خاموشی همواره به عنوان یکی از اصول عرفانی مدّ نظر عرفا قرار داشته است. در این پژوهش پس از بررسی انواع خاموشی و اسباب توجه عارفان بر ضرورت خاموشی، به بررسی چرایی و چگونگی سخن گفتن عارف پرداخته شده است. پژوهش حاضر با اتکا بر دو کتاب مثنوی معنوی و فیه ما فیه مولوی و با رهیافتی تأویلی بر اساس شیو? توصیفی-تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای و استنادی صورت گرفته است.

با ملاحظه و بررسی تطبیقی مثنوی معنوی و دیوان شمس، اندیشه‌ها و مضامین مشترکی در این دو اثر عظیم ادبی دیده می‌شود. برخی از این اندیشه‌های مشترک، در دیوان شمس به‌اجمال و ابهام و در مثنوی مشروح و با‌ روشنی بیش‌تر آمده است. از این‌رو، مقایسة این دو اثر بزرگ و یافتن مطالب و نکات مشترک آن‌ها می‌تواند در برطرف‌کردن ابهام ابیاتی از دیوان شمس نیز مؤثر افتد. در مقالة‌ حاضر، علاوه بر جست‌وجوی اندیشه‌های مش...

مثنوی مولانا، بدون شک یکی از شاه‌کارهای جهان ادب بشمار می‌رود که در میان ملّت‌های مختلف مقبولیتی ویژه یافته است. از جمله کشورهایی که همواره به مثنوی از ابعاد مختلف پرداخته‌اند، هندوستان است که فرهنگ و ادب پارسی، در این کشور از مرتبتی ویژه برخوردار است. مثنوی معنوی در طول سالیان گذشته، در هند بارها بچاپ رسیده و مورد شرح قرار گرفته است. این کار توسط دانش‌مندانی بزرگ و ادیبانی گران‌قدر هم‌چون عبدا...

از لحاظ سبک شناسی، مشخص شده است که شیخ بهایی در اشعار خود خصوصاً دو مثنوی « نان و حلوا» و « شیر و شکر » دارای سبک مشخص فردی نیست بلکه از سبک دوره ایی پیروی کرده است. سبک شعر او ، سبک عراقی است که در آن ویژگی هایی از سبک خراسانی و هندی دیده می شود که در این بین، سبک خراسانی نسبت به سبک هندی نمود بیشتری دارد. در سبک شعر او، ویژگی هایی از مکتب وقوع نیز دیده می شود از اینرو بعضی از اهل فن، به کاربرد...

انسان از لحظه شناخت خود و جهان‘خواسته بداند ازکجا آمده و به کجا می رود اندیشه گذر از این جهان همچون گردش روز شب وتغییر فصول‘ بر دل و جانش سایه سیاهی افکنده که نه راه قرار درآن را داشته ونه راه فرار ازآن را.در نگاه شعرای عارف ‘ زندگی جاوید یعنی تحول و تکامل انسان از خاک تا افلاک. به همین خاطر سنایی غزنوی و بعد از او مولوی عاشقانه به توصیف سرای جاوی پرداخته و قیامت را لقاء الهی وبهشت را زمان وصا...

تمثیل بخش اعظم منظومه های عرفانی ادبیات کهن را دربرمی گیرد که اکثر مآخذ آنها دین و اسطوره است. تمثیل، در داستان های مثنوی معنوی و حتی در غزلیّات مولانا، جایگاه والایی دارد. تمثیلی که در ادبیات مدّ نظر است، بیشتر حکایاتی در جهت توضیح و تفسیر اعتقادات اخلاقی و عرفانی است که نمونه ای از ادبیّات تعلیمی تخیّلی محسوب می شوند تا جاذبه بیشتری داشته باشند. در حقیقت، زبان و بیان مولانا بیشتر به شیوه تمثیل رم...

میرزا محمدعلی متخلص به «سروش» یکی از شاعران بزرگ دوره قاجار و از پیروان سبک خراسانی است. سروش در پیروی از سبک خراسانی استعداد خاصی داشته و طبع خود را درسرودن انواع قالبهای شعری اعم از قصیده ، غزل و مثنوی آزمود و اشعاری بدیع خلق کرده است. دراین پژوهش سعی براین است عوامل گوناگون موثّر در ایجاد موسیقی بیرونی، درونی، کناری و معنوی شعر سروش اصفهانی مورد بررسی قرارگیرد. پژوهش حاضر به بررسی جنبه های چه...

رساله ی حاضر حاصل کوششی است در سالهای دراز در راه دست یابی به زبده ی اندیشه های دو تن از نام آوران ادبیات تعلیمی – عرفانی ایران: حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنائی غزنوی و مولانا جلال الدین محمد بلخی. نویسنده کوشیده است نخست با استفاده از دو اثر اصلی این شاعران و نیز با یاری جستن از شرح و تفسیرها و کتابهای تحلیلی، برجسته ترین جنبه های نظام فکری سنائی و مولوی را به صورت موضوعی فهرست کند، آن گاه ب...

یکی از موضوعات حساس، پیچیده و غامضی که در عرفان اسلامی مطرح می باشد "کرامت" است. این عمل خارق العاده که بدون بکار بردن ابزار و وسایل مادی به دست اولیای الهی و عارفان ربانی به ظهور می رسد، در کنار مهمترین خرق عادت ها از جمله معجزه، معونت، و اهانت مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد. "کرامت" رابطه ی بسیار نزدیک با ولایت دارد و در ذیل مسائل ولایت می گنجد. مهمترین و برترین نوع ولایت، ولایت تکوینی است ...