روایت داستانی با دامنه¬ای به نسبت گسترده، مورد توجّه محافل نقد ادبی است. از سویی دیگر، درهم تنیدگی عنصر روایت با دیگر عناصر داستانی موجبات حضور چشم اندازهای متنوّعی را در زمینة نقد داستان فراهم آورده است. برایند نوشتار حاضر، توضیح و تحلیل چند شگرد روایی و تلاش برای کاربردی کردن آن ها در بازتابانی مصادیقشان در قصّه های مثنوی است. چهار مفهومِ کلّیِ ماضی روایتی، افعال جریان بیـرونی و درونی، پیش رفتــگی ...

ازتاریخ 21 تا 248 هجری که سال تاسیس نخستین دولت مستقل ایرانی است ایرانیان زیر سلطه نژاد عرب به سرمی بردند تا جایی که کار به قیام عقیدتی کشید ، در سه قرن آغازین هجری بسیاری از کتابهای مشهور پیش از اسلام به عربی ترجمه شدند که ایرانیان با این کار سعی درزنده نگاه داشتن گذشته خویش داشتند،از این جمله کتابهایی است که درباره مانی و مانویت نگاشته شده . پیش از کشف آثار مانوی تمام دانش ما از مانی و مانوی...

داستان آفرینش نخستین انسان عنصر مهمّی در فرهنگ و دین بیشتر ملّتهای جهان بوده است. این داستان در فرهنگ و طرز تفکّر بشر معاصر نیز نقش مهمی ایفا می کند. در این مقاله یک پژوهش تطبیقی درباره یکی از اجزای این داستان، یعنی مکانی که خاک آدم از آن برداشته و آدم در آن خلق شد میان متون اسلامی و متون یهودی انجام شده است. بدین منظور تعدادی از متون یهودی و اسلامی با هم مقایسه شده اند، تا مشخّص شود این متون چه شب...

نسبیت معرفت دینی را می‌توان از مهم‌ترین مبانی پلورالیسم دینی به شمار آورد. این نظریه متأثر از روش هرمنوتیک غرب است که تلاش می‌کند این روش را در فهم و تفسیر متون دینی به کار برده، فهم صحیح متن دینی را دست‌نایافتنی بنمایاند. نسبیت‌گرایان معرفت دینی برای اثبات مدعای خود به دلایلی چون: تفکیک میان واقعیت و درک ما از واقعیت، ذوبطون‌ و صامت بودن متون دینی و نیز همگانی بودن فهم دینی استناد کرده‌اند. ای...

نصر حامد ابوزید، متفکر جنجالی مصری، در رابطه با وحی و قرآن دیدگاه هایی متفاوت ابراز کرد که با واکنش های مختلفی روبه رو شد. وی می کوشید برای پدیده های دین اسلام تبیینی طبیعی و غیر متافیزیکی ارائه کند. در این راستا به بحث اعجاز قرآن نیز به صورتی متفاوت پرداخت تا آن را به اعتبار فرهنگی - ادبی ای مبدل کند که هر عرب زبانی آن را به عنوان متن محوریِ فرهنگی می پذیرد. در این صورت ادبیات قرآن و تحلیل سازو...

هدف از تصحیح متون استخراج متنی است هر چه نزدیک تر به متن اصلی نویسنده، از میان نسخ فراوانِ یک نوشته یا یک کتاب. مقاله حاضر نقد تصحیح دو کتاب نور البراهین فی بیان أخبار الساده الطاهرین و نور الأنوار فی شرح کلام خیر الأخیار از مرحوم علامه سید نعمت الله جزائری)رح( است. این مقاله وضعیت تصحیح این دو اثر از این عالم بزرگوار را بررسی می کند؛ با این هدف که اوّلاً بر کارهایی که بایسته ها و لوازم فنّ تصحیح م...

این رساله نقد و بررسی تطبیقی شروحی است که بر منظومه هفت پیکر نوشته شده است. از شروحی که بر این مثنوی نوشته شده، می توان به شرح و توضیح استادانی همچون حسن وحید دستگردی، بهروز ثروتیان، عبدالمحمد آیتی و برات زنجانی اشاره کرد. با اینکه شروح نامبرده از اهمیت و ارزش بسیاری برخوردارند، اما باید اذعان داشت که در بخشی از آنها ابهاماتی راه یافته که باعث بدفهمی و گاه دور شدن خواننده از معنی درست بیت گرد...

چکیده: نقد روان‌شناختی یکی از شاخه‌های نقد ادبی است که تفسیرهایی از این متون به دست می‌دهد. نقد روان‌شناختی آثار ادبی در چهار حوزة تحلیل متن، تحلیل شخصیّت‌های قصّه، تحلیل شخصیّت و ذهن هنرمند و تحلیل ساختمان صوری صورت می‌گیرد. ساعدی از جمله نویسندگانی است که در داستان‌نویسی به شیوه​ای روان­کاوانه گرایش دارد؛ بدین سبب آثارش قابلیّت بررسی بر اساس این نوع نقد را دارند. در این نوشته برآنیم بر اساس گونة...

چکیده نقّادی و نقدپذیری در جامعة اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. انتقاد صحیح موجب شناخت نقاط قوّت و ضعف می‌شود و از این طریق به پیشرفت و اصلاح امور می‌انجامد. برای اینکه هدف اصلی نقد که تکامل و اصلاح فرد و جامعه است و مورد تأکید دین اسلام نیز می‌باشد، محقّق شود، لازم است نقد مبتنی بر اصول و روش‌های صحیح انجام شود. بهترین راه برای دست یافتن به اصول و روش‌های صحیح نقد که مورد پذیرش دین اسلام ...

سرقت ادبی از دیرباز تا امروز، در متون بلاغی و مباحث نقد ادبی، به انواعی تقسیم شده است و افزون بر آن بحثی دربارۀ تأثیرپذیری شاعران از یکدیگر و توارد به میان آمده است. به نظر می رسد، جز مورد «نسخ و انتحال» که با اطمینان بیشتری می توان ذیل عنوان سرقت ادبی بررسی و طرح کرد، در بقیۀ موارد، چون نمی توان موضوع سرقت را اثبات کرد، باید بیشتر به تأثر و توارد و نقش ضمیر ناخودآگاه توجه داشت. در این مقاله، ا...