امیرمؤمنان علی بن ابیطالب(ع) از صدر اسلام تاکنون به دروازه شهر علم نبوی مشهور است، نگاه و بیان ایشان نسبت به قرآن کریم همواره مرجع مفسّران و محققان بوده است . در این زمینه، یکی از رابطه های عمیق نهج البلاغه با قرآن، تعلیل آیات قرآن در کلام علوی است. حضرت در قسمت هایی از نهج البلاغه به تعلیل آیات پرداخته و علل و چرایی کلام الهی را در قرآن مجید بیان می دارد. در واقع، می توان در نهج البلاغه پاسخ عق...

مناظره‌ عِمران صابی با امام علی بن موسی‌الرضا(ع) سه محور عمده دارد: ذات و صفات الهی، کیفیت آفرینش و ویژگی‌ها و اقسام آفریدگان. اهتمام نوشتار پیشِ رو بر بسط و شرح محور دوم ( کیفیت آفرینش) است. این مقاله می‌کوشد تا با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن ارائه‌ تصویری از گفتار امام(ع)، تبیین‌ها و تفسیرهای مختلف را احصا و منطق حاکم بر آن را آشکار کند. بحث کیفیت آفرینش بر سه موضوع اساسی استوار است: نحوه‌ آفری...

تحلیل گفتمان حاصل تعامل کنش‌های زبانی و غیرزبانی، اندیشگانی، فرهنگی و تعامل یا تقابل ایدئولوژی‌ها است که لایه‌های درونی در متن را تحلیل تا به معناهای عمیق آن دست یابد. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان بر پایه برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی ایدئولوژیک ون دایک، به تحلیل مناظره امام رضا(ع) و جاثلیق در اثبات نبوت پیامبر(ص) می پردازد. امام(ع) در انتخاب واژگان از کلماتی ا...

 احتجاج و مناظره یکی از راه‌های تبلیغ، دفاع از عقاید و کشف حقیقت، می‌باشد. از این رو یکی از بخش‌های مهمی که در شیوه تبلیغ ائمه معصوم (علیهم السلام) باید به آنها توجه نمود، احتجاجاتی است که ایشان در برابر مخالفان انجام می‌دادند. دوران امام حسین (ع) نیز از این امر مستثنی نیست. ایشان با توجه به اینکه آموزه امامت از سوی   معاویه و معاندان مورد خدشه و تردید قرار گرفته بود  با احتجاجات و مناظ...

در هنر دوران مسیحیت پی یتا از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار بوده و صحنه های متعددی از درد و رنج حضرت مریم و عیسی (ع) را به گونه ای که مادر، فرزندش را در آغوش کشیده و بر زانو حمل می کند، به تصویر درآورده است. نمونه های قدیمی از صحنه پی یتا با ترکیب بندی مثلثی دیده می شود که یادآور نقش برجسته های مهر در حال کشتن گاو یا قربانی مقدس در نیایش گاه میترایی بوده که قرن ها پیش از شکل گیری معماری و هنر مسی...

هرچند در متون عرفانی عموماً از اختلافات مذهبی خبری نیست، با این حال نمی توان وجود آنها را در کتب عرفانی نادیده گرفت. مقاله حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی تألیف شده است، نقاط اشتراک و اختلاف تفاسیر عرفانی فریقین را به لحاظ متنی و محتوایی، ذیل داستان حضرت موسی(ع) و خضر(ع) مورد بررسی قرار می دهد. روشمندی در تدوین متن، تداعی مفهوم سلوک و پرورش زبان عرفانی، از جمله اشتراکات مهم تفاسیر عرفانی است. دقت...

نوشتار حاضر نقد مقاله على بن ابى طالب نوشته وگسیا وگلى یرى است که در دائرة المعارف اسلام به چاپ رسیده است. چهره اى که از على(ع) در این مقاله ترسیم شده، غیرواقعى و تحریف شده است. در تمام مقاله، سه محور اساسى درباره شخصیت سیاسى ـ مذهبى على(ع) مورد تأکید و توجه مؤلف قرار گرفته است: الف) على(ع) و خلفا; ب) على(ع) و مواجهه با مخالفان; ج) على(ع) و کفایت لازم سیاسى و اجتماعى براى حل مشکلات حکومت. در ...

نسبت فقه و اخلاق، نه‌تنها از دیرباز محل تأمل عالمان دینی بوده و ذهن آنان را مشغولساخته است، بلکه در شرایط امروز، به‌دلیل تحولات اجتماعی و فرهنگی گسترده در زندگی بشر و تغییرات رخ‌داده در سبک زندگی، نیاز حس‌شده به توسعة فقه و نیاز به پاسداشت از جایگاه اخلاق در حیات اجتماعی، بازنگری در این مسئله ضرورتی افزون یافته است. در میان ائمه اطهار(ع) چنین می نماید ک...

روش‌شناسی تفسیری یکی از مهم‌ترین علوم در حوزة قرآن‌پژوهی است که می‌تواند به شیوه‌های مختلف فهم و تفسیر قرآن را از آن استخراج نمود. میزان آشنایی مفسّر با متن و مؤلّف نیز ارتباط مستقیم با این فهم دارد. این ویژگی در حضرات معصومین (علیهم‌السّلام) به سبب قرابت‌ ایشان با متن قرآن و عالم وحی، مطالعة روایات تفسیری را از دو بُعد دارای اهمیّت مضاعف می‌کند. اوّل از حیث القای محتوا و دوم به جهت الگوگیری از شیوة ...

شیخ عباس قمی به عنوان یکی از محدثان، مورخان و مولفان توانمند سده 14 هـ. ق. بینش و روش خاصی را در گزینش و ارائه گزارشات تاریخی ـ که اکثر این گزارشات در حوزه تاریخ شیعه، بالاخص زندگانی ائمه معصومین (ع) است ـ داشته است. با غور و بررسی در محتوای تألیفات شیخ عباس قمی می توان به تاریخنگری و تاریخنگاری وی پی برد. به طور معمول علایق و اعتقادات هر مورخی، اعم از مذهبی، سیاسی و اجتماعی و یا علائق و تجربه...