چکیده: تردیدی در این نیست که هر کسی بخواهد قرآن کریم را تفسیر کند و به مراد واقعی خداوند از آیات کریمه دست یابد. نیازمند آن است که اصول و قواعدی را در نظر بگیرد و روش تفسیر خود را بر آن بنا نماید، این قواعد و اصول که به قواعد تفسیر مشهورمی باشند، عبارتند از مجموعه ای از ضوابط و قوانین کلی برخاسته از مبانی عقلی، عقلایی و نقلی که وسیله استنباط معانی قرآن قرار می گیرند و رعایت آنها، مفسر را از گر...

مثنوی معنوی از آثار بزرگ عرفانی است که مولوی در این مجموعه با گفتمان قرآنی خود آموزه­ها و تعالیم بسیاری را در اختیار سالکان قرار می­دهد. وی در عرصۀ تأویل آیات قرآن نیز نظرات خاصی دارد و با ذوق عرفانی خود سعی کرده جوانب مختلف معنایی آیات قرآن را تشریح کند. اولین کسی که به تقلید از مولانا به سرودن مثنوی پرداخت و از آموزه­های مثنوی معنوی بهره برد، فرزندش سلطان­ولد است؛ وی اگر چه در عرصۀ عرفان به ت...

هرمنوتیک دانشی است نوپا و برخاسته از غرب که رسالت کلی آن راهگشایی جهت درک و فهم متونی است که بر حسب طبیعت موضوع خود تفسیر پذیر هستند و چنانچه افق فکری گوینده و مخاطب نیز در آنها متفاوت باشد راهیابی به محتوای آنها و بویژه درک مقصود گوینده آنها مشکلتر است. هرمنوتیک در شرق اسلامی با نیازهای مربوط به تفسیر قرآن و فهم متون روائی به طور عام و در قلمروی محدودتر با مباحث متداول در بخش الفاظ از اصول فق...

چکیده: شکی نیست که هر کس بخواهد قرآن کریم را تفسیر کند و به مقصود واقعی خداوند از آیات کریمه دست یابد نیازمند، اصول و قواعدی است که روش تفسیر خود را بر آن استوار سازد، و قواعد تفسیر به، دستورالعمل های کلی برای تفسیر قرآن مبتنی بر مبانی متقن عقلی، نقلی و عقلایی گفته می شود که رعایت آنها تفسیر را ضابطه مند می کند و خطا و انحراف در فهم معنا را کاهش می دهد. یکی از تفاسیری که آیات قرآن را تا حدود ز...

مسأله ی ما در این پژوهش، فهم هرمنوتیک عرفانی قرآن در اندیشه ی ابن عربی است. البته در عرفان ابن عربی، واژه ی هرمنوتیک وجود ندارد و اصطلاح تأویل اصطلاحی است که می تواند با واژه ی هرمنوتیک معادل باشد. پس ما می توانیم برای درک مراد عارف از هرمنوتیکِ قرآن، در باب تأویلِ عرفانی پژوهش کنیم. برای آن که بدین مسأله پاسخ دهیم، از مدخل هرمنوتیک کلاسیک، رمانتیک و فلسفی، در فهم هرمنوتیک عرفانی قرآن وارد شده ای...

چکیده برخی آیات قرآن بر جامعیّت معارف قرآن دلالت دارند، امّا برخی این آیات را بدین معنا می‌دانند که همه چیز در قرآن وجود دارد. اطلاق ظاهری این آیات از سویی، و درک نکردن این حقیقت برای عموم مردم از سویی دیگر سبب شده است تا برخی به توجیه منظور الهی در این آیات بپردازند. همین امر سبب شده است تا در نحوة اظهار نظر دانشمندان اسلامی دربارة قلمروی موضوعات قرآنی تعارضات مختلفی ایجاد شود. بعضی از این متفکّر...

وجوه شباهت­ها و تفاوت­های موجود بین شخصیت­های اساطیری و تاریخی و بیان آن می­تواند تاثیر و تاثر ممتد اسطوره و تاریخ در طول زمان و نتیجه­ این تاثیرات را نشان دهد. کیومرث همواره در اساطیر ایران به عنوان نخستین انسان که در ظاهر نیز تفاوت چشمگیری با انسان امروزی دارد، مطرح می­شود؛ اما در شاهنامه، فردوسی هرگز او را نخستین انسان نمی­شمارد. به نظر می­رسد این امر متأثر از جهان بینی و نگاه اسلامی فردوسی ...

چکیدهفعالیت اجتماعی زنان ازجمله مسائلی است که دست یابی به دیدگاه قرآن درباره آن بسیار حائز اهمیت است. به طوری که عمل به فرامین الهی می تواند راه گشای بسیاری از مسائل و مشکلات اجتماعی گردد؛ هرچند آیات 33 احزاب و 34 نسا در ظاهر با فعالیت اجتماعی زنان منافات دارد؛ در این پژوهش با بررسی آرای فریقین ذیل این آیات و بیان دیدگاه هرکدام از این مکاتب، خط مشی قرآن راجع به این آشکارا ترسیم می-شود. هر چند د...

دین اسلام که اساس دعوت خود را بر برهان و دلیل و منطق نهاده است، اهمیت ویژه ای برای احتجاج قائل بوده و شیوه و روش های کاربردی آن را از طریق پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت او (ع) به ما آموخته است. معصومین (ع) در احتجاج و رویارویی های خود با منکران و معاندان دین، به امور گوناگونی استشهاد می نمودند. سنت و حدیث پیامبر اکرم (ص)، عقل، اجماع مسلمانان، تاریخ، سیره انبیای پیشین و ... از جمله این امور می باش...

موضوع محوری این رساله، بررسی نقش التفات در فرایند فهم متن قرآن است. برای نیل به این هدف، در ابتدا موضوعاتی در ارتباط با معنا و انواع آن و نیز مسایلی که در فرآیند فهم متن باید به آن ها اهتمام ورزید مطرح می شود. همچنین مفهوم متن و ابزاری که برای رسیدن به معنای آن مورد استفاده قرار می گیرد، بیان خواهد شد. در ادامه سخن از خروج از مقتضای ظاهر، عدول و نیز مقایسه بین بلاغت و اسلوب به میان خواهد آمد. س...