در سالیان اخیر، با توجه به رشد فزایندۀ تحقیقات میان‌فرهنگی در حوزه‌های گوناگون علوم انسانی به‌ویژه فلسفه در جامعۀ ایرانی و طرح مسائل جدی در روش این تحقیقات و اعتبار آن‌ها، دو مطلب بسیار ضروری می‌نماید: نخست بررسی روش و اعتبار فلسفۀ تطبیقی به مثابۀ الگوی رایج در این تحقیقات و دیگری ارائۀ الگویی متناسب برای انجام دادن تحقیقات منطبق با اهداف این پژوهش‌ها، یعنی تعامل و گفت‌وگوی میان‌فرهنگی. فلسفۀ م...

این مقاله، «پژوهشی میان‌‌رشته‌ای» در «فلسفۀ اخلاق» و «فرهنگ و زبان‌های ایران باستان» است که با رویکردی نوین «فلسفۀ اخلاق زردشتی» را تشریح می‌کند. این مقاله «فلسفۀ اخلاق زردشتی» را گونه‌ای از «پیامدگراییِ فراگیرِ فایده‌گرا و لذت‌گرا» می‌داند که برپایه «هستی‌شناسی، مابعدالطبیعه و الهیات زردشتی» بنا نهاده شده است. تضاد بنیادین میان «نیک» و «بد»، «لذت» و «درد» و «نیروهای زندگی» و «نیروهای مرگ» در «فل...

چکیده امروزه دکارت به‎غلط یک فیلسوف سکولار شناخته می‎شود. ما در این مقاله برآنیم نشان دهیم که در نظام فلسفی او، خداوند از جایگاه والایی برخوردار است و مبنای آن نظام را تشکیل‎می‎دهد. خداوند در نظام فلسفی دکارت نه‎تنها مبنای مابعدالطبیعه، بلکه مبنای علم و اخلاق است. در فلسفۀ دکارت، قدرت و علم الهی منشأ هر واقعیتی است؛ منشأ هرآنچه وجود دارد و نیز منشأ شناخت بشری از هرآنچه وجود دارد. خداوند نه‎تنها...

افلاطون در برخی از آثار خود، از دو بُعد معرفت شناختی و جهان شناختی، دیدگاهی بدبینانه دارد. از جنبۀ معرفت شناختی، افلاطون پس از آن که در رساله های آغازین خود، دیالکتیک سقراطی و در کراتولوس ، هرگونه روش متکی بر زبان و واژگان را در معرفت بخشی ناکارآمد یافت، در فایدون به این دیدگاه فراگیرتر رسید که آدمی در این جهان به سبب موانع گوناگون جسمانی از کسب معرفت باز می ماند. بنابراین، بدبینی افلاطون متوجه ...

ادعای این جستار آن است که معنای زندگی در فلسفۀ ملاصدرا مؤلفه­ای مشکک و متنوع است نه متواطی، و تنوع یادشده برآمده از نگاه انسان­شناسانۀ ملاصدرا است؛ نگاهی که بیان می­دارد: انسان، نه نوع واحد متواطی، که نوع مشکک یا جنس مشتمل بر انواع متباین است. از این‌رو، مسئلۀ محوری در مقالۀ حاضر بررسی تأثیر طرح تفاوت تفاضلی و تباینی انسان­ها در تنوع و تکثر معنای زندگی است. نگارندگان با روش تحلیل محتوا درصدد خو...

دکارت به‌دلیل نوآوری‌های بسیارش در فلسفه، زبان‌زد است. او را به‌درستی پدر فلسفۀ جدید نامیده‌اند و آثارش را در گروه‌های فلسفه در همۀ دانشگاه‌های دنیا می‌خوانند؛ پیوسته دربارۀ ابعاد گوناگون نظام فکری‌اش کتاب، مقاله، پایان‌نامه و رساله می‌نویسند و از جمله فیلسوفانی است که بر تمام جریان‌های فلسفی مهم در غرب از سدۀ هفده تاکنون تأثیر نهاده است. او را در میان فیلسوفان پیش از خود، بیشتر با آگوستین سنجی...

هدف: این پژوهش با هدف فهم و سنجش پتانسیلهای فلسفۀ چگونگی اسلامی در مسیر کاربردی شدن انجام شده است. روش: این پژوهش کیفی با روش اسنادی انجام شده و طرح پژوهش از نوع حدوثی و پیدایشی است. یافته‌ها:<...

«اعتدال» واژه‌ای نوپدید در فرهنگ سیاسی ما نیست، ولی از جمله واژگانی است که به‌تازگی کاربرد فراوان یافته و وارد نظام سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کشور شده است. این‌گونه واژگان اگر به‌درستی تبیین نشود و وفاق نسبی دربارۀ مفهوم آنها پدید نیاید، دشواری‌هایی را پدید خواهد آورد. «اعتدال» به‌عنوان یک ارزش دینی و مبتنی بر یک بنیاد معرفتی متفاوت با مبنای مشهور ارسطویی آن، در متون دینی ما بسیار مورد توجه بود...

این مقاله حاصل کندوکاو در این مسئله است که؛ آیا تأمّل فلسفی در خصوص تکنولوژی هسته‌ای، از تأمّل عام فلسفی در باب تکنولوژی متمایز است یا خیر؟ و آیا چنین مطالعه‌ خاصّی می‌تواند بینشی در فلسفۀ تکنولوژی ارائه نماید؟ از دو رویکرد اصلی در فلسفه تکنولوژی؛ یعنی فلسفۀ کلاسیک تکنولوژی و فلسفۀ تکنولوژی پس از چرخش تجربی، نخست در چارچوب سنت‌هایی همچون مارکسیسم و پدیدارشناسی با توجه به کلّیت یا ذات (و نه تفاوت‌ها...

این واقعیت که هانری کربن عرصۀ فلسفۀ غرب را رها کرد تا خود را کاملاً وقف فلسفۀ اسلامی و حکمای ایرانی نماید، معمولاً به عنوان گسستگی و شکافی عمیق در سیر تفکر فلسفی او تلقی می‌شود. این مقاله بر آن است تا نشان دهد که نه تنها هیچ تضاد و شکافی در کار نیست، بلکه در واقع پیوستگی عمیقی در سیر حِکمی کربن وجود دارد، پیوستگی و تداومی که از یک منشأ واحد، یعنی همان طلب هستی، هدایت می‌شود. بنابراین، کربن که به ط...