در کاریکلماتور، هنرمند برای گریز از تکرار سخنان عادی و خسته‏کننده، هم‏چنین برای برانگیختگی و تأثیرگذاری بر مخاطب، باید جهان پیرامون خود را برخلاف عادت و انتظار خوانندگان، دیگرگونه جلوه دهد. در واقع یکی از ویژگی‏های اساسی و شگردهای ادبی که نویسنده، می‏تواند با استمداد از آن به مقصود نائل آید، استفاده از شگرد آشنایی‏زدایی است. این شگرد ادبی به طرق و صورت‏های مختلف نظیر آشنایی‏زدایی معنایی، ساختار...

چند مسئله در داستان خسرو و شیرین، نظیر نحوۀ رسیدن و آشنا شدن این دو شخص، سرانجام غم‌انگیز آن‌ها، به‌رغم ظاهر پرنشاط رمانس‌های فارسی و میزان کنش شیرین در روایت نظامی درخور توجه است. بدین سبب، برای دریافت چگونگی شکل‌گیری داستان و فرجام غم‌انگیز شخصیت‌های مهم آن به بررسی و تحلیل ساختار روایت نظامی از داستان خسرو و شیرین پرداخته‌ایم. روایت خسرو و شیرین با یک پی‌رفت کامل آ...

در این مقاله که حاصل مطالعه دیوان ناصر خسرو از رهگذر تأمل در بعضی از خلقیات این شاعر است به بررسی سه امر پرداخته ایم. یکی ذکر پاره ای از ویژگیهای شخصیتی و اخلاقی ناصر خسرو و دوم پاسخ به شبهاتی که در آنها ناصر خسرو را مردی صرفأ زاهد و شعر او را منحصرأ زاهدانه گفته اند و سوم آنکه از خلال بررسی تعدادی از استعارات دیوان او نشان داده ایم که ناصر خسرو به ملاحظهء شدت نفرت از جهل و غفلت عامهء مردم آنا...

 منظومة خسرو و شیرین نظامی بهترین منظومة عاشقانة او و جزء بهترین داستان‌های عاشقانة شعر فارسی است. از رموز موفقیت آن، نحوة استفادة نظامی از عناصر داستان در این منظومه در قیاس با مقلدانش و دیگر داستان پردازان شعر کهن فارسی است. اگر اثر نظامی را با دیگر شاعرانی که در ادبیات کهن منظومه­های عاشقانه سروده­اند، مقایسه کنیم ارزش کار نظامی مشخص     می­شود. از جمله ویژگی‌های مثبت به کاربردن عناصر داستان...

قصّه­ها و تمثیلات مثنوی مولانا جلال­الدّین محمد بلخی، مقدّمة واقعی شناخت مثنوی و راه ورود به اقلیم ناشناختة آن است. چون در تعلیم مولانا، حقیقت از شریعت جدایی ندارد و طریقت هم سِرّ حال انبیا را نشان می­دهد، از جست و جو در آن چه به حالات و مقامات انبیا و اولیا در مثنوی آمده است، سِرّ طریقت و حقیقت را بهتر می­توان درک کرد. بدین گونه با تأمّل در سِرّ این گونه قصّه­هاست که می­توان به لطایف اسرار مثنوی راه یافت.