در این جستار برآنیم تا بر پایة یافته‌های دبستان روانکاوی یونگ، ابیاتی از حافظ را بررسیم. کارل گوستاو یونگ نخستین بار پرده از سویة ژرف و کیهانی وجود انسان، یعنی «ضمیر ناخودآگاه جمعی» باز کشید و نشان داد که این نهاد پنهان، چه سان از راه کهن الگوها در چگونگی اندیشه و رفتار انسان نقش گذار است. در این جستار نشان داده ایم که ضمیر ناخودآگاه جمعی و کهن الگوهای آنیما و دایره- که از پر نمودترین کهن الگوه...

هدف پژوهش در این مقاله، روان زن و ادبیاتی است که توانسته آنرا به تصویربکشد. باید قبول کنیم که "ادبیات اساسی ترین و اصلی ترین رکن هنر به شمارمی رود که سایر رشته های هنری را تحت تاثیرقرار می دهد" )آذر، 1387 (.نویسنده ی زن همانطوری که هلن سیزو ) 1976 ( معتقد است باید به فرم نوشتارزنانه بنویسد، بدین معنی که یک نوشتار باید به سبک متغیر و با قدرت سیاسیبتواند امیال زنانه را در زبانی بکار ببرد که افکار...

احساس­گناه از تجربه­های رایج زندگی دین‌دارانه است. این پژوهش با هدف پاسخ‌گویی به این پرسش­ها انجام شده است: احساس گناه در متون عهد عتیق و جدید چگونه بازتاب یافته است؟ توصیف خاستگاه روانی احساس گناه در این متون با چه اصطلاحاتی صورت گرفته است؟ از آن‌جا که نخستین تحلیل روشن از این احساس در سنت روان‌کاوی شکل گرفت، این پرسش هم مطرح می­شود که زبان و روایت این متون از احساس گناه تا چه اندازه با تبیین ...

آرای فروید در حوزۀ روانکاوی تأثیری شگرف بر هنر و ادبیات نهاد و موجب ظهور نقد روانشناسانه شد. نظریه‌های «ناخودآگاه فردی» و «ساختار ذهن و روان انسان» از برجسته‏ترین دستاوردهای فکری این متفکر بود. بر اساس این نظریه‏ها، ساختار ذهن انسان دارای سه بخش عمده است: نهاد، من و فرامن. هرکدام از این بخش‏ها نیز مظهر بخشی از دنیای پیچیده ذهن و وجود آدمی هستند. شخصیت‏های اصلی داستان سیاوش قابلیت انطباق با این ...

عشق یکی از کلیدی ترین مفاهیم در ژرفکاوی معنای احوال انسانی در ادبیات است . منظومه لیلی و مجنون نظامی از شاخص ترین نمونه های ادبی است که حضور این مفهوم انسانی را ژرف اندیشانه به نمایش می گذارد. هرکسی از ظن خود، گاه سطحی گاه عمیق دست به تفسیر و تعیین معانی و دلالتهای این مفهوم زده است . اندیشه مدرن از جمله روانکاوی راهکار هایی در مقابل ما می نهد که از کلی گویی بپرهیزیم و مسیری مشخص را برای جست و ...

تلاش برای ارائه معنایی دقیق و منطقی از رمان بلندی های بادگیر اثر امیلی برونته، از زمان چاپ آن در سال 1848، چالشی روزافزون بوده است. تفسیرهای فراوان، اما متناقض موجود، که هر کدام از آنها با استفاده از عنصری خاص از رمان، سعی در استنتاج تفسیری تازه نموده اند، ضرورت چنین تحقیقی را به هنگام می نمایاند. این تحقیق بر راههای کسب معنایی واقعی تر و منطقی تر از رمان پرداخته است. پژوهش حاضر این امر...

به نظر ما شباهت دیدگاه های یونگ با مولانا در غزلیات شمس به سه بخش تقسیم می شود. بخش نخست شامل کهن الگوها می شود. یونگ بود که به وجود ضمیر مشترکی در همه ی آدمیان اصرار ورزید و محتویات این ضمیر را archetype یا کهن الگو نامید. از نگاه یونگ کهن الگوها گوناگون اند؛ اما مهم ترین آن ها عبارت اند از: نقاب، سایه، آنیما، آنیموس، پیرخردمند و خود. از آن جا که زبان مولانا در غز ل ها، به گفته ی مناقب نویسان ...

نقد ادبی از جمله موضوعاتی است که در ادبیات جایگاه ویژه ای دارد و توجه بسیاری از محققین و مخاطبان ادبیات را به خود جلب نموده است. امروزه بررسی متون ادبی براساس «نقد روان شناسانه» یکی از رایج ترین انواع نقدهاست که براساس آن منتقد، روح هنرمند را می کاود و به لایه های پنهان روح و ذهن او پی می برد و از این طریق هنر او را بهتر می شناسد و به دیگران نیز بهتر می شناساند. در این میان یکی از مکتب های مورد...

در این نوشتار به روانکاوی شخصیت بشا­ر بن ­برد، شاعر نابینا و پرآوازة عصر عباسی اول می‌پردازیم. تلاش ما این است که با به کارگیری نظریات روانشناسانی چون آدلر، رانک و فروید با تکیه بر زندگی و پاره­ای از آثار وی، انگیزه­ها و روحیات شاعر که در آفرینش شعری او مؤثر بوده، کشف و درک کنیم. در این جستار، محیط اجتماعی شاعر به عنوان عامل شکل دهندة شخصیت او یاد شده، سپس تیپ شخصیتی روان­نژند (نروتیک) بشا­ر بن...

با گسترش عرفان و تصوف در ایران و دیگر سرزمین‌های اسلامی و به تبع آن، نوشته شدن متون عرفانی، رهروان و بزرگان این طریقت به دلیل ابراز پاره‌ای اندیشه‌های خاص نکوهش شدند. یکی از مهم‌ترین این اندیشه‌ها شاهدبازی است که همواره موجب سرگردانی خوانندگان متون صوفیه شده است. از سویی، متون علم‌الرّجال و آثار به‌جای‌مانده از خود ایشان، گواهی آشکاری است بر این مدعا که آنان از جمله بزرگانی بوده‌اند که در مراحل ...