در بخش نخست این مقاله به اهمیت و ویژگیهای کتاب الاشارات و التنبیهات در میان آثار فلسفی ابن سینا از قبیل: نوآوری در تبویب مطالب و تعیین عناوین فصول، نثر زیبا و ادیبانه و در عین حال موجز و رمز گونه، شرح مبانی و اصطلاحات عرفانی با تکیه بر اصول و براهین فلسفی در نمطهای آخر این کتاب اشاره شده است. دانشمندان بسیاری بر این کتاب شرح و حاشیه نوشته اند که از مهمترین آنها شرح متکلم بزرگ اشعری امام فخر را...

مسائل ابن ازرق مجموعه سوالاتی است از واژگان قرآنی که نافع بن ازرق خوارجی، از ابن عباس به عمل می آورد. او تلاش می‏کرد تا شاید بر مثل ابن عباس چیره گردد. ابن عباس که مفتخر به همنشینی با پیامبر اکرم 6و نوشیدن جرعه ای از دریای علم وحکمت امیر مومنان علی بن ابی طالب علیه السلام بود همه پرسشهای او را با استناد به اشعار عرب جواب می دهد، این مجموعه سوالات گسترده‏ترین اثری است که از ابن عباس در مهارت وی ...

چکیده زبان عربی یکی از قدیمی ترین زبان های دنیاست اولین کتابی که در مورد دستور زبان نوشته شده، الکتاب سیبویه است که قرنها از نگارش آن می گذرد. بعد از ظهور اسلام و انتشار زبان عربی در سرزمین هایی که زبان عربی زبان مادری آنها نبود، نیاز به آموزش این زبان بیش از پیش احساس شد. از این میان ابن مالک که یکی از بزرگ ترین نحویان عرب و کتاب او به نام الفیه از مهمترین کتب نحوی به شمار می رود که یک م...

رساله مزبور مشتمل است بر نمطهای هفتم، هشتم، نهم و دهم کتاب الاشارات و تنبیهات ابن سینا که با استفاده از نظریات ارباب علم و فلسفه و عرفان و گلچینی از کتب فلسفی - اسلوبی ساده و روان، ترجمه و شرح گردیده. خواجه نصیرالدین طوسی که از حکمای بزرگ اسلامی است متون کتاب اشارات و تنبیهات ابن سینا را شرح کرده و چون شرح مذکور را تا کنون کسی ترجمه نکرده است و آنچه که در این باب در برخی کتب آمده، بصورت پراکنده...

چکیده     ابن عباس به عنوان یکی از مفسران بزرگ و بلند مرتبه قرآن کریم از شعر جاهلی برای فهم و درک واژگان نامأنوس قرآن کمک می­جسته است. پرسش­های نافع بن ازرق و پاسخهای ابن عباس با استناد به اشعار جاهلی که قریب به دویست مورد است، سندی است دالّ بر تاکید بسیار این مفسر برجسته بر اهمیت شعر در بیان لغات غریب قرآنی. این شیوه که از آن به «تفسیر لغوی قرآن» تعبیر می­شود به اذعان اکثر محققان علوم قرآنی، ...

یکی از مهم ترین آثاری که همواره مورد توجه محققان عرصه های فلسفه هنر، نقد ادبی و فن شعر قرار گرفته، بوطیقای ارسطو است. در دنیای اسلام، ترجمه ها، شرح ها، و تلخیص های متعددی از بوطیقا نگاشته شده است، که فن شعر ابن سینا از معتبرترین آنها دانسته می شود. در این مقاله کوشیده شده تا ضمن مقایسه فصول فن شعر ابن سینا با بوطیقای ارسطو و برشمردن اضافات توضیحی ابن سینا بر بوطیقا، نشان داده شود که فن شعر، ترج...

ممّا لاشکّ أنَّ لهذه القصیده بین القصائد العربیه مکانهً رفیعه ﻓﻲالتراث العرﺑﻲ، لِأنّها أنشدَت ﻓﻲ حضره النبیِّ(ص) وبها نال کعب بن زهیر العفو بعد أن اُهدردَمُهُ ،إنّ هذا الشرح أﻱ «بانت سعاد» لابن هشام الأنصاری ،صاحب کتاب «المغنی» القیّم من أجود ما خلّفه فی العربیه. لأنّه قام بشرح هذه القصیده التی تشتمل علی سبعهوخمسین بیتاً بالتفصیل و استشهد بالآیات القرآنیه و الأحادیث النبویه و الشواهد الشعریه و أمثال العرب،و له نظ...

تاریخ طبرستان از بهاءالدین محمد بن حسن بن اسفندیار معروف به ابن اسفندیار، کاتب آملی، یکی از کتاب های تاریخی محلی معتبر ایران است. نثر این کتاب مصنوع است و در سال ۱۳۲۰، به همت عباس اقبال آشتیانی تصحیح و منتشر شده است. در باب چهارم از مجلّد اول، در شرح حال علما، زهّاد، کُتّاب، اطبّا، شعرا و فلکیون سخن می گوید. شاعرانی مانند دیواره وز (مسته مرد)، باربَد جریری طبری، قاضی هجیم، اصفهبد خورشید مامیطری و... ...

عمرو بن خالد واسطی معروف به «ابو‌خالد واسطی» و «عمرو بن ثابت بن هرمز» مشهور به «عمرو بن ابی‌المقدام» دو تن از راویان حدیث در قرن دوم هجری اند. در بارۀ گرایش فکری این دو تن، بین رجالیان امامی اتفاق نظر وجود ندارد. مقالۀ حاضر می‌کوشد گرایش فکری این دو را با تکیه بر قراین تاریخی معلوم سازد. یکی از ملاک‌های مهمی که به این منظور به کار گرفته می‌شود، توجه به محتوای اخباری است که از اینان نقل شده است....

در این مقاله کوشش شده است که انگیزه و علت استمداد مفسران بلندپایه به شعر عربی در فهم الفاظ غریب قرآنی روشن شود و شیوه ای را که برای نخستین بار حبرالامه و فقیه اهل البیت ابن عباس در استناد به شعر جاهلی ابداع کرده است با آوردن مثالهای گوناگون واضح گردد و روش هر یک از مفسران بزرگ اسلامی از قبیل زمخشری و طبرسی و ابوالفتوح رازی و نظایر آنها در اعتماد به شعر جاهلی در فهم الفاظ غریب قرآنی شرح داده شده...