شاهنامة فردوسی یکی از برجسته‌ترین شاهکارهای ادب فارسی است که نگاه سرایندگان و نویسندگان بسیاری را به سمت و سوی خود کشانده و آنان را از ظرفیّت‌های بی‌شمار خود بهره‌مند ساخته است. در کنار تقلیدهای نه چندان موفّق از این اثر، تضمین ابیات و بهره‌گیری از حال‌و‌هوا و فضای حماسی آن در غالب آثار ادب فارسی به چشم می‌خورد. یکی از آثاری که شاهنامه در آن نمود بارزی دارد، تاریخ وصّاف است. وصّاف در عصری به شاهنام...

قوم باستانی سکا در تکوین تاریخ و شکل‌‌گیری اساطیر ملل مختلفی؛ از جمله یونانیان، ایرانیان، هندیان و چینیان نقشی اساسی داشته‌ است. سکاها که طوایفی بیابانگرد و مهاجم بودند، در اوان تاریخ، همچون سایر قبایل آریایی درشرق و غرب وجنوب جهان مسکون آن زمان پراکنده‌ شدند و هرچند همواره با همسایگان خود در ستیز بودند، سرانجام در میان آنها مضمحل شدند و تنها نامی از ایشان در صفحات تاریخ باقی ‌ماند. به دلیل خصل...

این مقاله، پژوهشی بینارشته ای در قلمرو هنر نگارگری و  ادبیات تطبیقی است. نقد کهن­الگویی (archetype)،  رویکردی تلفیقی و میان­رشته ای است که بر پایة مطالعات علومی چون روان­شناسی، انسان شناسی، تاریخ ادیان و تاریخ تمدن، به تحلیل متون می­پردازد. در این جستار با این دیدگاه، به تطابق نبرد خیر و شر و نمودهای آن درکهن الگوها، با تمرکز بر "شاهنامة فردوسی" و "خاوران­نامه­ی ابن حسام خوسفی" پرداخته شده­است....

     این نوشتار، با بهره­گیری از نظریه­های زیگموند فروید و کارل یونگ، به بررسی روان­شناختی شخصیت سیاوش در شاهنامة فردوسی می­پردازد؛ سیاوش دوران کودکی خود را در پرتو سرپرستی و آموزش­های رستم، سپری می­کند. با مطالعة ساختار توصیفی روان سیاوش، خصیصه­های اخلاق­مداری و عواطف غایی انسانی در وجود او به وضوح دیده می­شود. این امر شاید از «فراخود» و فعالیت عالی آن در وجود سیاوش نشأت گرفته است، بر خلاف پدر...

بانوگشسب‏نامه یکی از منظومه‏های حماسی ملی است که به تقلید از شاهنامة فردوسی در شرح زندگی و دلاوری‏های بانوگشسب، دختر رستم، به نظم درآمده است. این منظومه، تنها اثر حماسی در ادب فارسی است که محور داستان آن یک قهرمان زن است. بیشتر پژوهشگرانی که این منظومه را بررسی کرده‏اند، بر چگونگی حضور بانوگشسب در متون حماسی و شرح پهلوانی‏هایش تأکید کرده و گاه جنگاوری‏های او را به تأثیرات به جا مانده از دورة زن...

نظریة «اسطوره و آیین» یا نظریة «آیین­گرایی اسطوره» که حیات اسطوره را وابسته به آیین می داند و یکی از رویکردهای اصلیحوزة «نقد اسطوره­شناختی» است، در شکل های جدید خود، بین اسطوره و آیین پارادیمی مشترک پیدا می کند. در این جستار برمبنای این نظریه، تبلور آیین سیاوشان را در اسطورة سیاوش در شاهنامة فردوسی بررسی می­کنیم. سیاوش از ایزدان پیشازردشتی ایرانی مرتبط با اساطیر باروری و فرهنگ کشاوزی است که آیی...

یکی از روش های شناخت پیشینه و ریشه های ملی و همچنین حفظ هویت تاریخی و فرهنگی ورزشی کشور، بررسی ابعاد مختلف فعالیت های بدنی و نظامی – ورزشی در ایران باستان است. هدف از تحقیق حاضر، شناسایی انواع ابزارها و رشته های ورزشی متداول در ایران باستان با استفاده از تحلیل محتوای 9 جلد شاهنامة فردوسی و دیگر تحقیقات مربوط به آن است. در ضمن دربارة هریک از ابزارها و رشته های ورزشی، ابیاتی از شاهنامه به عنوان ن...

با آنکه حماسه‌ها، از جمله شاهنامه، دنیای جنگ و نبرد هستند، امّا در آنها از عواطف و احساسات فردی نیز می‌توان نشان یافت. از این رو، هرچند حجم داستان‌های عاشقانة شاهنامة فردوسی در مقایسه با حجم کلّ آن اندک است، امّا اگر حماسة بزرگ ملّی ایران از این تعداد داستان عاشقانه خالی می‌بود، گویی کمال فعلی خود را نمی‌داشت. فردوسی که در شاهنامه به عواطف مختلف انسان از جمله خشم، شادی، اندوه و... پرداخته، به عشق ه...

شاهنامة فردوسی همچون دائره¬المعارفی مسائل گوناگون اجتماعی، اخلاقی، دینی، سیاسی و ... را در بر دارد،یکی از این موضوع ها دعاهایی است که در جای جایِ داستان¬های کتابِ موردِ بحث به گونه¬ای زیبا تعبیه شده است، می دانیم که سابقة تاریخی دعا به پیدایش بشر می رسد، و می توان از لابلای دعاهای نقل شده به طرز تفکر و شیوة زیستن انسان در دوره های گوناگون پی برد، حتی با بررسی دقیق دعاها امکان آگاهی از وضعیت طبیعی ...

بانوگشسب‏نامه یکی از منظومه‏های حماسی ملی است که به تقلید از شاهنامة فردوسی در شرح زندگی و دلاوری‏های بانوگشسب، دختر رستم، به نظم درآمده است. این منظومه، تنها اثر حماسی در ادب فارسی است که محور داستان آن یک قهرمان زن است. بیشتر پژوهشگرانی که این منظومه را بررسی کرده‏اند، بر چگونگی حضور بانوگشسب در متون حماسی و شرح پهلوانی‏هایش تأکید کرده و گاه جنگاوری‏های او را به تأثیرات به‌جا‌مانده از دورة زن...