قنات وقف آباد با حدود ۷۰۰ سال قدمت، تا اوایل قرن حاضر با سازوکار سنتی خود، آب مورد نیاز آشامیدن و مصارف شهری شهر یزد را تأمین می­کرد. تحولات سالیان اخیر، تغییرات اقلیمی، و تغییر در زیرساخت های شهر از جمله تأمین آب آشامیدنی از طریق شبکۀ لوله کشی شهری به تدریج نقشِ این قنات را در زندگی مردم و فضای شهری کمرنگ کرد. فقدان مستنداتِ کافی دربارۀ مسیرِ دقیقِ این قنات و سازه های آبی مرتبط با آن و ضرورتِ مستند...

در فهرست منابع و سیره پژوهی، متأسفانه نامی از کتاب «المستقصی» نگاشتۀ نیمۀ دوم قرن ششم از ابوالکرم عبدالسلام محمد بن حسن بن علی الحجی الفردوسی الاَنْدَرَسفانی ، به چشم نمی‌خورد و با آنکه جدّ و جهد نویسندگان این مقاله در دستیابی به نسخة اصلی یا نسخه بدل‌های سده‌های ششم، هفتم و هشتم هجری تا کنون به غایت مطلوب نرسیده است ، نظر  به قدمت این کتاب و جامع حدیث بودن مؤلف آن ، شناخت این اثر لازم به نظر می‌رسد...

در میان آثار ادبی فارسی، متونی با افق­های وسیع انسانی– جهانی نگاشته شده‌اند که مایه‌وری و مانایی آن­ها مرهون تناسب، تلازم، اتحاد و درهم‌تنیدگی صورت و معنا با یکدیگر است. این آمیختگی، درعین‌حال در آثار ادبی برجسته عرفانی مهیاترین زمینه تأویل و رمزکاوی به‌شمار می‌آیند و به سبب عطش مخاطبان هر دوره به نویابی، از ظرفیت­هایی فراوان برای بازخوانش برخوردارند. با در نظر گرفتن چنین وجه ماهیتی ادبیات عرفا...

ابن یمین فریومدی از شاعران معروف تاریخ ادبیات فارسی در نیمة دوم قرن هفتم و نیمة اول قرن هشتم هجری است. آنچه امروز از شعر او در اختیار ماست؛ مجموعه‌ای چندهزار بیتی در قالب‌های مختلف شعری که بخش مهمی از آن غزلیات است. از چندین دهه پیش که حسینعلی باستانی‌راد دیوان ابن یمین را تصحیح و منتشر کرد، تنها مرجع محققان برای شعر ابن یمین، همین دیوان مصحَّح وی بوده است که پس از مقابلة این تصحیح با دیگر نسخه‌ه...

عبداللّه بن علی بن محمد تبریزی مشهور به فلک علاء تبریزی از نویسندگان اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. وی سه متن آموزشی در صناعت ترسل و استیفا تألیف کرده که با نام‌های قانون‌السعادة، لطایف شرفی و سعادت‌نامه در فهرست نسخه‌های خطی معرفی شده‌اند. یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت این سه اثر قرار گرفتن آنها در شمار کهن‌ترین متون آموزشی استیفای زبان فارسی است که تاکنون شناخته شده‌اند و متأسفانه هیچ...

اواخر قرن اول هجری / اوایل قرن هشتم میلادی ،مسلمین بر شبه جزیره ایبری ( اسپانیا و پرتغال ) استیلا یافتند و تا هشت قرن ، با فراز و فرود ، بر تمام و یا بخشی از این سرزمین حکمرانی نمودند و تمدنی نوین را در زمانی که اروپا در قرون وسطی به سر می برد ، در جنوب غربی اروپا برپا کردند . اما عواملی باعث شد این تمدن بزرگ اسلامی ، به مرور و در طی هشت قرن افول کرده و در پایان قرن نهم هجری / پایان قرن پانزدهم...

مهاجرت شیعیان ایرانی به دکن از نیمه ‌قرن هشتم هجری افزایش چشمگیری داشت و در قرن دهم و یازدهم به اوج خود رسید. به‌رغم قدرت‌یابی صفویان در 907 ق و رسمیت یافتن تشیع از سوی شاه اسماعیل اول (حکـ : 907ـ930ق) و افزایش قدرت و نفوذ علمای شیعی، شمار زیادی از عالمان، مردان سیاست، شاعران، اطبا و دیگر نخبگان ایرانیِ شیعی، در این دوره به دکن مهاجرت کردند. مهاجرت این افراد، پیامدهای بسیاری در زمینه‌های اجتماعی...

چکیده دولت شیعی آل بویه(320-447 هـ.ق/932-1055م) در ایران و عراق بوسیله فرزندان بویه تأسیس گردید.گرچه دوره حاکمیت آن ها مصادف با قدرت گیری حکومت های مستقل و نیمه مستقل دیگری در قلمرو اسلامی بوده و ضعف خلافت عباسی را بوجود آورده بود اما همین دوران به عصر رنسانس فرهنگی در تمدن اسلامی معروف است.عوامل و عناصر متعددی در شکوفایی فرهنگی و تمدنی در این عصر نقش داشته اند. اما مهمترین عامل را باید «اصل م...

خواجه مجدالدّین بن احمد همگر معروف به مجد همگر از شاعران مشهور ایران در قرن هفتم هجری است. او را در ادب فارسی بیشتر از روی حکمی که در مقایسه امامی هروی و سعدی کرده است، می شناسند. وی شاعری سهل و ممتنع سراست. رباعیات متعدد و لطیف عاشقانه و گاه حکمی و اجتماعی وی، از بهترین ترانه های شعر و ادب فارسی است. تاکنون از دیوان این شاعر، نسخه مصحَّح و منقّحی تدوین و چاپ نگردیده است. تنها نسخه خطی چاپی دیوان و...

اهمیت شهر تبریز در دوره ایلخانی به دلایل اقتصادی، سیاسی، مذهبی و به تبع آن توجه به هنر باعث گسترش حضور عرفا، شعرا، اولیا و امرا در سرتا سر شهر شده و نمود بارز این امر، تکریم، توسعه و اهمیت مزارات تا اواخر صفوی است. از این رو هدف این مقاله بررسی سیر افزایش کمی این مزارات از قرون اولیه اسلامی تا اواخر صفوی می باشد. در این تحقیق گردآوری اطلاعات به روش تاریخی ـ اسنادی با دید توصیفی و پدیدارشناسانه ...