در این میان، قول مشهور مفسران، مکی بودن و قول جمهور آنان، آمیخته ای از مکی و مدنی بودن را نشان می دهد؛ چنان که بیشتر روایات سبب نزول، بر مدنی بودن تأکید می کنند...

بررسی پیوستگی و مناسبت آیات یک سوره، یکی از ابعاد علم مناسبت است که مهمترین فایده ی آن آشنایی سریع با مفاهیم قرآن است. این نوشتار در ابتدا تعریفی از تناسب آیات قرآن را بیان داشته و به سپس کلیاتی را در باب تناسب مطرح می کند؛ از قبیل انواع تناسب آیات در قرآن کریم، فایده علم تناسب، روش های کشف اهداف و مقاصد سوره ها و... . سپس به بررسی پیوستگی آیات سوره چهل و هفتم قرآن می پردازد که به نام مبارک حضر...

سوره یس (سوره سی و ششم قرآن) یکی از مشهورترین و پرکاربردترین سوره های قرآن کریم است. بنا بر باور «نظریه هدفمند بودن سوره های قرآن کریم» و «نظریه وحدت موضوعی سوره های قرآن»، باید آیه یا آیاتی محوری در این سوره وجود داشته باشد که بتوان گفت آیات دیگر، حول محور آن سامان یافته اند. در بخشی از آیه 12 این سوره چنین آمده است: "وَکُلَّشَیْءٍأحْصَیْنَاهُفِیإِمَامٍمُبینٍ: وهمهچیزرادرنسخه ایآشکار،بهطورفراگیربرشمرده ایم". نظ...

ساختارشناسی سوره ها شیوه‌ای برای دستیابی به غرض سوره و فهم مفاهیم آیات است و شبهه‌ی پراکندگی و گسیختگی آیات را باطل می‌کند. سوره «طه» یکی از سوره‌های مکّی است که در اوج سختی‌ها و مشقّت‌های پیامبر (صلی الله علیه و آله) در امر تبلیغ  دین و اشتیاق فراوان او برای هدایت مشرکان نازل شده است؛ لذا مهرورزی ربّ، نسبت به پیامبرش در سراسر سوره هویداست. گرچه گزارش­هایی از سیاق آیات سوره طه درکتب معتبر وجود دار...

چکیده: مبحث« أسماء السور» یکی از زیر مجموعه های علوم قرآنی است که مورد توجه مفسران و اندیشمندان علوم قرآنی بوده و احادیث فراوانی در این زمینه در کتب حدیثی شیعه و اهل سنت نقل شده است. این موضوع با مباحث علوم قرآنی دیگری چون مکی و مدنی بودن سوره ها، فضایل سوره ها و اسباب نزول سوره ها ارتباط نزدیکی دارد. با گذری بر صدو چهارده سوره قرآن در می یابیم که هر یک از این سوره ها با نام خود از دیگر سوره...

نویسنده، نخست دو نظریه موافق و مخالف در زمینه تناسب و ارتباط میان سوره های قرآن را مطرح کرده و سپس برخلاف دیگران که به صورتی کلی تناسب سوره ها را بررسی کرده اند، به صورت میدانی به پیوندهایی که میان دو سوره موجود است، پرداخته و راه مقایسه گری میان دو سوره همجوار و تدبّر در نقطه های اشتراک میان آن دو را در پیش گرفته است. در ادامه، انواع ارتباط میان سوره ها را درچهار محور خلاصه کرده که عبارتند از: ...

پدیده چشم زخم، آزار یا نقصانی که از تأثیر افکار بعضی از مردم به واسطه دیدن یا تعریف کردن آنها از چیزی به کسی یا چیزی می رسد، از جمله مسائل متافیزیکی است که از قدیم الایام وجود داشته، بسیاری از ارباب ملل و نحل به آن پایبند و معتقدند. این مسئله نه تنها در اسلام و مبانی دینی و تمدن اسلامی باوری خرافی تلقی نمی شده است، بلکه قرآن و روایات نیز آن را تأیید می کنند. در این جستار ضمن طرح این مسئله، مبان...

گرچه هدفمندی سوره­ها با تدبر تصدیق می­گردد، اما همچون برخی از مباحث جدید علوم قرآنی با مخالفت­ها و موافقت­های بسیاری مواجه شده است. ازآنجاکه قصص قرآن در بطن سوره واقع گردیده، با اثبات هدفمندی هر سوره و ارتباط هدف اصلی سوره با قصص عنوان‌شده، نتایج مطلوبی حاصل می­گردد. همچون پاسخ به چرایی تکرار و پراکندگی برخی از قصه­ها در قرآن، علت ایجاز و یا تفصیل برخی از داستان­ها و از همه مهم‌تر، پاسخی به شبه...