بسیاری از علوم و فنون که در اختیار انسان امروزی است با تجربه و تلاش ایرانیان کشف و  به انجام رسیده است. شایان توجه است که زنان در این عرصه پیشگام بوده و سهم بسزایی داشته اند. نیاکان ما در سرزمین آفتاب با درایت و بینش برتر نسبت به سایر ملل، فرهنگ و تمدنی شگرف آفریدند که نور آن تاکنون در شرق و غربِ عالم پرتو افشانی می‌کند اما دریغ و افسوس که خود، ریشه این میراث گرانبها را به درستی نشناخته و چه بسا...

مدحت پاشا یکی از رجال سیاسی برجسته عثمانی در قرن نوزدهم میلادی است. از او با عنوان پدر مشروطه اول و واضع قانون اساسی 1876 م. یاد می کنند در این مقاله با استفاد از نظریه پخش هاگراستراند بازتاب عمل و اندیشه او در نزد دولتمردان و روشنفکران ایرانی مورد ارزیابی قرار می گیرد. نتیجه حاصله این است که عمل و اندیشه مدحت پاشا اگرچه مورد توجه رجال سیاسی و روشنفکران ایرانی بوده اما به سبب وجود موانع ساختاری...

در بین اقوام و مللی که در زمینه پزشکی و بهداشت و سلامت انسان ها به تکاپو پرداخته و در این میان به دستاوردهای قابل ملاحظه ای دست یافتند، ساکنان اولیه ی فلات ایران نقش بارز داشته و از ملل پیشرو محسوب می گردند، به گونه ای که این ساکنان فلات ایران، مردمانی بودند که آنها را باید نخستین جراحان دنیای قدیم و نخستین پزشکانی به شمار آورد که به سلامت انسان ها اندیشیده و برای تأمین سلامت افراد کوشیدند. آری...

شاهنامه مهم ترین و ارزشمندترین متن حماسی ملی ما ایرانیان است. حماسه ای که جدّی ترین درون مایه اش به شکل «جنگ و نبرد» جلوه کرده است. بررسی و تحلیل چرایی این جنگ ها هم می تواند در شناخت شاهنامه به مخاطب یاری برساند و معرّف شاهنامه گردد و هم می تواند در شناختن و شناساندن بخش مهمی از فرهنگ ایران باستان نقش مهمی داشته باشد. بر این بنیاد بررسی و تحلیل چرایی نبردهای شاهنامه به ویژه جنگ های بزرگ ایرانیان...

ازدواج با خویشان از جمله اقسام برجسته درون‌همسرگزینی در ایران محسوب می‌شود که در فرهنگ عامیانه نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. در میان انواع مختلف ازدواج فامیلی، ازدواج دخترعمو ـ پسرعمو دارای بیشترین فراوانی است. پرسش اصلی مقاله حاضر، «چگونگی وضعیت نگرشی و رفتاری ایرانیان در خصوص ازدواج فامیلی» می‌باشد. بر همین اساس، الگوهای نظری مختلف در دو دسته کلّی «الگوهای ساخت‌گرایانه» و «الگوهای ارزش‌محور» تقسیم‌...

بسیار روشن است که ایرانیان در عصر عباسی، خدمات ارزنده ای را در راستای تحقق اهداف حکومت عباسی و ماندگاری نمودن تمدّن و فرهنگ ایرانی- باستانی، ارائه داده اند و سازماندهی دستگاه عباسی را بر عهده گرفتند. از این رو دبیران، وزیران، سرداران و والیان خلافت عباسی، بیشتر ایرانی بودند بر این پایه، طبیعی است که توجه ویژه ای از جانب آنان برای نشر و گسترش فرهنگ ایرانی-باستانی صورت پذیرد. بخشی از این تأثیر گذا...

یکی از قدیم ترین انواع ادبی دنیا داستان است. داستان گرچه در دورۀ اخیر و چند قرن پیش با دُن کیشوت سروانتس پا به عرصۀ ظهور نهاد، امّا در بین ملل متمدّن گذشته، از جمله ایران سابقۀ کهنی دارد. وجود داستان های گوناگون در فرهنگ ایرانیان نشان از زندگی این نوع ادبی در این سرزمین است؛ هرچند داستان جدید با آنچه ما در ادبیّات قدیم خود داریم، بسی تفاوت دارد؛ امّا می توان برای نشان دادن این تفاوت از اصطلاح قصّه بر...

ابتنای نظام آموزش های سنتی در دوران صفوی- قاجاری بر آموزش قرآن و متون دینی، علاوه بر ایجاد تاثیر اساسی در ادبیات مکتوب، اجزا و واحدهای بیانی بسیاری در زبان روزانه مردم- چه زبان طبقات باسواد و تحصیل کرده و چه زبان طبقات عوام- نیز ایجاد کرده چنان که بخش بزرگی از ادبیات گفتاری مورد استفاده در زندگی هر روزه این مردم به نوعی برگرفته از عبارات و اذکاری است که در قرآن و فرهنگ دینی و مذهبی آمده است. هم...

مهاجرت ایرانیان کمونیست به اتحاد شوروی در دو دوره به وقوع پیوست: دورۀ اول که از آن به «موج اول» یاد می شود، مربوط به سال ۱۹۲۲م است که طی آن ابوالقاسم لاهوتی و ۱۵۰ نفر از همراهانش وارد خاک شوروی شدند؛ موج دوم مهاجرت بعد از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد که طی آن گروهی از ایرانیان کمونیست که برخی از آن ها اهل فرهنگ و ادب بودند، وارد خاک شوروی شدند. یکی از این مهاجران اهل ادب و فرهنگ شاعرۀ جوان، ژاله ب...