در این مقاله تلفظ و معنای صحیح واژۀ «کعبتین» بررسی شده است. در بخش نخست، تلفظ و معنای این کلمه در لغت نامه ها نقد شده، گفته شده است که فرهنگ ها معمولاً برای این کلمه تنها یک تلفظ و یک معنا قائل شده اند و آن را دو تاس نرد معنی و به صورت «ka‘batayn» ذکر کرده اند که برداشتی صحیح نبوده است و در اینجا شکل دقیق تر آن بیان شده است. در بخش دوم مقاله به بررسی واژۀ کعب، کعبین و کعبتین، در متون عربی پرداخت...

زبان، ادب، فرهنگ و تمدن ایرانی، طی سه هزار سال در گرجستان حضور و بروزی پررنگ داشته است و بازتاب این تأثیرگذاری به خوبی در فرهنگ، ادب و هنر گرجی نمایان است. در کنار روایت‌های حماسی و غنائی بخشی از متون تعلیمی ادبیات فارسی نیز به زبان گرجی ترجمه شده است. این تحقیق که به روش تحلیلی توصیفی صورت گرفته در پی آن است تا این بخش از حیات فرهنگی ادبی ایران را در گرجستان آشکار سازد. خدای­نامه­ها و اندرزنام...

یکی از حوزه­های مهم نمود روابط بینامتنی در ادبیات فارسی، تأثیرپذیری ازقصص گوناگونی است که پیرامون زندگی انبیای الهی در متون تفسیری اسلامی ذکر شده، و به شکل مضامین گوناگون ادبی در شعر شاعران نمود یافته است. بسیاری از تلمیحات داستانی وتفسیری به مرور زمان توسط شارحان- سنتی و جدید- از دل متون ادبی استخراج و بررسی شده است، اما برخی از این تلمیحات همچنان مغفول باقی مانده است. این پژوهش می‌کوشد با واک...

متون فارسی- عبری، متونی هستند که به زبان فارسی و به خط عبری به نگارش درآمده‌اند. سابقة پیدایش این متون به پیش از نخستین اثر فارسی به خط عربی، یعنی کتاب الابنیه عن حقایق الادویه اثر ابومنصور موفق هروی به کتابت اسدی طوسی (447 هجری قمری) بازمی‌گردد. بنابراین تحقیق دربارة این متون برای بررسی‌های تاریخی زبان فارسی امری حیاتی و بسیار مهم است. یکی از حوزه‌های بسیار مهم متون فارسی- عبری ترجمه‌های تورات...

شعر فارسی عموماً به دو حوزة تقابلی کلاسیک/ نو تقسیم می شود. این تقابل که با تأکید بر گسست تاریخی، بسیاری از امکانات شعر کلاسیک فارسی را به حاشیه می راند، به مثابه یک گفتمان قابل بررسی است؛ گفتمانی که زمینه های معرفتی و سیاسی - اجتماعی آن در آراءِ بسیاری از روشنفکران ایرانی دیده می شود، اما در نوشته های مهم ترین شاعران نوگرا، به حوزة بوطیقایی شعر گره خورده است. این مقاله به تحلیل انتقادی وجوه گفتم...

در این مقاله، بیشتر قالب‌های شعر کهن فارسی، به گونۀ ترکیبِ دو یا چند قالب در یک شعر، کاویده شده و‌ محور پژوهش، ساختارشکنی‌ها و قالب‌شکنی‌های شیخ سعدالدین انصاریِ کابلی، در حوزۀ ادب فارسی پرداخته شده ‌است. از میان شاعران کلاسیک ادب فارسی، شیخ سعدالدین، بیشتر به نوآوری و ساختارشکنی در حوزۀ شعرِ کهن فارسی دست ‌زده است؛ هنجارشکنی‌های او در قالب شعر فارسی بی‌سابقه است و در بخش‌های مختلف جلوه می‌کند. شی...

در این پژوهش به خوانش و بررسی چهار اثر برگزیده تعلیمی از متون داستانی کلاسیک فارسی؛ کلیله و دمنه، مثنوی معنوی، گلستان، بوستان در جهت همخوانی آنها با ویژگیهای و اهداف داستاهای فکری در برنامه فلسفه برای کودکان پرداخته شد. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای و قیاسی استفاده شده است و با ذکر مقدمه ای در باب غنای داستانی گنجینه ادبیات فارسی و بررسی ویژگهای اساسی داستانهای فلسفی طبق اصول مطرح شده توسط س...

بخشی از دوران تاریخی ایران را از لحاظ فرهنگی، عصر یونانی مآبی در بر می گیرد. این عصر با یورش ویرانگر اسکندرـ سردار مقدونی ـ شکل می گیرد. اسکندر در سیر تفسیرهای تاریخی تبدیل به یک شخصیت جهانی می شود که در تاریخ و ادبیات ملل گوناگون به گونه های مختلف در قالب شخصیت های حقیقی و افسانه ای مطرح شده است. منابع تاریخی اسکندر ما را با مجموعه ای از مشخصات افسانه ای و تاریخی روبرو می سازد که تصویری مبهم و...

زبان، ادب، فرهنگ و تمدن ایرانی، طی سه هزار سال در گرجستان حضور و بروزی پررنگ داشته است و بازتاب این تأثیرگذاری به خوبی در فرهنگ، ادب و هنر گرجی نمایان است. در کنار روایت‌های حماسی و غنائی بخشی از متون تعلیمی ادبیات فارسی نیز به زبان گرجی ترجمه شده است. این تحقیق که به روش تحلیلی توصیفی صورت گرفته در پی آن است تا این بخش از حیات فرهنگی ادبی ایران را در گرجستان آشکار سازد. خدای­نامه­ها و اندرزنام...

یکی از کهن الگوهای مشترک در همة فرهنگهای بشری که جلوه هایی نزدیک به هم در اساطیر، ادیان و متون ادبی اقوام مختلف بشر دارد، "کهن الگوی شهر پردیسی" است که تصویری خیالی برگرفته از خاطرة ازلی انسان از بهشت است و آرزوی تحقق جهانی با شرایط بهتر و آرمانی، مهم ترین مضمون آن به شمار می رود. از نمودهای اصلی این کهن الگو در فرهنگهای بشری، اعتقاد به شهر آرمانی است که جلوه ای ادبی را در میان انواع مختلف ادبی...