کتاب‌آرایان ایرانی با توجه به سابقه‌ای که پیش از ظهور اسلام در نقاشی داشتند، از سده‌های چهارم و پنجم هجری به بعد برای لذت بخشیدن به جان و روح انسان، نخست مصحف‌ها و سپس نسخه‌های دیگر خطی را مذهَّب و مصوَّر ساختند. در ابتدا نقوش به کار رفته در حوزه کتاب‌آرایی ایرانی‌ـ اسلامی ساده و مطلق با رنگ‌های محدود و به‌ویژه زر ناب بود و از قرن ششم هجری به بعد عناصر رنگی متنوع دیگر اضافه شد. از این زمان به بعد س...

اژدها جانور افسانه ای بزرگی است که معمولاً به شکل سوسمار یا مار غول پیکر تصویر شده است. اژدها، افسانه ها و داستان های زیادی را در ادبیات و فرهنگ ایران به خود اختصاص داده است و نقش آن در بسیاری از آثار هنری دیده می شود. جدال اژدها با قهرمان و موجوداتی همچون شیر و سیمرغ از موضوعاتی است که بیش از همه در هنر ایران دیده می شود. در بیشتر این نقش ها، جنبه اهریمنی و دیوخوییِ اژدها مشاهده می شود. اژدها در...

آفرینش زیبایی در هنر ایران بر اصل تزئین استوار است. در معماری ایرانی قبل و پس از اسلام، عنصر تزئین نقش اساسی دارد و حضور تزئینات که عمدتاً پرکار و متنوع می باشند، از معماری و ساختمان جدایی ناپذیر است. از دوره هخامنشی و ساسانی و پس از اسلام تا پایان دوره قاجار شاهد زیبایی شناسی مبتنی بر تزئین هستیم. نقاشی ایرانی نیز در عین روایت گری، سراسر تزئین است. آنچه از نقاشیهای قبل از اسلام سراغ داریم، م...

در دنیای امروز تنوع زیادی که در طراحی موضوعات مختلف فرهنگی، سیاسی، تجاری، هنری و اجتماعی وجود دارد باعث شده که گرافیک از شاخصه¬های فراوانی برای بیان مقاصد مختلف برخوردار باشد. یکی از این شاخصه¬ها نشانه¬های گرافیکی می¬باشند، که به عنوان شناسنامه برای هر مکان و سازمانِ رسمی و غیر رسمی به¬شمار می¬روند. در این میان بهره¬گیری از پیشینه¬ی تاریخی و هنری ایران، همواره مورد توجه طراحان بوده است. در این پ...

در این مقاله، به بررسی ویژگی‌های بصری روزنامه‌های قاجار و تطبیق این ویژگی‌ها در دو دوره چاپ سنگی و سربی پرداخته شده است تا از این طریق، بتوان به تاثیرگذاری نوع چاپ در گرافیک این آثار پی برد. در این راستا، با بررسی نمونه‌های موجود در کتابخانه ملی و مرکز دایره المعارف، تعداد 60 عنوان از روزنامه‌های عصر قاجار، با معیار مدت زمان انتشار و همچنین نزدیکی با معیارهای مقبول امروزی در گرافیک مطبوعاتی، مط...

در انتهای سدۀ 13 ه‌.ق و طی دهۀ اول سدۀ 14 ه‌.ق شکل و نقشۀ باغ‌های تهران تغییر کرد و نوعی باغ با نام پارک ایجاد شد. بررسی باغ‌ها در یک دهه پیش از این رویداد نشان می‌دهد شکل باغ‌ها کماکان با باغ‌های اصیل قاجاری تهران هم‌خوانی داشته و در عین حال برخی تغییرات در باغبانی و آرایش گیاهان آغاز شده است. تغییرات وسیعی که به تغییر شکل باغ‌ها انجامید در باغ‌شاه و پس از آن در پارک‌های امین‌الدوله، ظل‌السلطا...

خط و خوشنویسی به‌ویژه نقاشیخط، گویای فرهنگ غنی ایران است. نقاشیخط، اصطلاحی است برای توصیف نوعی نگارش توأم با رنگ‌آمیزی که در آن از شگردهای خوشنویسی سنتی استفاده می‌شود. در هنر انتزاعی ارزش‌های زیباشناختی اثر در قالب و رنگ نهفته است که نتیجه آن، آثار هنری نیمه سحرآمیز و نیز هنر تزئینی ناب است. استاد صداقت جباری یکی از هنرمندان برجسته عرصه نقاشیخط می‌باشد. در این مقاله که باهدف تحلیل آثار نقاشیخط...

شعر به‌مثابۀ ابزاری مؤثر و سودمند، حضوری گسترده در متون تاریخی ایرانیان داشته و کارکردهای گوناگونی را در بیان روایت، عهده‌دار شده است. حافظ، حافظۀ تاریخی و ایرانی ماست و از زمرۀ شاعرانی که برخی از اشعارش، توجه تاریخ‌‌نگاران ایرانی را به خود جلب کرده است. آگاهی و دانش تاریخی حافظ، انگیزه‌های تاریخ‌نگاران از واردکردن شعر وی در متون تاریخی، خصوصاً کارکردهای آن در بیان روایت، موضوع پیچیده و شایستۀ د...