یکی از بحث‌های پیچیدة فلسفه که به‌منزلة اساس و پایة بسیاری از مطالب فلسفی و معارف الهی است؛ تحقیق حال وجود، بیان وحدت یا کثرت آن است. افکار و اقوال عرفا، فیلسوفان، متکلمان در این‌باره مختلف و جمع‌نکردنی است. ملاصدرا، داعیه‌دار اثبات عقلانی نظریه وحدت شخصی وجود است. او این نظریه را بر مبانی و اصول فلسفی خویش استوار کرده و بر همان اساس، مبانی فلسفی اصالت وجود را بیان ‌کرده است. آنچه واقعیت هستی ا...

اصل عقلی تشکیک در وجود به‌عنوان یکی از اصول حکمت متعالیه تلاش دارد کثرت موجود در عالم را ذیل نظریه اصالت وجود تبیین کند. با اینکه برهان عقلی از این اصل پشتیبانی ‌می‌کند، ولی چگونگی وقوع کثرات در مرتبه موجودات عرْضی ذیل آن اصل در فلسفه اسلامی تبیین نشده است. یا دست‌کم تبیین روشنی از چگونگی تکثرات عرْضی در ذیل این اصل وجود ندارد. این در حالی است که توضیح‌ها درباره چگونگی تبیین کثرات در این اصل در آ...

هنگام ادراک حسی دو مرحله اتفاق می­افتد، یکی تاثیرپذیری عضو حسی و دیگری ادراکِ نفس است مرحله اول مادی و مرحله دوم مجرد است. براساس اتحاد نفس و بدن، نفس به تأثراتِ مادی که در اعضای حسی واقع می­شود علم دارد و این علم، از سنخِ علم حضوری است برخی از شارحین حکمت متعالیه همچون علامه طباطبائی و شهید مطهری به این دیدگاه گرایش دارند از لوازم معرفت­شناختی این نظریه، توانایی بر تبیین علتِ پیدایش برخی از خطاهای...

نویسنده، در این پژوهش، سعی می کند، یک عنوان درسی به عنوان « حکمت هنر اسلامی » را ، از پرده ابهام خارج نماید و به عرصه نقد و نظر و وضوح معنایی راه دهد. بر اساس ره یافتی که نویسنده به «حکمت» نگریسته است، حکمت هنر ، دیگر مضمونی گنگ نیست؟، بلکه مقوله ایست عقلی – عرفانی و فوق حس ، و متعلق به افقی والا که سابقه تاریخی آن بازمی گردد به حوزه های تمدنی و اندیشه های یونان باستان – از سقراط و افلاطون و ا...

سخن از هویت و حقیقت انسان در حکمت متعالیه رنگ و بوی تازه ای به خود می گیرد. ملاصدرا با تکیه بر نظریه ها و مبانی ویژه خود از جمله اصالت وجود، حرکت جوهری و حدوث جسمانی و بقای روحانی نفس، که حکیمان پیش از وی به آنها راه نبرده بودند، مباحثی را درباره انسان به میان آورد که خاستگاه نوآوری هایی در نظام فلسفی او شد. از جمله مهم ترین این نوآوری ها باید به مسأله حد ناپذیری ماهیت انسان اشاره کرد. صدرالمتأ...

اصالت تفکر فلسفی ملاصدرا و تبیین تعین معرفتی فلسفه او از مسایل بحث برانگیز است. صدرا شناسان معاصر دیدگاههای گوناگون در این خصوص ادامه کرده اند . منکران اصالت تفکر فلسفی ملاصدرا او را به التقاط متهم کرده اند و قائلان به اصالت این فلسفه در تبیین آن ، دیدگاه های مختلف ابزار داشته اند؛ عده ای آن را حکمت تلفیقی دانسته اند که درنظام و ساختار معرفتی ابتکاری است و عده ای ملاصدرا را ابن سینای اشراقی به ...

اصالت تفکر فلسفی ملاصدرا و تبیین تعین معرفتی فلسفه او از مسایل بحث برانگیز است. صدرا شناسان معاصر دیدگاههای گوناگون در این خصوص ادامه کرده اند . منکران اصالت تفکر فلسفی ملاصدرا او را به التقاط متهم کرده اند و قائلان به اصالت این فلسفه در تبیین آن ، دیدگاه های مختلف ابزار داشته اند؛ عده ای آن را حکمت تلفیقی دانسته اند که درنظام و ساختار معرفتی ابتکاری است و عده ای ملاصدرا را ابن سینای اشراقی به ...

نظریه پردازی و نگرش فلسفی به تاریخ یکی از راههای تحلیل و فهم مسایل اجتماعی و سیاسی ایران در دوران معاصر بوده است. فردید یکی از مهمترین اندیشمندان چند دهه اخیر است که می کوشد با طرح حکمت معنوی و حوالت تاریخی نسبت اندیشه و تاریخ مدرن جامعه ایرانی را با اندیشه و تار...

علامه ملا محسن فیض کاشانی که در حکمت و فلسفه از شاگردان به نام صدرالدین شیرازی است، یکی از پرکارترین علمای شیعه در عصر صفویه است. وی در «هستی‌شناسی» و سایر موضوعات فلسفی نیز از پیروان حکمت متعالیه صدرایی بوده و همچون صدرالحکمای شیرازی با تسلط به فلسفه مشّائی و اشراقی و آشنایی کامل با عرفان به مبانی عرفا و طریقه ایشان نظر داشته و مطالب عرفانی مربوط به مباحث هستی‌شناسی را با مبانی عرفانی برهانی بر...

چکیده از دیرباز راه وصول به کمال و سعادت، حکمت عملی معرفی شده است، بنابراین بیشتر تلاش ها در پی شناخت راه های معرفی شده از سوی این حکمت بوده است و هر راه و روشی برای وصول به خیر و سعادت و کمال، اغلب راه هایی بوده اند که به این حکمت ختم شده اند و به معرفی انواعی از تکالیف و اعمال و اصول عملی برای وصول به سعادت و کمال که همه ی انسان ها فطرتا"به سوی آن گرایش دارند، منجر شده است. اما با تمرکز بر...