جایگاه و اهمیت مثنوی در بیان موضوعات عرفانی و اقبال مخاطبان به آن موجب شد شرح نویسی بر این منظومه‌ی مهم آغاز شود و اندک اندک به عنوان جریانی ادبی- عرفانی در زمانها و مناطق گوناگون رواج یابد. شروح مثنوی هر یک با رویکرد و ساختاری متفاوت برای شرح سروده‌های مولانا نگاشته شده‌اند. گرچه این شروح فواید ادبی و عرفانی‌ای دارند اما کاستیهای مهمی نیز در آنها به چشم می‌خورد. از جمله مهمترین این کاستیها بی‌...

خواب و رویا پدیده ای پیچیده و شگفت انگیز است که از آغاز آفرینش ذهن بشر را به خود معطوف داشته است و در دوره های مختلف زمانی سعی اندیشمندان و صاحب نظران همواره بر واکاوی ابعاد مختلف این نعمت معّما گونه ی الهی بوده است. این موضوع توجّه مولانای متفکّر را نیز به خود جلب کرده است و ما می توانیم با تأمّل در مثنوی و حکایات و تمثیلات آن به دیدگاه های وی در باب خواب و رویا پی ببریم. مولانا با تأسّی از آیات ق...

چکیده فرهنگ مصطلحات عرفانی – حکمی ویژه ی سید حیدر آملی در جامع الاسرار و منبع الانوار و مقایسه با مثنوی شریف مولانا به وسیله ی لیلا نعمتی یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین جنبه های فکری در حوزه ی ادبیات ایران و اسلام، آموزه های حکمی و مفاهیم عرفانی است که تلفیق این دو موضوع از قرن هفتم هجری به بعد به ویژه با ظهور بزرگانی همچون مولاناجلال الدین بلخی و سید حیدر آملی به اوج اعتلاء می رس...

مولانا در مثنوی برای انتقال وتفهیم معانی وموضوعات فلسفی ، عرفانی ، کلامی و...از شگردها ، فنون وشیوه های خاصی استفاده می کند . یکی از این فنون وشگردها ، کاربرد تصاویر حیوانی جهت تبیین مطالب وموضوعات مورد نظرش است .به طور کلّی ، منظور از تصویر ، تمام تصوّرات وسوابق ذهنی جامعه ی انسانی نسبت به شکل ورفتار وسایر خصوصیات حیوانات است که هر حیوان بدان متّصف ومعروف است . دراین پژوهش تلاش برآن بوده است که ت...

بررسی مؤلفه های مکتب سوررئالیسم حاکی از آن است که شباهت های بسیاری میان این مکتب با عرفان وجود دارد. داستان دقوقی در مثنوی مولانا (610 ق) یکی از مبهم ترین داستان های عرفانی است که قابلیت زیادی در مطابقه با مؤلفه های سوررئالیستی دارد. مؤلفه هایی چون اوتوماتیزم (خودنگاری)، حیرت، دیوانگی، جنون، خیال و... . نتایج به دست آمده نشان می دهد که پویایی و حرکت سوررئالیست ها از سطح اشیاء به عمق برای کشف حق...

گاهی عارفان از یک تناسب و شباهت جزئی حکایت با مفاهیم مورد نظر، متوجه نکته­های تعلیمی ومعانی بلند عرفانی می­شوند و با نگاهی دیگرگونه به شخصیت­ها و حوادث داستان، تفسیر (بلکه تأویل) دیگری - جدای از معانی اخلاقی - از آن ارائه می­کنند؛ همچون نگاه مولانا به برخی از حکایت­های تعلیمی کلیله و دمنه (از جمله حکایت خرگوش و شیر) و تأویل آن­ها. عرفا به دلیل اینکه با حقایق غیر قابل بیان و ناگفتنی سرو کار دارن...

مثنوی معنوی از ارزشمندترین آثار عرفانی ادب فارسی است که در پی تعلیم زندگی حقیقی و نمودن راه سعادت به بشر است. هرچند تأکید این کتاب بر وصول به منبع خلقت و کمال غایی انسان است اما در رابطه‌ای دوسویه تلاش برای زندگی مطلوب این جهانی را نیز توصیه می‌کند. مسأله این پژوهش آن است که دنیا و جلوه‌های آن به چه میزان و از چه منظری در این اثر نمود یافته است. بدین منظور با دسته‌بندی داستان‌ه...

مثنوی معنوی از ارزشمندترین آثار عرفانی ادب فارسی است که در پی تعلیم زندگی حقیقی و نمودن راه سعادت به بشر است. هرچند تأکید این کتاب بر وصول به منبع خلقت و کمال غایی انسان است اما در رابطه‌ای دوسویه تلاش برای زندگی مطلوب این جهانی را نیز توصیه می‌کند. مسأله این پژوهش آن است که دنیا و جلوه‌های آن به چه میزان و از چه منظری در این اثر نمود یافته است. بدین منظور با دسته‌بندی داستان‌ه...

مولانا جلال الّدین محّمد بلخی، از بزرگ ترین متفکران و سخن سرایان قرن هفتم هجری قمری است که دو اثر ارزنده بی­مانند او، مثنوی معنوی و غزلیّات شمس، از بزرگ ترین آثار جهان بشری بشمار می رود. هر چند پیرامون چندی و چونی این دو اثر چشم گیر تاکنون پژوهش­ها کرده و سخن ها گفته و نوشته اند؛ باز، جای پژوهش های تازه در پهنه ساختار درون مایه های شگفت انگیر آن ها، هم چنان باقی است. این گفتار برآمد پژوهشی است گذر...