آب در فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعیِ تمام مناطق، مذاهب و ادیان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آب سبب حیات است و باران فرودآورنده حیات و زندگی. از آن جا که ایران کشوری است که مساحت زیادی از آن در منطقه خشک و کم آب بیابانی و کویری قرار دارد، همیشه با مشکل کم آبی و خشک سالی روبرو بوده است. به همین دلیل آیین های متنوع و متفاوت باران خواهی را در سراسر این پهنه می یابیم که بسیاری از آن ها با اساطیر کهن ...

در منطقۀ گیلان به بقاع متبرکه وامامزاده‌‌هایی که برروی دیوارهای آن تصاویر مذهبی نقاشی شده‌باشد بقاع ‌نقشین می‌گویند. موضوع اکثر این نقاشی‌‌دیواری‌‌ها وقایع کربلا وروز عاشوراست. ترسیم اینگونه نقاشی‌‌دیواری‌‌ها ریشه در تاریخ ایران شیعی دارد، که اوج گسترش آن در منطقۀ گیلان در دورۀ قاجار بوده است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که چرا نقاشی دیواری‌‌های بقاع نقشین در منطقۀ گیلان بازتولید م...

اساطیربه عنوان نمایه و نماد زندگی انسان در دوران باستان، کارکردهایی فراوان داشته‌اند، انسان ابتدایی وغارنشین برای رفع حاجات و مناسبات اجتماعی خویش با هر پدیده‌ای برخوردی انسانی و الاهی داشت و طبیعت را کاملاً جاندار و فعال تصور می‌نمود، بدین لحاظ می‌توان به عدد پدیده‌های طبیعی، اسطوره هم معرفی نمود، به هر حال این کارکردهای اساطیری آنچنان عمیق و کارساز بود که در طول هزاران سال به عنوان باورها و مر...

 در ایران باستان دین مردان همواره یکی از عوامل سرنوشت ساز جامعه بوده و از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده اند و در طبقه بندی های اجتماعی در رأس جامعه قرار می گرفته اند. اجرای مراسم مذهبی و خواندن سرود های دینی بر عهدۀ آنان بود که بعدها با قدرت گرفتن آنان در تصمیم گیریهای پادشاهان و دادن مشاوره به آنان نقش مهمی را ایفا می‌کردند. از اهمیت آنان در متون اوستایی و پهلوی سخن گفته و دربارۀ وظایف آنان مطا...

فرهنگ غذایی مردم ایران از جمله مقولاتی از زندگی روزانه ایرانیان است که با وجود رسمی شدنمذهب تشیع در ایران صفوی، با تحولی چشمگیر مواجه نشده و در واقع، تشیع، عامل ایجاد تغییریدین- بنیاد در خورد و خوراک روزانه مردم عادی ایران در این دوران نبوده است؛ با این حال در کنارتوصیه های عمومی اسلام درباره آداب الاکل و شایست و نشایست هایی که انتظار می رفت مؤمنان دررفتارهای تغذیه ای خود به کار بندند، برخی آمو...

  تمدن ایلام مهم‏‏ترین تمدن باستانی و بومی سرزمین ایران پیش از تشکیل حکومت‏‏های آریایی ماد و هخامنشی است. این تمدن، با مرکزیت شوش، از حدود 3200 پ‌م وارد عصر شهرنشینی شد و در 646 پ‌م به ‏‏دست آشوری‏‏ها از صحنة تاریخ کنار گذاشته شد. یکی از مهم‏‏ترین ارکان تمدن ایلامیان مذهب و جهان‏‏بینی خاص آنان است که با ساخت معابد، پیکرة خدایان، و مراسم و آیین‏‏های مذهبی، مانند قربانی و نذورات، جلوه‏‏گر می‏‏شو...

مراسم رایج در هر سرزمین بخش عمده ای از فرهنگ آن سرزمین را تشکیل داده و نشانگر اعتقادات، نیازها، رنج ها و... مردمان آن منطقه می باشند. در هر دوره تاریخی برخی مراسم رواج بسیاری می یافتند و برخی از رواج می افتادند. دوره قاجار یکی از دوره هایی است که در آن مراسم مختلفی برپا می شدند. این مراسم به علت جدایی جامعه مردان از زنان به صورت جداگانه برپا می شدند. مراسم زنانه بیش تر در اندرونی خانه ها برپا م...

تمدن ایلام از لحاظ جغرافیایی، منطقه جنوب غرب ایران را شامل می شود. این تمدن در مدتهای مدید در برابر تهاجمات بی پایان ملل بین النهرین ایستادگی کرد و در نهایت به دست آشور بانیپال فرمانروای آشوری از بین رفت. در این مقاله سعی بر آنست تا با توجه به آثار و شواهد باستان شناختی که از این تمدن باقی مانده، به بررسی تاثیرات دین، در روند تحول هنر و فرهنگ ایلامی پرداخته شود و به نوعی حضور و سیطره دین در ذای...

مطالعه امر دینی در ایران از جمله حوزه های جامعه شناسی است که نیاز به توجه ویژه ای دارد. از یک سو، نقش تعیین کننده دین در کلیه شئونات فردی و اجتماعی ایرانیان در طول تاریخ و از سوی دیگر، استقرار نظام اسلامی در سال 1357 اهمیت موضوع تحولات در عرصه دینی را به خوبی نشان می دهد. این مقاله با بررسی برخی از بازنمودها و آیین های مذهبی و نیز چند نمونه از رفتارهای روزمره ای که قرار است ارزش ها و هنجارهای م...

تکیه یکی از مهم ترین بناهای مذهبی دوران اسلامی است، که ساخت آن در دوره ی قاجار ساخته افزایش یافته است. این بنا معمولاً، در یک مجموعه ی مذهبی و در ارتباط با عناصر معماری مذهبی دیگر ساخته می شد و در محوریت آنها قرار می گرفت. تکیه در دوره ی قاجار، به طور اخص برای برگزاری مراسم عزاداری محرم استفاده می شد. در این پایان نامه کوشیده ایم تا با بررسی تطبیقی تکایای شاخص محدوده ی بین شهرهای نور تا ساری، به...