رویکرد های سهروردی و کانت، به عنوان دو تن از برجسته ترین فیلسوفان شرق وغرب، به مسئله ی نفس تفاوت های بنیادین، و همزمان شباهت های جالب توجهی با هم دارند که بررسی آنها منوط به آشنایی با نظریه ی نفس هر دو فیلسوف است. اساس رویکرد سهروردی به نفس را تعریف او از «نور اسپهبد» تشکیل می دهد که بر طبق آرای او به عنوان مدبر جسم نسبت به خود «خودآگاه» است و این خودآگاهی را از علم حضوری خود نسبت به خویشتن خوی...

چکیده تصمیمات دیوان های داوری در رابطه با رفتار عادلانه و منصفانه حول تعدادی اصول شکل گرفته است که یکی از آنها اصل ثبات است؛ با این توضیح که دول میزبان باید یک چارچوب تقنینی باثبات را از لحاظ تأثیر آن بر سرمایه گذاران خارجی حفظ نمایند. زمانی که رفتار دولت میزبان طبق اصل ثبات نباشد، مفهوم انتظارات مشروع و نقض آن وارد حیطه بررسی دیوان داوری می شود. رویه داوری سرمایه گذاری در خصوص لزوم حمایت از ان...

بحث تشکیک یکی از مهمترین مسائل فلسفی است که در نظامات فلسفی بدان پرداخته شده است. صدرالمتالهین قائل به تشکیک در وجود بوده و با تفتیش در نظام مشایین، ایشان را نیز قائل به تشکیک خاصی میداند. ولیکن قرائت صدرا و اتباع ایشان از تشکیک در نظام اشراقی، تشکیک ماهوی است. زیرا صدرا، اعتباریت وجود را در نظام فلسفی شیخ اشراق به معنای معقول ثانی منطقی پنداشته فلذا شیخ اشراق را اصالت ماهوی دانسته و مباحث تشکی...

عقلانیت باور دینی از دیرباز یکی از مهم ترین مسائل فلسفه ی دین بوده است؛ اما پرسش اصلی این است که عقلانیت به چه معنا است؟ ملاک و معیار عقلانیت باورهای دینی چیست؟ معیار پراگماتیسم برای سنجش عقلانیت باورهای دینی چه می باشد؟ چه نقدهای جدی بر دیدگاه پراگماتیسم در مورد عقلانیت باورهای دینی وارد شده است؟ در بین دیدگاه های مختلف در مورد عقلانیت باورهای دینی، برخی به نا معقول بودن گزاره های دینی و کنار ...

قدمت نظریة اتحاد عاقل و معقول به یونان باز می گردد و در آثار ارسطو و شاگردانش و نیز نو افلاطونیان به روشنی از آن یاد شده است، اما صدرالمتألهین این بحث را به کمال شکوفایی خود رساند؛ وی در اثبات اتحاد عاقل و معقول از دو برهان مدد می گیرد: در یکی از تحلیل وجود معلوم و در دیگری از طریق تحلیل وجود عالم سعی می کند مطلوب خویش را اثبات کند، که اولی به برهان تضایف و دومی به برهان نور و ظلمت نام گذاری شد...

«دنیاگریزی» اولین اصل از اصول سه‌گانۀ فرقۀ یسوعیان است. این اصل در محتوای متنی-تصویری یکی از رسالات مرجع ایشان «وردیکوس‌کریستیانوس» با تمسخر جهان مادی نمود یافته است. دنیاستیزی‌ یسوعی را -نه تنها در «آموزه‌های مسیحی» بلکه- در «فلسفۀ نوافلاطونی» نیز می‌توان جستجو کرد. در فلسفۀ فلوطین، جهان مادی کمترین شأن را نسبت به مراتب هستی دارد و اما موجودات مادی جذبه‌ای ذاتی به‌سوی مبدأ معقول دارند و این جذ...

هنر در مدینه فاضله فارابی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و هنر فاضله از موثرترین عوامل در سعادت فرد و جامعه به شمار می آید. فارابی در اندیشه خوشبختی افراد و جوامع بشری است و نهایت سعادت را سعادت عقلی و شناخت حقایق معقول می داند. اما به نظر وی عامه مردم یا بر حسب طبیعت خود یا بنا به عادات اکتسابی یا حتی گاه به جهت سنخ برخی از معقولات، قادر به آگاهی تصوری و تصدیقی نسبت به حقایق معقول نیستند. پیام...

مسأله ی اتحاد عاقل و معقول میان ملاصدرا و ابن سینا نمونه ای از تفاوت برداشت دو حکیم بزرگاسلامی نسبت به یکی از مسائل مهم فلسفه است. به شیخ الرئیس دو نظریه ی کاملاً متضاد نسبتداده شده است. تعدادی از کلمات وی حاکی از انکار اتحاد عاقل و معقول است و پار های از کلماتوی حاکی از پذیرش این نظریه است. در مقابل، ملاصدرا به شدت حامی نظریه اتحاد بوده و برایاثبات آن ادله ی گوناگون ارائه داده است. نظریه اتحاد ...

نوشتار پیش رو با طرح این پرسش که فرایند ادراک حسّی زیبایی و لذت زیبایی‌شناختی به چه کیفیتّی است و هویتِّ مفهوم حاصل از آن چیست؟ مدعی است که مبتنی بر مبانی فلسفی ملاصدرا، ادراک زیبایی محسوس، اولا و بالذات حضوری بوده و لذت زیبایی‌شناختی هم محصول همین ادراک‌ است و مفهوم زیبایی نیز در فرایندِ انتزاع از حیثیاّت خارجی شیء، تحت عنوان «معقول ثانی فلسفی» تحصُّل می‌یابد. ضرورت پرداختن به مسأله مذکور در حکمت صدرا...

دربارة واژه‌های متشابه قرآن چهار دیدگاه‌ اصلی وجود دارد: دیدگاه اهل ظاهر، نظریة اشتراک لفظی، نظریة حقیقت و مجاز و نظریة روح معنا. طبق نظریة روح معنا، الفاظ بر ارواح معانی وضع شده‌اند و خصوصیات مصادیق در معنای آنها در نظر گرفته نشده است. از این رو کاربرد آنها می‌تواند در مصادیق معقول نیز حقیقی باشد. بنابراین الفاظ متشابهی که در قرآن به کار رفته‌اند در مصادیق مجرد و معقول به...