آموزه ولایت حلقه اتصال دو جریان مهم تشیع و تصوف در عالم اسلام است‏، از این رو درونمایه اصلی آثار پیشگامان هردو جریان سیره و سخنان اولیا بوده است. این جستار به تحلیل و نشان دادن سیمای علی(ع) در سه اثر سترگ جلال­ الدین محمد مولوی (مثنوی‏، کلیات شمس و مجالس سبعه) و گزارش افلاکی از مناقب او اختصاص دارد. مولانا (604-672ق)‏ که بی­ تردید خود از کاملان طریقت است، سلسله طریقت و حتی نَسَبیت مادری خود را به...

وقتی از بلاغت در سدۀ هشتم هجری و هم‌زمان با دورة رواج سبک عراقی در شعر پارسی سخن به‌میان می‌‌آید توجه به شرف‌الدین رامی و تألیفات بلاغی وی ناگزیر است. از رامی سه اثر در بلاغت بر جای مانده است: تحفة‌الفقیر یا بدایع‌‌الصنایع، حقایق‌‌الحدایق، و انیس‌العشاق. مشخصة کلّی این آثار، مانند دیگر آثار بلاغی سده‌‌های هفتم تا نهم هجری، عمدتاً، تقلید‌‌ها و تحریر‌‌هایی است از کتاب‌‌های بلاغی پیشین، یعنی آثار را...

خودستایی پدیده ای است که از دیرباز در بین برخی از شاعران ایران زمین وجود داشته است. آن ها برای نشان دادن عظمت کارشان، خودستایی هایی گاه معمول و گاه اغراق آمیز در آثارشان آورده اند. زمینه ی چنین خودستایی هایی گاه باز می گردد به هنر ادبیات که هر کدام از این شاعران سعی داشته اند خود را شخصی واجد نبوغ یگانه در آن معرفی کنند و خودشان را از دیگر شاعران برتر بدانند و گاهی مسئله از این فراتر رفته و خود...

جلال الدین محمد مولوی از فقیهان، عارفان و شاعران بنام قرن هفتم هجری است. او تا بیست و چهار سالگی، علوم مختلف زمان خویش را آموخت و پس از مرگ پدر به جای وی به وعظ و تدریس نشست. وی که از فقیهان برجسته ی عصر خویش به شمار می آمد؛ در امور مختلف مرجع مردم بود. این فقیه متشرّع پس از آشنایی با شمس تبریزی به بازنگری در امر دین پرداخت. وی که به لحاظ شرایط فکری و محیطی، مستعد چنین تغییری بود، به عقیده ی وی،...

رساله حاضر، در بردارنده بحثی تحلیلی در ارتباط با انواع شکواییه در سبک عراقی است. نظر به اینکه، سبک عراقی یکی از مهم ترین و وسیع ترین سبک ها در ادب فارسی به حساب می آید و در مقایسه با سبک خراسانی بیشتر درونگراست تا برون گرا، یکی از موضوعات محتوایی و بسیار برجسته این سبک، شکواییه است. بنابراین شکواییه در سبک عراقی اهمیت فراوان می یابد و موضوع از نظر زمانی، قرن هفتم تا نهم هجری را در بر می گیرد.عو...

از زمانی که شعر زبان گویای عرفان گردید جنبه رمزگونگی نیز با آن ملازم شد. شمس مغربی که از پیروان مکتب ابن عربی(محی الدین) است، گرایش‌های عارفانه و صوفیانه‌ ای درشاعری به این جنبه دارد و در این راه به تأسی از مراد خود مفاهیم و مضامین عالی تصوف را به صورت سمبلیک بیان کرده است.یکی از شیوه های زبان نمادین شعر عرفانی که در کلام شمس مغربی و بسیاری از شاعران عارف مشهود است‌کاربرد پدیده های طبیعی: دریا،...

رساله مثالیه در مسئله عالم مثال و به قلم شیخ بهاء الدین محمد لاهیجی است. به گفته محدث ارموی او همان قطب الدین محمد بن علی اشکوری است که کتاب محبوب القلوب را نوشت. در این رساله از ویژگی.های عالم مثال، شواهد اثبات آن از آیات و روایات و عقل، چگونگی تعلّق نفس به بدن مثالی، مُثُل افلاطونی، تناسخ و امر معاد جسمانی بحث شده است.

در این پایان نامه کتاب سواد العین فی حکمه العین اثر شمس الدین محمد بن احمد خفری مورد تصحیح وتحقیق قرار گرفته است. این اثر یکی از آثار مهم خفری دانشمند قرن دهم هجری قمری میباشد که حواشی او بر شرح حکمه العین میرک بخاری است.خفری دارای آثار متعددی در زمینه های مختلف دانش است که در مقدمه تحقیق به آنها اشاره شده است. تعلیقه بر شرح تجرید ملاعلی قوشجی، حواشی بر شرح حکمه العین میرک بخاری، الأسفار الأربع...

خواجه شرف الدین شاپور (ارجاسب) تهرانی رازی، تخلص به "فریبی، شاپور، شاهپور" ازگویندگان شیعی مذهب نیمه دوم قرن دهم ونیمهء اول قرن یازدهم است. او ازگویندگان اولیه سبک هندی است که غالب ویژگی های این سبک در شعر او به چشم می خورد. درکنار سبک هندی، سبک خراسانی، عراقی و مکتب وقوع نیز بر شعر او تاثیر گذارده است. بنابراین سبک او تلفیقی از سبک های رایج زبان فارسی است و مرحلهء گذر شعر فارسی از سبک عراقی به...

مولانا جلال الدین محمدبلخی، شاعر و عارف نام دار گستره زبان و ادب فارسی صاحب آثاری بس ارج مند چون مثنوی، دیوان شمس و فیه مافیه است که هر یک از آن ها پژوهش هایی گسترده را  در برداشته و هنوز میدان تحقیق در این باب فراخ است. از میان این آثارگران قدر، فیه مافیه به مجلس گویی های صوفیانه اختصاص دارد. در این بحث، پس از معرفی مختصر «مجلس گفتن» یا وعظ گویی های صوفیانه، به پیوندهای موضوعی فیه مافیه با مثن...