چکیده موضوع این رساله «عنصر شادی و خوشدلی نزد مولانا و شمس تبریزی» است. با توجه به اینکه هم مولانا و هم شمس در جای جای آثار متعدد خود خود جسته و گریخته مخاطب را به شاد بودن توصیه کردند این دیدگاهی اساسی است که این دو عارف بزرگ نگرش مثبتی به شادی و خوشدلی داشته اند، علاوه بر این وجود وزن های متنوع و شاد، مضمون های شادمانه، رقص واژگان و طنین آواها و نواها خصوصأ در غزلیات شمس حاکی از همین نگرش ...

یکی از سؤالات مطرح برای مسلمانان نمازگزار، به ویژه پیروان مکتب اهل بیت (ع) در مورد نماز گزاردن، در مسجدالحرام و مسجدالنبی (ص) که به امامت اهل سنت اقامه می شود و گاه در آن سوره کامل خوانده نمی شود, این است که آیا در دو رکعت اول آن، خواندن یک سوره کامل بعد از حمد واجب است و اخلال به آن بطلان نماز را موجب می شود یا خیر؟ در این مقاله بر اساس روایات پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع) به موضوع پرداخته ش...

پیوند زبان شناسی با تحلیل و بررسی متون به ویژه متن ادبی بسیار عمیق و به هم تنیده است. در این بین، زبان-شناسی متن و عوامل متنی از جمله انسجام، از اهمیت بالاتری برخوردار است. بحث انسجام به معنای اصطلاحی آن نخستین بار توسط هالیدی و حسن مطرح گردید، به طورکلی در سه سطح واژگانی، دستوری و آوایی قابل بررسی است؛ ولی به سبب گستردگی این مباحث، پژوهش حاضر، صرفا سطح آوایی در تعدادی از عوامل آوایی چون سجع، ج...

اعجاز پشتوانۀ دفاعی پیامبران در برابر تشکیکات احتمالی است. قوام معجزه به تحدی و هماوردطلبی است. قرآن معجزۀ پیغمبر اسلام6 است و تحدی به قرآن به طور صریح در قرآن وارد شده است. قرآن مجموعۀ کلام الهی مرکب از 114 سوره است که هماوردطلبی های آن نیز به شکل های گوناگون آمده است. گاه اهل تردید را به آوردن مانند قرآن و گاه ده سوره و در پاره ای موارد یک سوره فراخوانده است. مشهور در توجیه راز فراوانی و گونا...

کلام خداوند که حق، نور، بیان، مبین، بینه و حکیم نامیده شده با حجت ها، منطق فصیح و دلالت های آشکار عقلی و حسی خود در غایت احکام، متضمن والاترین اسرار، معانی و معارف، و دارای درست ترین و گران بهاترین سخنان و اهدافی است که دین برای تحقیق مصالح بندگان به دنبال تحقق آن اهداف است. اگر نگاهی اجمالی به آیات قرآن بیفکنیم به موارد تعلیلی بسیاری برمی خوریم، و متوجه می شویم که خداوند برای همه ی اقوال و اف...

سوره نصر در دیدگاه اندیشمندان علوم قرآنی به آخرین سوره‌ی قرآن مشهور است. روایات فراوان مبنی بر آخر مانزل بودن این سوره و نزول آن در آستانه‌ی رحلت پیامبر(ص) نیز مؤیدِ این دیدگاه مشهور است. از دیگرسو مورخان نزول سوره نصر را پس از فتح مکه گزارش کرده‌اند که این دیدگاه نیز با روایات فراوانی که از نزول سوره نصر در فتح مکه یا دو سال پیش از رحلت پیامبر(ص) خبر می‌دهند، تقویت می‌گردد. مؤیدات هریک از دو دی...

تکیۀ واژه برجستگی ای است که به یکی از هجاهای واژه داده می شود. تکیه، در زبان فارسی، با برخورداری از ابزار لازم (شدت، زیر و بمی) و جای گاه دستوری خاص، در جهت تبیین و تفهیم مطالب نقش دارد و در کنار آهنگ حاصل از برجستگی نمود خاص می یابد. آهنگ از تکیه جدا نیست. هر جا که تکیه هست ارتفاع صوت بیش تر می شود و در هیچ موردی یکی را جدای از آن دیگری نمی توان یافت. مقالات شمس تبریزی به عنوان مجموعه ای ارزند...

زبانِ به‏کار رفته در مقالات شمس، زبانی خاص و تا حدّی متفاوت از زبان متون دوره پیش از دوره خویش و البته دوره‏های بعدی است. این خاصیّت و تفاوت چنان است که برخی سببش را عامی‏گویی و محاوره‏پردازی و یا بیان ارتجالی گوینده دانسته‏اند. گفتاری که گوینده‏اش به نوشتن، ضبط، ویرایش و پیرایش آن اهتمام نورزیده و نویسنده یا نویسندگان دیگر هم که به نوشتن این گفتار پرداخته‏اند، به قراین موجود، به حرمت تقدّس کلام، ا...

مولانا جلال‌الدین محمدبلخی، شاعر و عارف نام‌دار گسترة زبان و ادب فارسی صاحب آثاری بس ارج‌مند چون مثنوی، دیوان شمس و فیه‌مافیه است که هر یک از آن‌ها پژوهش‌هایی گسترده را  در برداشته و هنوز میدان تحقیق در این باب فراخ است. از میان این آثارگران‌قدر، فیه‌مافیه به مجلس‌گویی‌های صوفیانه اختصاص دارد. در این بحث، پس از معرفی مختصر «مجلس گفتن» یا وعظ‌گویی‌های صوفیانه، به پیوندهای موضوعی فیه‌مافیه با مث...