موضوع این نوشتار، بررسی اختلاف آرا در مسأله کاربست حکمت احکام در استنباط حکم، در تضییق و توسعه دلیل به واسطه آن است. تعابیر »الحکمه لاتعمم و لاتخصص«، »عدم الإطراد إثباتاً و نفیاً«، »الحکم لایدور مدار الحکمه«، و »لایکون جامعاً و لا مانعاً« تعابیر معروفی در ادبیات فقهی و اصولی معاصر است. برخی حکمت را نیز مانند علت، معمم دانسته‏اند. اخیراً متفرع بر مبنای تعمیم به حکمت، اقول دیگری نیز مطرح شده است. از د...

کان النقد یعنی الحکم علی الآثار الأدبیة عند مختلف الشعوب، ومما لا شک فیه، أن النقد العربی کان موجوداً منذ الجاهلیة حتی العصر الحاضر؛ أما الشیء الذی لا نستطیع إنکاره، فهو تأثر الأدب العربی المعاصر بالنقد الغربی، وهذا التأثر یوجد فی کل البلاد العربیة. فلهذا وجد الشعراء السوریون المعاصرون، مجالاً لأخذ هذه المناهج النقدیة الغربیة بنظر الإعتبار فی أشعارهم من الناحیة الکلاسیکیة أو الرومنتیکیة أو الواقع...

إنّ البناء الدلالی للروایه فی نسقه اللغوی یحتوی علی الأنساق السردیه والخطابیه إلی جانب الأنساق الفکریه. فالنقد السوسیونصی یدرس البناء الدلالی للنص من المنظور السوسیولوجی اکتفاء بالنص دون الرجوع إلی خارجه. وتتجلی العلاقات الحواریه القائمه فی البناء الاجتماعی للروایه من الناحیه الجمالیه فی إطار هذا الاتجاه النقدی، إمّا بدیموقراطیه الأصوات فی الروایه البولیفونیه، وإمّا بهیمنه إیدیولوجیه واحده فی الرو...

الملخّص ولد محمد رضا الشبیبی الشاعر والسیاسیّ الکبیر فی النجف الأشرف عام 1889م- 1306هـ. ترعرع فی بیت یتعصب للمذهب والدّین ویحب الأدب ویمیل إلیه، هذا إضافهً إلی أنّ قدراته الذّاتیه ونبوغه الفطری قد ساعداه إلی أن یبلغ الذروه فی الشعر فی وقت مبکر من عمره فأصبح بعد مدّه وجیزه رائداً من الروّاد وقطباً من أقطاب الحرکه الفکریه والنهضه الأدبیه والثقافیه والاصلاح الاجتماعی والدینی والسیاسیّ فی العراق المعاصر. یم...

إنَّ لقیاس الشبه تعریفاً بسیطاً هو: أنه حمل شئ علی شئ بوجه شبهی معتبر لدی علماء النحو، فینتقل الحکم من المحمول علیه إلی المحمول.   وقد بسط هذا القیاس نفوذه علی جمیع المواضیع النحویه والصرفیه، وکان له دور وظیفی مهم فی تعلیل الظواهر اللغویه، وفی کونه دلیلاً یستدل بـه العلماء لدعـم آرائهـم، وغیر ذلک مما ستراه فی هذه المقاله مشروحاً، ولعل أهم سبب جعله یتمتع بهذا الدور الوظیفی الخطیر هو ما اتصف به من مزای...

شهد عصر الإمام السجادg موجة الفساد العام و الزیغ عن مبادئ الدین نتیجة لما أثاره الحکم الأموی الفاسد من العصبیات القبلیة، و ما روّجه من أنواع الفساد و الانحرافات العقائدیة، و ما مارسه من تضعیف الروح الثوریة و القیم الإسلامیة. فعمل الإمام السجادg علی مواجهة هذه الموجة و توعیة الأمة الإسلامیة لئلا تنحدر وراء هذه الموجة ـ نظراً للإختناق الشدید الذی صبغ عصره ـ بالتوفّر علی نوع خاص من الأدب، هو أدب الدع...

بعد از هجرت پیامبر اکرم به مدینه، نخستین تجربه ی حکومت اسلامی در آن سرزمین شکل گرفت. شهر مدینه پایگاه اصلی دیانت و سیاست در عصر پیامبر(ص) بتدریج دچار تحول گردید و مرکزیت سیاسی خود را از دست داد. با روی کار آمدن امویان که اساس حاکمیت خود را بر پایه ی گرایش های قومی و قبیله ای بنا نهادند و جایگزین شدن سیاست دنیوی به جای سیاست دینی این مرکز مهم، بیش از پیش به انزوا کشیده شد. با دگرگون شدن مبنای خل...

الملخّص هذه الرساله معنیه بـ « دراسه المضامین الحکمیه فی دیوان أبی الفتح البستی » اعتماداً علی المنهج الوصفی التحلیلی إلی جانب المنهج الإحصائی. و قد تألّفت الدراسه من ثلاثه فصول: أمّا الفصل الأوّل فیعالج معنی الحکمه فی اللغه و الاصطلاح، ثمّ الحکمه فی القرآن و السنّه، ثمّ أقسام الحکمه و أهمّیّتها، ثمّ یتطرّق إلی الشعر الحکمی و ارتباطه بالشعر التعلیمی و الشعر الغنائی، کما یدرس الفرق بین الحکمه و المثل، و ب...