سنایی، شاعر سده ششم هجری قمری، پیشرو شعر عرفانی و اندرزی در ایران است و اولین شاعری است که اصطلاحات عرفانی را در شعر به کار گرفت . از سویی عرفان و تصوف در این قرن گسترش پیدا نمود و شعر رفته رفته از دربار رخت بربست و به میان مردم، جایگاه اصلی خویش ، رجعت نمود. آثار سنایی گنجینه ای پربار از فرهنگ مردم زمان خود به شمار می رود و بازنمای جنبه های مختلف زندگی مردم است . پایان نامه حاضر در یک پیش گفتا...

هجو از فروع ادبیات غنایی به شمار می‌رود و مانند هر گونۀ ادبی دیگر دارای ویژگی‌هایی است که آن را از گونه‌های دیگر جدا می‌کند. پژوهش حاضر در حوزه ادبیات غنایی و با هدف مقایسه تحلیلی هجو در شعر سنایی غزنوی، جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی و خاقانی شروانی که از شاعران بزرگ سده ششم هجری و سبک سلجوقی هستند، صورت گرفته است. در این پژوهش، به شیوۀ کاربرد اوزان عروضی، موسیقی، ایدئولوژی و واژگان گزیدۀ شامل ا...

حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه از برجسته ترین و تأثیرگذارترین مثنوی های عرفانی- تعلیمی ادب پارسی و مهم ترین اثر ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی (6 هـ. ق) است. سنایی پس از یک دیباچه دراز آهنگ منثور، مطالب و موضوع های این منظومه را، که تعداد آنها در بیشتر نسخه ها به 10000 بیت می رسد، در ده باب گنجانده است و برای بیان روشن تر و استوار تر مقاصد خود، که اغلب، مسائل غامض و بلند عرفانی هستند، از نوع...

در بررسی آثار ادبی مربوط به موضوع ابلیس، متوجّه وجوه گوناگون و جریان‌های مختلف در متون صوفیانه به طور عام، و در اشعار عطار و سنایی به طور خاص می‌شویم؛ حکایت نزاع عیسی(ع) و ابلیس ازجمله موضوعات مشترک در آثار این دو شاعر  به شمار می‌رود که اگرچه، در اجزاء وکارکردحکایت مذکور تفاوت‌هایی دیده می‌شود؛ لیکن هر دو شاعردر کل داستان، به دخالت روزمرۀ ابلیس در زندگی آدمی معترف‌اند؛ باتوجّه به دیدگاه متناقضی ...

اگر واقعیت را دچار بی‌نظمی و شعر را کلیّتی منسجم و درهم‌بافته بدانیم، یکی از ابزار نمود این بی‌نظمی در شعر و انسجام بخشیدن به آن، آیرونی است. هر قدر شاعر دارای تجربیاتی ناهمگون از جهان پیرامون خود باشد، مسائل به‌ظاهر متناقض، بیشتر در شعر او به ‌چشم می‌خورد. آگاهی طنازانۀ شاعر از تناقضات موجود، به متن، خاصیتی آیرونیک می‌بخشد، خواننده را به چالش فکری وامی‌دارد و دید گسترده‌تری به وی می‌دهد. تج...

حکیم سنایی در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم می‌زیست. او از نخستین کسانی است که به شکل گسترده، به نشر و تدوین مفاهیم دینی، اخلاقی و عرفانی در شعر فارسی همت گماشت. سنایی بر بسیاری از شاعران پس از خود نظیر عطار و مولانا تاثیر گذاشت و راه تازه ای را در سرودن منظومه‌های اخلاقی و دینی- عرفانی گشود. یکی از عواملی که به عمق و عظمت آثار او افزوده - به خصوص در منظومه ارجمند حدیقة الحقیقة - استفاده از آی...

دین به راستی و نیک اندیشی، از خود رها شدن و در جذبه ای معنوی به حقیقت پیوستن است؛ این روایتِ عاشقانه­ی دین­ورزی نزد عارفان ایرانی است، آنان در دین بر عشق پای فشرده اند و دیگران را نیز بدان سفارش کرده­اند. کشش و جذبه، همواره دستاوردِ فضایی است که از عشق شکل می گیرد؛ بنابراین، دین با این تعبیر، جز با عشق، سامان نمی یابد. سنایی پدر شعر صوفیانه­ی فارسی- که با اندیشه ای عارفانه، به پیکره­ی  شعر فارسی ...

در ادبیّات عرفانی ،مظاهر کمال انسانی ،پیامبران و اولیایند که خدای تعالی آنان را به ملکوت خویش رهنمون گشته و به عزّ قرب خود مباهی فرموده است . پیامبران و اولیاءو هم? مومنان از نور واحدی هستند. هر کدام از پیامبران به منزل? پیامبری دیگر و هم? آنان مظهر صفات نیک و اعمال خیر هستند .در مقابل،دشمنان آنان که بنده و برد? نفس سرکش و دل بست? علایق و شهوات مادی وحیوانی هستند همه مظهر شرارت و پلیدی اند . بناب...

تشبیه و استعاره از اصول صور خیال در شعر است. به گونه ای که شاعران ادوار ادبی هر کدام به اندازه ی توانایی خویش با توجّه به شرایط فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی و طبیعی زمان خود در خلق تصاویر شعری از این آرایه ها استفاده کرده اند. سنایی شاعر قرن ششم از بزرگ ترین سخنورانی است که برای نخستین بار تشبیهات و استعارات بدیع عرفانی را به صورت گسترده و منسجم در شعر پارسی وارد کرد تا جایی که هیچ شاعری قبل ...

امتزاج و آمیختگی اصطلاحات عرفانی و فلسفی و تبیین آن با زبان شاعرانه و هنرمندانه، زوایا و دیدگاه های مختلفی را جهت بررسی و ارزیابی این گونه آثار فراهم می آورد. کاربرد مفاهیم انتزاعی و دشوار حکمی و فلسفی در آثار منظوم عرفانی به طرق و شیوه های مختلفی در قالب حکایت های تمثیلی، داستان های تعلیمی و موعظه های اخلاقی مرسوم بوده است، از آن جا که سنایی هم شاعر است هم صوفی و هم حکیم بنا بر این آثارش را می...