چنان­که بسیاری از پژوهندگان کیش مانی اشاره داشته­اند، مانی از اندیشه­های گنوسی متأثّر بوده­است و مطالعۀ متن­ها و باورهای گنوسی­مانوی، ویژگی­هایی همانند را میان مانویان و گنوسیان آشکار می­کند. در پژوهش پیش­ِ رو، یکی از همین همانندی­ها، یعنی شباهت جایگاه مریم مجدلیّه را در متن­های گنوسی (انجیل­های توماس، حقیقت، فیلیپ، مریم و...) و متن­های مانوی، با تکیه بر متن پارتی M6281+M6246 بررسی می­کنیم. در پای...

گنوستیسیزم مشربی باطنی است که غالب پژوهشگران، اعتقاد به ثنویت را یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌دانند، چرا که تضاد میان خیر و شر (نور و ظلمت) و شکاف میان آفرینندگان این دو قلمرو، تا بدانجا پیش می‌رود که غالب گنوسی‌ها معتقد بودند که نه تنها خدای متعال جهان را خلق نکرده، بلکه از آن بی‌خبر است. اما جنبش والنتینیه به عنوان بزرگترین و تأثیرگذارترین جریان گنوسی، از تفکر ثنوی به دور بوده و تصویری مون...

نمودارهای کنترل، از جمله ابزارهای توانمند برای بهبود و توسعه ی عملکرد فرایندها از طریق کاهش تغییرات در میانگین فرایندها هستند. اگرچه نمودار کنترل «شوهارت» که به وسیله ی دکتر والتر شوهارت معرفی گردید یکی از رایج ترین نمودارهای کنترلی است اما دارای این عیب اساسی است که تنها آخرین اطلاعات به دست آمده از فرایند را مورد نظر قرار می دهد، و همین چشم پوشی از روند داده های گذشته، این نمودار را نسبت به ک...

در سده­های نخستین مسیحیّت،  آیینی گنوسی (عرفانی) پا می­گیرد که در طول قرون متمادی در سراسر چهان پراکنده می­شود. این آیین جهانی، در ایران باستان، مانی را و در دورۀ اسلامی، بنابر نظر بسیاری از پژوهش­گران، اسماعیلیان را تحت تأثیر خود قرار می­دهد. پژوهش پیش رو، دو شاعر در ادبیات فارسی و عرب؛ یعنی ناصرخسرو اسماعیلی و ابوالعلاء معرّی را با معیار قرار دادنِ اندیشه­های گنوسیشان سنجیده است. در این­که ناصرخ...

بررسی زبانِ عرفانی از پژوهش هایی است که به طورِ هم زمان با دو متغیر، یعنی زبان و عرفان، سروکار دارد. چنین پژوهشی از طرفی با طرحِ جامعی دربار? زبان و از طرفی دیگر با موضوعِ عرفان و کارکردهای آن مرتبط است. در مبحثِ زبان -چنان چه آن را موضوعِ پژوهش های عرفانی به شمار بیاوریم- باید بتوان از یک طرحِ نشانه شناختی منسجم آغاز کرد و تا دامنه گسترده تری مانند کلام موضوع را بسط و تفصیل داد. از ضروریات مقدماتی چن...