مسئلة این پژوهش، تحلیل دیدگاه ملاصدرا در نقد نظریة عدم امکان شناخت حقایق اشیاء و نیز بررسی انتقادی نظریة ملاصدرا در امکان شناخت حقایق امور است. ملاصدرا دو نظریة امتناع شناخت حقایق بسایط و امتناع شناخت حقایق همة اشیاء را نقد و تحلیل می کند. بنا بر نظر ملاصدرا، ماهیت را می شناسیم در عین آن که وجود را نمی شناسیم. این بدین معنی است که ما حقایق اشیاء را می شناسیم و عدم معرفت به همة لوازم اشیاء به سب...

لذت به‌عنوان محوری‌ترین کیفیت نفسانی که غالب حالت‌ها و ملکات درونی و تحرکات جوانحی و افعال جوارحی آدمی را متأثر می‌سازد و زیرساختی برای بسیاری از خواسته‌ها وتمایلات او به‌شمار می‌آید، فیلسوفان مسلمان را بر آن داشته تا ماهیت و عناصر شکل‌دهندة آن را مورد کاوش نظری و تأمل عقلانی و تجربی قرار دهند، نظر به تفاوت برجسته‌ترین دیدگاه‌های ارائه‌شده و اهمیت موضوع در انسان‌شناسی فلسفی بر آن شدیم ضمن تجزیه...

براساس نظریة رایج در فقه اسلامی دیة زن اجمالاً نصف دیة مرد است. برای اثبات این نظریه به دلایلی چون قرآن، سنت، اجماع و قیاس استناد شده ‌است. در مقابل، گروهی اندک از فقهای متقدّم در این‌‌باره قائل به مساوات بوده‌اند. مستند آنان اطلاق آیات قرآن، ضعف اسناد احادیث وارد در مسأله، عدم انعقاد اجماع و عدم صحت قیاس است. نظریة اخیر که در میان صاحب‌نظران معاصر طرفدارانی پیدا کرده‌ و در مراجع تصمیم‌گیری در سط...

یکی از موضوعاتی که به بررسی روابط احزاب یا شکاف‌های اجتماعی به عنوان بازیگران نظامی سیاسی می‌پردازد نظریة بازی‌هاست. از نکات محوری این نظریه، عقلانیت بازیگران شرکت‌کننده در بازی است، یعنی بازیگران تلاش می‌کنند بیشترین امتیاز را از طرف مقابل بگیرند. این بازیگران می‌توانند در نقطه‌ای به نام نقطة زینی با یکدیگر توافق و بیشترین سود و کمترین ضرر را عاید خود کنند. می‌توان نظریة تعدیل هندسی را مکملی ب...

روش نظریه‌پردازی به­صورت عام و روش اکتشاف نظریة اسلامی از منابع و متون دینی به­صورت خاص از دغدغه‌های مهم پژوهشگران معاصر است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که «چگونه می‌توان از منابع و متون دینی به اکتشاف و استنباط "نظریه"‌ پرداخت؟». نویسنده با هدف ارائة روشی نو و اطمینان‌آور در این باره، با اشاره‌ای به مفروضات معرفت‌شناختی و دین‌شناختی بحث، با نگاهی کلان به نظام فکر اسلامی و با استفاده ...

هدف: هدف از این تحقیق، اثبات این مطلب بود که ایجاد تغییر در مبانی و پیش‌فرضهای انسان‌شناختی هابز، موجب تغییر در محتوای نظریة قرار اجتماعی وی خواهد شد. این پژوهش گام آغازین در راستای دستیابی به نظریة قرارداد اجتماعی اسلامی با محوریت آموزه‌های قرآنی است. روش: مقالة حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به استخراج مبانی انسان‌شناختی نظریة قرار اجتماعی هابز و جاگذاری مبانی انسان‌شناختی قرآنی در این نظریه پرد...

نظریة وحدت وجود عرفا همواره مورد توجه فیلسوفان اسلامی بوده است. در تبیین فلسفی ارائه‌شدة صدرا از نظریة وحدت وجود عرفا هم از وحدت تشکیکی وجود و هم از وحدت شخصی وجود سخن به میان آمده است. طرح نظریة وحدت شخصی وجود در سه حوزة وجودشناسی، معرفت‌شناسی و الهیاتی مستلزم آثار و لوازمی است که باعث تغییر و دگرگونی در مفاهیم فلسفی می‌شود. به طوری که با طرح این نظریه، فلسفه‌ای که از آن با عنوان فلسفة کهن یاد...

پژوهش حاضر یک تحقیق تخصصی با رویکرد میان‌رشته‌ای از نوع «روان‌کاوی ادبی» است که به تقابل و تبادل ادبیات و روان‌کاوی می‌پردازد و از دید مکاتب روان‌پویایی (Psychodynamics)، روان گردآفرید را بررسی می‌کند. در بخش اول؛ تمامیتِ روان گردآفرید با تأثیر جنسیت زنانه‌اش، طبق نظریة عقدة اختگی فروید روان‌کاوی می‌شود. در بخش دوم؛ پارة نرینة روان گردآفرید طبق نظریة آرکی‌تایپ آنیموس یونگ واکاوی می‌گردد؛ و در بخ...

تصویب و تخطئه جزء یکی از احکام و لوازم اجتهاد می‌باشد. از نظر امامیه، امکان تخطئه در اجتهاد وجود دارد، به این دلیل که در واقع، حکم شارع وجود دارد، اما ممکن است مجتهد به حکم واقع نرسد. از نظر اهل تصویب، حکم تمام موضوعات وجود ندارد و در این موارد، امر تشریع به مجتهد واگذار شده‌است. آنچه مجتهد می‌گوید، حکم شارع است و به همین سبب، همیشه مجتهد، مصیب می‌باشد. نظریة تصویب ارتباط نزدیکی با بحث قرائت‌ها...

با طرح نظریة «پایان تاریخِ» فرانسیس فوکویاما، متفکر ژاپنی‌الاصل آمریکایی، بار دیگر مباحث مربوط به فلسفة سیاسی تاریخ زنده شد؛ وی مدعی گردید لیبرال‌دموکراسی مکتب و نظام سیاسی پایان تاریخ است. فوکویاما، بر بنیاد نظریة هگل و با توجه به تفسیر الکساندر کوژو، لیبرال‌دموکراسی را نقطة پایان تکامل ایدئولوژیک بشر، آخرین شکل حکومت بشری و پایان تاریخ معرفی کرد. از سوی دیگر، شیعة اثنی‌عشری نیز نظریة خاص خود ر...