نهج البلاغه به عنوان یک میراث حدیثی مکتوب اهمیت فراوانی در فرهنگ اسلامی دارد. یکی از مهم ترین ابزارها برای فهم یک حدیث، دانستن سبب صدور آن است به طوری که در برخی مواقع عدم اطلاع از سبب صدور، موجب فهم ناقص و حتی اشتباه از متن می شود و با توجه به صبغه غالب تاریخی نهج البلاغه، بررسی سبب صدور خطبه های این کتاب از اهمیت فراوانی پیدا می کند. به همین دلیل است که برخی از شارحان نهج البلاغه بدون توجه به...

قلعه ایرج، با حدود 190 هکتار وسعت، یکی از محوطه­های تاریخی مهم ایران در دشت تهران است. تاکنون مطالعات پراکنده­ای راجع­به این محوطه انجام‌ پذیرفته که هیچ‌گاه نتوانسته است آن‌چنان‌که باید، ابعاد تاریخی و باستان­شناسی قلعه ایرج را شناسایی کند. تمامی مطالعات پیشین، تنها بر مشاهدۀ داده­های سطحی محوطه و بقایای معماری حصار مبتنی بوده است؛ از این‌رو،    نمی­توان با اطمینان درخصوص برخی از ابعاد باستان­ش...

ویژگی‌های تاریخ‌نگاری احسان طبری عبارت است از: تاریخ‌نگاری از پایین (بررسی تاریخ خلق یا تودة مردم)؛ ساختاری نگریستن به پدیده‌ها و رویدادها؛ ریشه‌یابی و بررسی زنجیره‌ای حوادث برای درک تحولات زمان حال (طبری دغدغة حال و آینده دارد)؛ توجه به رخ‌دادهای دیگر مناطق جهان و دیگر دوره‌های تاریخی برای فهم بهتر حادثه و رویداد مورد نظر خود؛ استنتاج قاعده و قانون از پدیده‌های تاریخی؛ اعتقاد به پیش‌بینی و تکر...

تاریخ علمی است که ما را از رویدادهای زمان‌های گذشته و نیز از علل و اسباب آن حوادث و رابطه میان آن‌ها آگاه می‌سازد. عنصر اصلی و کلیدی این علم، زمان است و فهم زمان و رابطه امور و اشیا با آن از شئون خاص انسان است. نویسندۀ این مقاله پس از بیان این مقدمۀ کوتاه و مطالبی درباره حقیقت زمان از نظر فلسفه و رابطه آن با تاریخ، وارد بحث اصلی مقاله، یعنی اهمیت تاریخ می‌شود و از اهمیت درک تاریخی و آگاهی از حو...

قالب بومی شدة هرمنوتیک فلسفی غربی در فضای اندیشة اسلامی معاصر بر فهم و تفسیر نصوص دینی متمرکز شده است و این تأملات هرمنوتیکی در دو عرصة سازوکار و نحوة فهم متون وحیانی و نیز تأمل در ماهیت وحی و نسبت نصّ دینی با پیامبر و واقعیات تاریخی و فرهنگی عصر نزول سامان یافته است. برخی روشنفکران معاصر با تمرکز بر نصّ دینی برداشت های هرمنوتیکی غیرمتعارف و گاه کاملاً افراطی را ارائه کرده اند که در تقابل آشکار و...

تبیین پاسخ به پرسش از چرایی یک پدیده یا رویداد است ، همان گونه کهتوصیف پاسخ به پرسش از چگونگی آن است . الگوهای اصلی در تبیین علمی دوالگویِ قیاسی -قانون وار و استقرائی -آماری بوده اند. الگوهای دیگری نیز به عنوانمکمل یا جانشین این دو الگو معرفی شده اند که در بهترین حالت بهبود یافته ویا اصلاح شدۀ آن دو به شمار می آیند. جدانگری توضیح در علوم طبیعی براساس تبیین و علوم انسانی بر اساس فهم در هم نهاده ا...