طرح اندیشۀ تفکیک بین دین و فلسفه در سال های اخیر از سوی حوزۀ معارف خراسان، چهرۀ جدیدی از مکتب اخباریگری و نصگرایی به نمایش گذاشته و بار دیگر توجه محقّقان عرصۀ دین پژوهی را به مسئلۀ نسبت عقل و دین از دیدگاه عقلگرایان و نصگرایان معطوف کرده است. در این میان، چگونگی رویارویی ملا محسن فیض کاشانی(اندیشمند قرن یازدهم) با این مسئله همواره با ابهام همراه بوده است. برخی او را به اخباری یاد میکنند و برخی د...

جایگاه عقل فعال در فلسفۀ مشاء مسئله ای بغرنج است. یکی از مطالبی که در بارۀ آن وجود دارد این است که ارسطو از عقل فعال سخن نگفته، اما شارحان اسکندرانی و نوافلاطونی وی آن را ساخته و پرداخته اند. ابن سینا به عنوان فیلسوفی مستقل-که به اشتباه وی را نمایندۀ مشاء در حکمت اسلامی معرفی کرده اند و خود وی این مسئله را رد می کند- در بارۀ عقل فعال دیدگاهی دارد که ضمن تلائم با فلسفۀ خود او متفاوت با دیدگاه شا...

عقل فعال بعد از ارسطو جایگاه متفاوتی در اندیشۀ فیلسوفان داشته است. هریک بنابر نیاز و خلأیی در فلسفة خود جایگاه عقل فعال را تعیین می کردند. افلاطون کلیات را قائم به ذات، مجرد، و ثابت می دانست که در عالم محسوس نبودند. او نیازی به وجود عقل فعال حس نمی کرد، اما ارسطو، در مخالفت با استاد خود، کلیات را در امور محسوس قرار داد، از آن جا که ارسطو از عقل به صورت مبهم و در مقایسه با حس سخن گفت، برای تبیین...

عقل مطمئن ترین منبع معرفت بشری، میزان و راه تشخیص درست و نادرست ، حق و باطل، صدق و کذب ، خیر وشر و خوشبختی و بدبختی است. قرآن کریم عالی ترین معیار فضیلت انسان بر سایر مخلوقات جهان مادی را عقل می داند. (اسراء/70) در اهمیت عقل همین بس است که خداوند به واسطه آن به انسان شایستگی تعقل را ارزانی داشته است. و انبیاء را که محبوب ترین بندگانش نزد او هستند، از میان عاقل ترین انسان ها برانگیخت و از آنان پ...

موضوع رابطه عقل و دین همواره یک مسأله اساسی و مطرح در میان متکلمان و فلاسفه مسلمان و غیره مسلمانان بوده و هست. در میان متفکران و فلاسفه اسلامی ابونصر فارابی در این رابطه نقش بسزایی دارد. زیرا پس از آشنایی مسلمانان با عقل گرایی یونان و سر گرفتن این بحث که شاید این پدیده محصول بیگانه باشد، فارابی بود که با اعتقاد به هماهنگی بین عقل و دین، باب جدیدی به روی فلسفه اسلامی گشود. بابی که راه را برای فل...

یتناول البحث معرکه الحیوان الوحشی فی القصیده فی العصر الجاهلی، ویبیِّن مکانه الحیوان فی حیاه الإنسان حینذاک، ویدرس أبرز معارکه فی القصیده: معرکه الثَّور الوحشی، ومعرکه الحمار الوحشی، ثمَّ معرکه الظلیم. ویتناول آراء نقاد درسوا الدلاله فیهذه المعارک، وذهبت آراؤهم فی ثلاثه اتجاهات: الاتجاه الذی یریأنها استطراد فی النص الشعری، والاتجاه الذی یری أنها ذات صله وثیقهبالأسطوره، أما الثالث فیری أنهامعادل لصراع...

برتری کشف عرفانی بر عقل فلسفی ازجهت حضوری‌بودن علوم مکاشفات و لزوم سنجش و مستدل‌کردن کشف عرفانی با عقل، مسئله‌ای دوری در معرفت‌شناسی است که باید راه‌حلی برای آن یافت. عقل امری مشکک است، کشف نیز در مراتب مختلف سلوک دارای رتبه‌های معرفتی یکسانی نیست؛ لذا باید نسبت مراتب مختلف عقل با مراتب متفاوت کشف در داوری میان عقل و کشف در نظر گرفته شود. این مقاله ابتدا به بررسی نظر اهل منطق و فلاسفه و اهل عرف...

زندگی در جامعه ی امروز مستلزم داشتن تفکر نقاد است و آموزش آن، در نظام آموزش و پرورش ضروری به نظر می رسد. تفاوت بین رویکردهای مختلف تربیتی در ضروری بودن آموزش تفکر نقاد، تردید ایجاد نخواهد کرد. تربیت دینی یکی از وجوه تربیت است که در عصر حاضر با جدیت بیشتری پیگیری می شود. در تربیت دینی، دیدگاه های مختلفی وجود دارند که دیدگاه عقلانی در تربیت دینی یکی از آن هاست. هدف کلی پژوهش این است که با بررسی و...

این پایان نامه یک روش جدید یادگیری تقویتی برای ایجاد آرایش منظم عامل ها ارائه می دهد. آرایش منظم عامل ها به معنی قرارگرفتن آن ها در یک شکل منظم همچون مربع، مثلث، و هشت ضلعی می باشد. مسئله مذکور یک مسئله چند‍ عامله می باشد که در اینجا از روش های یادگیری برای حل آن استفاده می شود. اکثر کارهای گذشته در مورد آرایش منظم از یادگیری تقویتی یا به صورت تک عامله و یا در محیطی گسسته استفاده شده است، لذا د...

جهان امروز دارای تفاوت هایی بسیار با دوران گذشته است. عنصر اصلی تفاوت های مربوط را می توان در «کیفیت عقلانیت» و «نوع خردورزی» خلاصه کرد. عقلانیت نوین و مدرن، با وجود قابلیت ها و توانایی ها، کاستی هایی نیز دارد که محتاج بازاندیشی های گسترده است. از آن جا که «مولانا جلال الدین محمد بلخی»، دارای دیدگاه های بدیع، جامع و انتقادی نسبت به عقلانیت است، در این مقاله با الهام از اندیشه ها و افکار بلند وی...