پیشرفت علمی تمدن اسلامی اگر چه به عقیدۀ بسیاری از محققان مخالف با آن، از تمدن‌های پیشین (ایران، روم، مصر و...) نشأت گرفته، ولی باید پیشرفت‌های علمی جهان را مرهون عالمان و اندیشمندان این تمدن بزرگ دانست. با بوجود آمدن این نهضت علمی در عصر عباسی، خدماتی در عرصه علم و دانش و همچنین اختراعات و اکتشافات به مردم جهان تقدیم شد. در این خصوص نیاز بود که با این نوع دانش افزایی تمدن اسلامی در عصر عباسی بی...

به‎رغم آنکه اطلاعات و آگاهی‎های ما از حرمسرا در عصر عباسی بسیار اندک است و نیز حضور زنان مسلمان در عرصه‌‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی تا پیش از عصر دوم عباسی، چندان که باید نظام‎مند نیست، در عصر دوم عباسی (232 - 334 ق)، به‎ویژه ایام خلافت مقتدربالله (295 - 320 ق)، با پدیده‎ای به نام قهرمانگی مواجه می‎شویم. قهرمانه عنوان زنانی بود که واسطۀ حرم با دربار خلفا بودند و بسته به توانایی و نفوذش...

سلاجقه عراق عجم به حاکمان سلسله ای محلی اطلاق می شود که در سال 511 هـ .ق پس از تقسیم حکومت سلجوقیان بزرگ به دو شاخه شرقی به مرکزیت خراسان و شاخه غربی به مرکزیت اصفهان و همدان بین مدعیان قدرت، در منطقه جبال یا عراق عجم پایه ریزی شد. سلاجقه عراق عجم در طول مدت زمامداری خود، در مقاطع مختلف از سویی با شاخه شرقی حکومت به رهبری سلطان سنجر و از سوی دیگر با خلفای عباسی و حاکمان محلی و امرای ناراضی همچو...

چکیده: تاریخ نگاری از دغدغه های مهم اندیشمندان سلف بوده است از این روی مورخین، بسیاری از وقایع مهم تاریخی را مضبوط کرده اند. با وجود اینکه آنان در ضبط وقایع تاریخی زحمات فراوانی متحمل گشته اند، متأسفانه در نگارش تاریخ اندیشه، کوتاهی بزرگی صورت گرفته است، به طوری که باید اذعان کرد کتابهای تاریخی، خصوصاً مصادر اولیه از تاریخ اندیشه تهی اند. خاندان های بزرگی مانند امویان که حدود یک قرن و بنی العب...

موسیقی یکی از جلوه های هنری جوامع و ملل از آغاز تا کنون و بعنوان یک بلاغت موثر روحی، دارای پستی و بلندی ها و احساسات عالی و نماینده روح ملتها بوده است. خاستگاه و منشأ پیدایی آن، متن جامعه و بر اساس نیازهای اجتماعی بوده که نسبت به نوع تحولات و تغییرات اجتماعی، شکل و محتوای آن نیز از گذشته تا امروز دچار تحول شده است. جزیره العرب در میان سرزمینهای عرب، پیش از آغاز اسلام، به جز شعر که در حدود یک قر...

معزالدوله بویهی در سال 334هـ.ق بغداد را تصرف کرد و اندکی بعد خلیفه عباسی المستکفی را عزل کرد. دوره آل بویه با توجه به قدرت آن حکومت و نیز عدم تعصب مذهبی ناشی از عدم پایبندی آنها به آیین رسمی، دوره ای درخشان و محیطی آرام برای صاحبان آرا و افکار و مذاهب مختلف فراهم آورد تا به بیان اندیشه های خود بپردازند. در این دوره متکلمین بزرگی از سه مکتب کلامی اشعری، معتزله و شیعی در بغداد و سایر قلمرو آل بوی...

یورش مغول، نخبگان و توده های جامعه اسلامی را با آزمون بزرگی روبرو کرد که از پذیرش ایلی(تسلیم شدن) تا مقاومت را دربر می گرفت.هر چه از زمان یورش های اولیه می گذشت، به همان نسبت روحیه مقاومت جای خود را بر ایلی می داد.خواجه نصرالدین طوسی از جمله نخبگانی بود که در آخرین یورش هدایت شده از دربار مغولستان در معرض این آزمون قرار گرفت.این مقاله در صدد تبیین و تحلیل مواضع خواجه در قبال یورش هلاکو و چرایی ...

پس از ورود برخی از علمای شیعه به حوزۀ سیاست در دورۀ شاه تهماسب اول، مرحلۀ جدیدی در مناسبات علما و فقهای شیعی آغاز شد. این مناسبات اگرچه در دورۀ شاه اسماعیل دوم با وقفه ای کوتاه مدت مواجه گردید، ولی هیچ گاه قطع نشد و در طی دورۀ صفوی تداوم یافت. مسئله این است که آن بخش از علما و فقهای شیعه که در دورۀ شاه تهماسب وارد صحنه سیاسی شده بودند و حتی شاه برخی از آن ها (از جمله محقق کرکی) را اختیاری در ام...

پادشاهان صفوی، از موقعیتی قدسی‌گونه برخوردار بودند. گفته می‌شد آن‌ها معصوم هستند و علم لدنی، اقبال خاص شاهی، توانایی انجام دادن معجزه و پیش‌گویی آینده را دارند. خانه شاه مقدس و محل بست بود. اشیایی که با شاه تماس داشتند، مقدس می‌شدند و قدرت شفابخشی داشتند. شاه به سبب برخورداری از چنین موقعیتی، به خودش اجازه می‌داد تا احکام شریعت را نادیده بگیرد و مرتکب منکرات شود. مردم از نفرین شاه می‌ترسی...

چکیده                                                                            ماسبذان و مهرجانقذق از ایالت‌های مهم قرون اوّلیۀ اسلامی تا قرن پنجم هجری بوده‌ و از نظر موقعیت جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و مذهبی از مناطق مهم خلافت عباسی به شمار می‌رفته است. این پژوهش در پی یافتن پاسخی به این پرسش است که چه دلایلی باعث شد تا ایالات مذکور که با موقعیت جغرافیایی استان ایلام همخوانی دارند، د...