نظریه بیداری اسلامی که مقام معظم رهبری درمورد انقلاب های خاورمیانه ارائه کرد، روشی متوازن و مبتنی بر حضور توأمان مردم و ارزش های الهی در جامعه است. دیدگاه امام خمینی (ره) نیز بر همین اساس بوده است. دو عنصر آفت بیداری اسلامی است: 1. تحجر و جزم اندیشی؛ 2. خودباختگی. بر این اساس، بیداری اسلامی در مقابل افراط گرایی و نیز تفریط و خودباختگی قرار می گیرد. نظریه بیداری اسلامی درپی مصادره انقلاب های منط...

چکیده غالباً در مطالعات روابط بین­الملل، امنیت کنش­گران به­خصوص در عرصه منطقه­ای به­عنوان یکی از اصول مسلم در سیاست­خارجی کشورها انگاشته می­شود؛ به­ویژه آنکه مسائل سیاسی- امنیتی بعد از تحولات بیداری اسلامی در منطقه، نوعی بهم پیوستگی در میان بازیگران منطقه به­وجود آورده است که این مسئله بر تشدید دغدغه­های امنیتی در خاورمیانه افزود. به­همین دلیل، امروزه بازیگران منطقه­ای در خاورمیانه که دارای منا...

سابقه‌ی گروهای سیاسی و احزاب سیاسی در جهان اسلام، به‌خصوص در منطقه‌ی خاورمیانه، ریشه در اندیشه‌های اسلامی و تعلقات این اندیشه‌ها در چند صدسال اخیر دارد به‌طوری‌که پس از دوره‌ی عثمانی شاهد تبدیل این اندیشه‌ها و دگرگونی‌شان در قالـب احـزاب و گروه‌هـای سیاسی هستیم. مهم‌ترین بخش تحولات خاورمیانه در جهان اسلام رخ می‌دهد، جهان اسلام در عمل مناطقی از شـمال افریقـا تـا خاورمیانـه و آسیای مرکزی را شامل ...

از سال 2011، منطقۀ خاورمیانه دچار دگرگونی‌های سیاسی- اجتماعی عمیقی شد، این قیام‌های مردمی که از کشور آفریقایی تونس آغاز شد، به کشورهای خاورمیانه نیز سرایت کرد و ساختارهای پیشین قدرت را تحت‌تأثیر قرار داد. چگونگی مدیریت و جهت‌دهی به این تحولات، پرسش اصلی این مقاله است. در واقع، پرسش اصلی این است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به ایجاد تغییرات در منطقة خاورمیانه در سال‌های 2014-2011 چگونه پرد...

گفتمان خاورمیانه ای جمهوری اسلامی ایران دکتر حسن بشیر تاریخ دریافت: 13/08/1387 تاریخ پذیرش: 11/10/1387 چکیده ایران پس از انقلاب اسلامی، گفتمان ویژه ای را در سطح جهان و به ویژه، در خاورمیانه به وجود آورده است که نه تنها اختلاف اساسی با قبل از انقلاب داشته بلکه ماهیت آن نیز متفاوت است. این تفاوت بر سه محور «اسلام گرایی»، «استقلال گرایی» و «وحدت گرایی» متکی است. اسلام گرایی پایۀ اصل...

قدرت نرم امروزه از جمله مفاهیم اثر گذار در سیاست بین الملل است. با توجه به مزیت های قدرت نرم کشورها درصدد استفاده از این جنبه از قدرت در راستای تامین اهداف ملی، منطقه ای و بین المللی خود هستند. براساس تعاریف قدرت نرم، قدرت نرم از طریق تولید آموزه ها، ارزش های خاص و جذاب، بنیان های ارزشی و ارکان حمایتی دولتها و در واقع با استفاده از عنصر جذابیت و اقناع، نه پاداش و تهدید و زور؛ به تاثیرگذاری بر س...

با توجه به حضور اسلام به ‌عنوان عنصر تعریف کننده اصلی ملت‌های خاورمیانه و از سوی دیگر، شکست و بی‌اعتباری گفتمان‌ها و الگوهای معاصرِ مدعی و کنشگر در صحنه سیاسی این منطقه، اسلام و جهت‌گیری اسلامی، انتخاب طبیعی ملت‌های خاورمیانه است. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که این بیداری و وقوع خیزش‌های جدید در منطقه خاورمیانه عربی، نشان از دوران جدید در عرصه روابط بین‌الملل داشته که ممکن است سبب‌ساز نوع...

دیپلماسی عمومی فرایند ارتباط مردم یک کشور با عامه مردم کشورهای دیگر برای شناساندن ایده‌های خود و شناخت ایده‌های آن‌ها و آرمان‌های ملی، معرفی نهادها، فرهنگ و هنجارها و تبیین اهداف سیاست‌های خود را شامل می‌شود. گفتمان قوی انقلاب اسلامی ایران نیز قوی‌ترین ابزار هنجارساز و تأثیرگذار در منطقه خاورمیانه و جهان اسلام بوده و اثرات تعیین‌کننده آن مورد اذعان موافقان و مخالفان نظام جمهوری اسلامی ایران می‌...

این مقاله ضمن طرح مسئلۀ جایگاه تهران در شبکۀ شهری جهانی، مدل «جی. اِن. سی» را معرفی می‌کند. سپس، پیوند شبکه‌ای کلان‌شهر تهران را با استفاده از این مدل تعیین می‌کند. در این‌ راستا، از داده‌های آماری و شاخص حضور 100 شرکت جهانی در 315 شهر استفاده شده است. هدف مقاله، معرفی مدل «جی. ان. سی» و تعیین رتبه و میزان پیوند شبکه‌ای تهران در شبکۀ شهری جهانی و شبکۀ شهری خاورمیانه و به‌ویژه کشورهای اسلامی پیرا...

توافق هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5، موسوم به برجام و اجرایی شدن آن دارای پیامدهای منطقه‌ای مختلفی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی بوده است. این مقاله در پی یافتن پاسخ‌های مناسب به این پرسش اصلی است که از منظر محافل غربی، پیامدهای خاورمیانه‌ای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) برای جمهوری اسلامی ایران کدامند؟ و پرسش فرعی مقاله این است که آیا از نگاه آنان توافق هسته‌ای منجر به ایجاد ت...