عبداللطیف بغدادی طبیب، زیست‌شناس، پژوهشگر، مورخ و حکیمی ذوفنون است که کتاب الافادةوالاعتبار را متأثر از همین مهارت‌های خود تدوین کرده است. این کتاب که بیشتر در زمرﮤ تاریخ‌های محلی مصر شناخته شده است، صرف‌نظر از ارزش علمی، به‌علت برخورداری از روش خاص مؤلف در جمع‌آوری اطلاعات و تنظیم داده‌ها، با سایر نوشته‌های تاریخی پیش و پس از خود متفاوت است. بی‌شک این مهم در پژوهش‌های تاریخی مهم و درخور توجه ا...

رشیدالدین فضل‌الله همدانی (645-718 ق/ 1247- 1318 م) طبیب، مورخ، وزیر و سیاستمدار برجسته سلاطین بزرگ ایلخانی، غازان و اولجایتو، به شمار می رود. بدون تردید فعالیت‌های اجتماعی این وزیر مدبر و دانشمند در گرایش سلاطین متأخر ایلخانی به اعمال یک سلسله اقدامات اصلاح طلبانه خصوصاً در زمینه اقتصادی و توسعه شهر و روستا و تثبیت نظام مالیاتی به نحو کاملاً چشم‌گیری مؤثر بوده است. از این روی شایسته است فعالیتها...

«سکوت» یکی از مفاهیم بنیادین عرفان، به ویژه عرفان اسلامی، است. یکی از کسانی که به این سکوت عرفانی نائل می‌شود و تولد دوباره می‌یابد، مولوی است. مطالعه در آثار او و رابطه‌اش با شمس تبریزی نشان می‌دهد که شمس، خاموشی و سکوت را به مولوی آموخت تا از درون مولوی متشرع، مولوی عارف و عاشق ‌زاده شود. این طبیب حاذق روان دریافته بود که انباشتگی اطّلاعات در مولوی مهم‌ترین مانع است و به همین دلیل به او آموخت ...

    درختچه حرّا، به افتخار ابن­سینا فیلسوف و طبیب شهیر ایرانی که او را اَویسنا (Avecina) می‌شناختند نام علمی اَوسینا (Avicennia) را به خود گرفته است. این مقاله قصد دارد تا ویژگی­های آناتومی چوب این درختچه که یکی از مهمترین گونه‌های جنگل‌های ماندابی ایران است را مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور سه دیسک چوبی از تنه سه درخت بالغ تهیه و به نمونه­های مکعبی کوچک تبدیل شدند. سپس توسط میکروتوم از آنها نمون...

رکن اصلی و تفکیک ناپذیر جمله فعل است و ساختمان آن دارای اشکالی چون: فعل ساده، پیشوندی، مرکب، پیشوندی مرکب، عبارت فعلی و فعل های لازم یک شخصه می باشد. بحث و بررسی های زیادی در خصوص ساختمان فعل صورت گرفته است، لیکن دربارۀ ساختمان عبارت فعلی، به صورتی بایسته، پژوهشی جامع صورت نگرفته است. در این مقاله کوشش می شود تا با توجه به نظر دستورنویسانی چون خانلری، احمدی گیوی، ابوالقاسمی، انوری، فرشیدورد و ا...

مقدمه امور طبیعیه که شالوده و اساس سلامت و حیات انسان از دید طب ایرانی بر آن بنا نهاده شده است بر هفت اصل کلی استوار می باشند که ارکان، اولین آنها است. گرچه پرداختن به مبانی علمی و عقلی این چهار رکن از مباحث فلسفه قدیم است، لیکن؛ به دلیل قطع ارتباط پویندگان این رشته با علوم پایه و پیش نیازهای طبیب سنتی و همچنین به دلیل تغییرات مفهومی و کاربردی واژگان در طول زمان، بررسی مفهومی و موضوعی آنها از ج...

یکی از نکته هایی که ابوریحان بیرونی در کتاب تحقیق ماللهند مطرح کرده، گرایش یا اعتقاد عبدالله ابن مقفّع به مانی و سنّت مانوی و راه یافتن باورهای مانویان، از راه ترجمه کلیله و دمنه، به باب برزویه طبیب و دیگر بخش های این کتاب است. سخن ابوریحان، سرآغاز پژوهش های گسترده ای در این زمینه شد که اغلب ناظر بر عوامل متنی است. امّا بررسی عوامل فرامتنی، نتایج دیگری به دست خواهد داد؛ عواملی مانند: پیوند کسانی ک...

حرارت در علم نوین کیفیتی است که باعث افزایش حرکت مولکول ها می‏شود. بقای انسان وابسته به نگهداری حرارت درونی تا حدی است که افعال بدنی در آن به درستی انجام گیرد. از دیدگاه طب سنتی، حرارت دو نوع است: غریزی و اُسطُقُسی. حرارت غریزی، حرارت ذاتی است که گرمی آن سوزندگی، تعفین و فساد ندارد. در طب سنتی، طبیب برای تعیین گرمی و سردی مَلمَس بیمار از دست خود استفاده می کند، اما ملمس بیمار برای تعیین حرارت غریزی ...

در فقه شیعه در باب مسؤولیت پزشک با عنوان «ضمان طبیب» دو نظریه ی عمده مطرح است. اکثر فقها (مشهور) پزشک حاذق و ماهر را اگر چه مرتکب تقصیری نشده باشد، ضامن می دانند؛ در مقابل، اقلیت فقها (غیرمشهور) وی را ضامن نمی دانند که عمده ی دلیل آن ها اصل برائت است. قانون مجازات اسلامی نیز به پیروی از نظر مشهور، مسؤولیت مطلق را پذیرفته است. این در حالی است که اصل برائت به علت دارا بودن مبانی دینی، اخلاقی و ان...

در یکی از قدیمی ترین قوانین - قانون حمورابی- که در حوزه ی پزشکی وجود دارد در مورد وظایف و مسؤولیت های پزشک سخن رانده، و در برابر سهل انگاری های وی مجازات های سنگینی در نظر گرفته است. البته در کتب دینی بر طبق ضرورت به این مهم پرداخته شده است. در این میان اوستا به پزشک و وظایفی که بر عهده دارد توجه خاص داشته به گونه ای که یکی از منابع الهام قوانین پزشکی آن زمان بوده است. در آن جا بیان شده که طبیب...