نگارگری مناسک حج، جلوه‌ای است از چیره‌دستی هنرمندان نگارگر مسلمان در بازنمایی مذهب در هنر اسلامی؛ همچنین بیانگر نمودی از حلقه مودت و محبت در میان مسلمانان است. نگاره‌های مورد بحث در این مقاله از دوره‌های تاریخی ایلخانی، تیموری: فوی و ترکان عثمانی، حدفاصل سده‌های هشتم تا هفدهم/یازدهم/ چهاردهم و از میان نسخه‌های خطی جامع‌ التواریخ، لیلی و مجنون، آثار آل مظفر، شاهنامه قوام‌الدین، جنگ اسکندر سلطان...

«نخل‌گردانی» وجهی از تاریخ دینی شیعیان را بیان می‌کند و صورت نمایشی اعتقادات مردم ایران، از رخدادی واقعی ـ تاریخی در حوزه حیات مرگ قدیسان دین است. بررسی­ها در پژوهش حاضر، نشان می‌دهد که اگرچه آیین نخل‌گردانی ظاهراً در اجرای مشارکتی خویش، مفهوم مرگ را به نمایش می­گذارد، در تفسیر معنایی­اش، نوعی مناسک گذار برای بازتولد محسوب می‌شود. چنان‌که هر ساله با به نمایش گذاردن نخل و پویا نمودن رویکردهای مذه...

هویت در اصطلاح، شامل مجموعه‌ای از خصوصیات جسمی، روانی و اجتماعی است که شخص را از دیگران متمایز می‌کند. از سوی دیگر، حج عبادتی بزرگ است که افزون بر آثار معنوی، در هویت‌بخشی به مسلمانان نیز تأثیر مهمی دارد. تأثیرگذاری حج بر هویت مسلمانان، عمدتاً از دو جنبه است؛ هویت دینی و هویت فرهنگی. در زمینة هویت دینی، حضور در مناسک حج، پرسش‌های بنیادینی را برای افراد مطرح می‌کند و آنان را به پاسخ دادن یا یادآو...

یکی از روش های تفسیر قرآن، روش تفسیر عرفانی است. عرفا اغلب بر تفسیر انفسی آیات بیش تر از جنبه آفاقی توجه نموده و بر باطن و معنای درونی قرآن بسیار تأکید کرده اند. یکی از تفسیرهای عرفانی مهم قرن چهاردهم، تفسیر «بیان السعاده فی مقامات العباده» متعلق به سلطان محمّد گنابادی(سلطان علیشاه) است. این تفسیر، دارای جنبه های فقهی، کلامی، فلسفی و عرفانی است. با توجه به اینکه بیش تر تفاسیر عرفانی، متعلق به عر...

دعا معمولاً به عنوان یک پدیده فردی دیده می شود اما واقعیت امر این است که عمیق ترین و پیچیده­ترین اشکال ارتباطی در قالب آن تحقق می­یابد. در این مقاله تلاش شده با بررسی آیات و روایات و سیره معصومین (ع)، جنبه های عرفانی و فلسفی دعا و مقایسه آن با تعاریف و علم ارتباطات، ابعاد پیچیده ارتباطی این پدیده در قالب سطوح و انواع ارتباطات با تاکید بر صحیفه سجادیه مورد بررسی قرار گیرد. بررسی ها نشان می­دهد که...

هدف اصلی تحقیق، تحلیل گفتمان حاکم بر جامعه علمای دینی و چگونگی تأثیر گفتمان حاکم بر جامعه علمای دینی بر ترویج مناسک گرایی در تعزیه بوده است. تلاش تحقیق بر آن است تا ریشه‌های شکل‌گیری مناسک گرایی را در فضای گفتمانی علمای دینی تشیع و متعلقات عزاداری مذهبی بررسی کند. روش تحقیق از نوع تحقیق کیفی و تکنیک بکار گرفته شده تکنیک تحلیل گفتمان هست. در بررسی مفاهیم از تحلیل گفتمان «لاکلا و موفه» و در بررسی...

هدف: هدف پژوهش توصیفی حاضر، بررسی رابطه سبک های هویت مدل برزونسکی و دینداری بود. روش: 359 دانشجو (182 مرد و 177 زن) که با روش نمونه گیری تصادفی- طبقه ای- چندمرحله ای از میان دانشجویان کارشناسی دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی انتخاب شده بودند، به پرسش نامه سبک های هویت، پرسش نامه جهت گیری مذهبی اسلامی و مقیاس باورهای پساانتقادی پاسخ دادند. داده ها به کمک ضریب همبستگی گشتاوری پیر...

در این پایان نامه به پیشینه و اهمیت برگزاری حج، شناخت امرای حج و بررسی عملکرد آنان، شناخت امرای مکه و بررسی عملکرد آنان، تسهیلات و خدمات و برگزاری حج (قرن اول)، جایگاه مسجد الحرام و توسعه آن پرداخته شده است.

برخی از محققان تلاش کرده اند تا، با انجام دادن آزمایش ها و بررسی های لازم، تحقق تجربۀ دینی و عرفانی را از طریق مصرف داروهای شیمیایی به اثبات رسانند. وینرایت، با تمایز گزاردن میان تجربۀ عرفانی وحدت گرا و خداباور، و با توجه به پژوهش های انجام شده توسط کلارک، پنک، و هیوستون و مسترز، بر این باور است که هرچند داروهای روان نما می توانند نوعی تجربۀ عرفانی وحدت گرا به وجود آورند، ولی نمی توانند تجربۀ ع...

پیدایی تجربه های (شبه) عرفانی در پی مصرف داروهای روان نما (توهم زا) یکی از مستندات مهم کسانی است که اعتبار معرفتی (حجیت) تجربه های عرفانی (مکاشفات عرفانی) را  نفی کرده و با تمسک به آن مدعی شده اند که تجربه های عرفانی همواره ممکن است برخاسته از حالات نابهنجار فیزیولوژیک صاحبان این گونه تجربه ها باشد و از این رو، این تجربه ها اعتباری ندارند و نمی توان واقع نمایی آن ها را تضمین کرد. در این مقاله ...