انتقام‌‌ که امروزه نوعی ناهنجاری اخلاقی و عدالت بدوی به شمار می‌رود، از جمله پندارهای حاکم بر آثار حماسی است که در ایلیاد و اودیسۀ هومر، همانند حلقه‌های ارتباطی، حوادث را منطقی و پیوسته کرده و در هر سه بخش اساطیری، پهلوانی و تاریخی شاهنامه، امری بسیار مهم و واجد قداست تلقی شده است. با توجه به اینکه یکی از بهترین روش‌های تبیین هر مسئله‌ای، مقایسۀ آن با نمونه‌ای هم‌شأن ...

شکنجه از قدیمی‌ترین پدیده‌های زندگی اجتماعی و سیاسی بشر است. تاریخ ملل مملو از اعمال شنیع و ننگین انسان‌ها است که غالباً به مرگ دردناک همنوع می‌انجامیده؛ شقاوت‌ها‌یی همچون مُثله کردن، سوزانیدن، پوست بازکردن، شکنجۀ نُه مرگ، و جز آنها. شگفت‌آور است دانستن اینکه دین‌ورزان نیز گاه در همسویی با ارباب قدرت، مُهر تأیید بر چنین رفتارهایی می‌نهاده‌اند. نویسندۀ این جستار بر آن است تا با روشی توصیفی ـ تحلیلی ...

چکیده هاتفی جامی خواهرزادة عبدالرّحمان جامی و از شاعران توانای دورة تیموریست که در همة فنون شاعری بویژه مثنوی‌های داستانی توانایی و مهارت داشته و به پیروی از نظامی چند منظومة داستانی به نام‌های لیلی و مجنون، شیرین و خسرو، هفت منظر و تَمُرنامه پدید آورده ‌است. وی اواخر عمر منظومه‌ای حماسی به نام شاهنامه در فتوحات شاه اسماعیل صفوی سرود که ناتمام ماند. علاوه بر مثنوی‌های یادشده، از هاتفی دیوان شعری د...

    بار به معنی اجازۀ ورود و اذن دخول دادن است و آن، آیین بر تخت نشستن پادشاه وپذیرفتن اشخاص است. بار، یکی از مهم­ترین آیین­های کشوری در ایران و یکی از آشکارترین مثال­های پیوستگی و استمرار فرهنگ این کشور و نفوذ آن درفرهنگ­های دیگر کشورهاست­. جشن­ها و مراسم رسمی و به حضور پذیرفتن سفیران و نمایندگان دیگر کشورها از ویژگی­های مهمّ فرهنگ سازمانی هستند­. فرهنگ سازمانی عبارت‌است­از مجموعه­ای از باورهای...

با تأمل در متون کهن، به برخی اطلاعات و اصطلاحات تازه­‌ای دست می­‌یابیم که ما را با ابعاد مختلف زندگی گذشتگان آشنا می‌­سازد. شاهنامه به عنوان یکی از آبشخورهای اصلی فرهنگ باستان، منبعی بس ارزنده در این راستاست. شاعران، برای جلوگیری از تکرار و به تبع آن ممانعت از ملالت کلام و همچنین اظهار فضل، در وهلۀ اول از مسائل و مضامینی هم­سو با موضوع و اهداف خود بهره می‌­برند. فردوسی نیز برای ارتقاء ...

چکیده بی گمان شاهنامه در آثار ممتاز ادبیات فارسی، از غنی ترین دست مایه ها برای فیلم نامه اقتباسیست. هر فیلم نامه خوب نیاز به ساختاری استوار دارد که با شناختِ الگوهای برتر حاصل می شود. از استادان نام آورِ فیلم نامه سه پرده ای، سید فیلد نمایندۀ الگوی ساختاریِ داستان محور و کریستوفر وگلر، نماینده الگوی ساختاریِ سفر قهرمان یا شخصیّت محور است. شاه پور شهبازی نیز به عنوان تنها ایرانی، الگویی منسجم و نوین ...

مقایسة­ عیون الأخبار ابن قتیبه و شاهنامه فردوسی نشان می­دهد که فنون نبرد در ایران پیش از اسلام از مبانی نظری خاصی برخوردار بوده است. از جمله آن مبانی نظری می­توان به آرایش سپاه اشاره کرد که مواردی مانند استقرار پیاده­گان، سوار­ان، فیل­سواران، جنگجویان چپ دست، قلب، میمنه، میسره، مقدّمه و ساقة لشگر را در برمی­گیرد. ایرانیان پیش از اسلام، روانشناسی جنگ و تاکتیک­های نظامی آن را به خوبی می­دانسته و ب...

تعلیم و تربیت یکی از بنیادی‌ترین اصول در تمامی فرهنگ‌های بشری و پلکانی برای عروج به عالم انسانی است و هدف عمدۀ پیامبران و مصلحان اجتماعی چیزی جز تعلیم فضایل تربیتی و پرورش خصائل نیک انسانی نبوده است. از منابع مهم تعلیم و تربیت آثار فاخر ادبی، منظومه‌های شاهنامۀ فردوسی و ایلیاد و ادیسۀ هومر هستند که پر از نکته‌ها و دستورالعمل‌های تعلیمی و تربیتی‌اند و تاکنون کمتر به آن...

شاهنامه افزون بر ارزش‌های ادبی و اسطوره‌ای، از مهمترینِ منابع تاریخ ایران باستان به‌ویژه  در تاریخ ساسانیان است. فردوسی با امانت‌داری، روایات دورۀ ساسانی را همراه با جزییات رخدادهای تاریخی به نظم کشیده است. روایت شاهنامه از پادشاهی شیرویه و مرگ خسروپرویز و بیان زمینه‌های فروپاشی، بسیار مهم است و منابع منثورِ عربی ـ فارسی نیز به آن پرداخته‌اند. در این پژوهش داده‌ها و جزییات تاریخیِ این منابع با روا...

انتقام‌‌ که امروزه نوعی ناهنجاری اخلاقی و عدالت بدوی به شمار می‌رود، از جمله پندارهای حاکم بر آثار حماسی است که در ایلیاد و اودیسۀ هومر، همانند حلقه‌های ارتباطی، حوادث را منطقی و پیوسته کرده و در هر سه بخش اساطیری، پهلوانی و تاریخی شاهنامه، امری بسیار مهم و واجد قداست تلقی شده است. با توجه به اینکه یکی از بهترین روش‌های تبیین هر مسئله‌ای، مقایسۀ آن با نمونه‌ای هم‌شأن ...